واژه باید خود باران باشد!
- شناسه خبر: 10677
- تاریخ و زمان ارسال: 16 فروردین 1402 ساعت 08:00
- بازدید :
وحید حاج سعیدی
امروز اگر ریا نباشد قصد داریم بیخیال سیاست و اقتصاد و ورزش و مسمومیت و … شویم و «خشت نو از قالب دیگر بزنیم» و راجع به ادبیات مملکت و واژهگزینی و مُخلفات مربوط به آن افاضات کنیم. راستش را بخواهید ما از همان روز اول که مادر مکرمهمان «یک حرف و دو حرف بر زبانم، الفاظ نهاد و گفتن آموخت» متوجه شدیم واژگان بسیاری از زبانهای دیگر گرتهبرداری شدهاند و عین تخم ترتیزک در زبان ما ولو شدهاند. بله درست متوجه شدید؛ ما از همان کودکی دغدغه زبان و فرهنگ ادب پارسی داشتیم!
برخی از این کلمات با وجود اینکه معادل فارسی دارند، بد جوری در مملکت ما جا خوش کردهاند و عین عزیزان افاغنه با لغات فارسی همزیستی مسالمتآمیز پیدا کردهاند و قصد مهاجرت هم ندارند. البته در سالهای اخیر در مورد کوچاندن آنها اقداماتی صورت گرفته ولی به نظر کافی نمیرسد. رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی: «یکی از وظایف فرهنگستان یافتن معادلهای فارسی برای واژگانی است که از رشتههای علمی مختلف وارد زبان فارسی میشوند. فرهنگستان کار خود را در سال 1369 آغاز کرد و در عمر بیست و چهار ساله خود به عنوان سومین فرهنگستان تاسیس شده، به طور مستمر، در حوزه واژهگزینی فعال بوده است. حاصل تجربیات فرهنگستان در این زمینه، پدید آمدن دانشی نو در ایران به نام «واژهگزینی» بوده و امروز مجموعه نرمافزاری ارزشمندی در دست داریم که حاصل این 24 سال تلاش است. او افزود: قادریم دوره کارشناسی ارشد واژه گزینی را در فرهنگستان برپا کنیم و مجوز تشکیل چنین دورهای را هم از وزارت علوم دریافت کردهایم.» (به نقل از جراید)
هرچند برخی از لغاتی که فرهنگستان اختراع کرده خیلی دندانگیر نیستند و باید برای تلفظ آنها هوا را در دهان مچاله کرد یا بلاتشبیه دهان را کج و کوله کرد ولی باز هم تلاش دوستان جای تقدیر دارد. علی ای حال از آنجا که واژگان هم برای خودشان دنیایی دارند؛ روزی به دنیا میآیند و روزی از دنیا میروند و حفظ حرمت آنها واجب است، ما نیز سعی میکنیم با همان طبع نازکاندیشمان که این روزها به پهنای سبیل عمو سیفی است، به شیوه مالوف و رسم معهود، نکاتی را در این خصوص بیان کنیم:
الف) جا انداختن عملی: در خصوص جایگزین کردن برخی کلمات پیشنهاد میشود کار به صورت عملی انجام شود تا تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد. مثلاً دولت برای برچیدن بساط واژه «سوبسید» و جا انداختن کلمه «یارانه» تقریباً چند سالی است که در حال هزینه کردن است. تا جایی کفگیر هم به ته ماهیتابه خورده ولی مردم باز هم ولکن معامله نیستند و معتقدند برای فراگیر شدن واژه یارانه، باز هم باید هزینه کرد! فلذا جا دارد در مورد سایر کلمات هم از این شیوه استفاده کرد. مثلاً دولت میتواند برای حذف کلمه کامپیوتر به هر نفر یک یا به هر خانواده یک دستگاه کامپیوتر ببخشید یک دستگاه رایانه بدهد و قس علی هذا …!
ب) پاداش نقدی: ایرانیها اصولاً انسانهای خلاق و هوشمندی هستند. جسارتاً اگر به 350 استاد دانشگاه و صاحبنظر که در 75 گروه مختلف در فرهنگستان مشغول به کار واژهگزینی هستند، مثل گزارشگران فوتبال برنمیخورد، گاهی اوقات از خود مردم هم برای واژهگزینی کمک بگیریم و در صورت تائید واژه، مبلغی به عنوان پاداش پرداخت شود.
پ) توجیه مجریان و هنرپیشگان: در خاتمه توصیه میشود هنرپیشگان و مجریان و کارشناسان را نیز توجیه کنند که پدر آمرزیدهها؛ یک هیات سه دهه است تلاش دارد زبان فارسی را از برخی واژگان فرنگی پالایش کند و نباید تمام زحمات فرهنگستان را ندید گرفت و ته مانده استانبولی را دوباره با کمچه روی دیوار مالید!