تغییر نه! تطبیق جنسیت
- شناسه خبر: 4952
- تاریخ و زمان ارسال: 2 آذر 1401 ساعت 08:00
- بازدید :
نفیسه کلهر
چند ماه بیشتر نمیگذرد از وقتی که بازیگر سینما و تلویزیون؛ شهره لرستانی اعلام کرد که عمل تطبیق جنسیت انجام داده است و از این پس با نام «مازیار» و به عنوان یک مرد باید او را بشناسیم.
هنوز هم هستند کسانی که این عمل را نمیشناسند و علتش را نمیدانند؛ اما انجام این عمل توسط یک فرد معروف میتواند در معرفی این مسیر و روشنگری آن برای دیگران و تسهیل این مسیر برای بسیاری دیگر از افراد تراجنسیتی گام موثر و بزرگی باشد. بسیاری خانوادهها با دیدن مازیار شجاع این عمل را برای عزیزانشان میپذیرند و ممکن است به فرزندشان اجازه دهند تا جنسیت خود را مطابق با روح و روانشان تغییر دهند. احتمالا افراد بیشتری در جامعه با دانستن این موضوع که میشود روح فردی با جسمش تطابق نداشته باشد این گروه را درک کنند و به جای انگ زدن، با آنان مهربانتر باشند. شاید عده بیشتری درباره این مشکل مطالعه کنند و اطلاعات عموم درباره این مشکل و راههای درمانش بالا برود. بنابراین باید گفت زنده باد مازیار که سالها در قالب زنانه زندانی بود ولی این جرأت را داشت که مثل یک ققنوس شجاعانه از خاکسترش پر بکشد.
*
خبرگزاری ایسنا به بهانه روز جهانی یادآوری تراجنسیتی در گزارشی با نام «ایران؛ بهشت تِرَنسهای متقاضی عمل تایید جنسیت» به این موضوع پرداخته است. در این گزارش آمده: عضو مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه ایران تنها کشور اسلامی است که عمل تایید جنسیت در آن به رسمیت شناخته شده است، گفت: میتوان ایران را بهشت «تِرَنسهای» متقاضی عمل تایید جنسیت نامید.
دکتر بیژن پیرنیا در این گفتوگو، با بیان اینکه بسیاری از شهروندان کشورهای اروپایی برای عمل تطبیق و بازتایید جنسیت به ایران سفر میکنند، اظهار کرد: گاردین در 27 جولای 2005 نوشت که «امروز جمهوری اسلامی ایران نقشی بعید را ایفا میکند، رهبری جهانی برای تغییر جنسیت»، از اینرو میتوان ایران را جهنم همجنسگرایان و بهشت ترنسهای متقاضی عمل تائید جنسیت نامید.
این روانشناس ادامه داد: گفتمان کلاسیک اسلامی، جنسیت را به عنوان یکی از دو دسته مرد یا زن تقسیم میکند اما این احتمال را پذیرفته است که در مورد هرمافرودیتها (نر ماده، خنثی) تعیین بدن دشوار و گاها غیرممکن باشد. امام خمینی (ره) یک بار در سال 1343 در کتاب «تحریر الوسیله» و یک بار پس از انقلاب اسلامی در سال 1361 طی فتوایی عمل تطبیق و بازتایید جنسیت را فقط برای افرادی که چهره آنها با جنسیت آنها مغایرت دارد آزاد کرد و آن را مشروع دانست که این مسئله به یکی از موضوعات نو پدید فقه اسلامی شیعه تبدیل شد.
وی با بیان اینکه بر اساس استدلال فقها، امکان تغییر روح وجود ندارد اما از آنجا که پیشرفتهای پزشکی امکان تغییر بدن افراد را میسر ساخته است، عمل تغییر جنسیت مجاز است، تصریح کرد: همچنین طبق قانون مدنی ایران، هر فرد بر اساس جنسیت از ارث سهم می برد. برای مثال یک زن ترنس به اندازه یک زن از ارث سهم می برد. در ماده 939 قانون مدنی ایران، اگر در شخص میانجنسیتی علائم جنسی بر علائم جنسیتی دیگر غالب باشد، شخص تابع احکام جنسیتی میشود که علائم آن در او غالب است.
به گفته پیرنیا، طبق قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391، برای درخواست تطبیقجنسیت، فرد باید به دادگاه خانواده مراجعه کند.
این عضو مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به نتایج برخی مقالات در خصوص عملهای تغییر جنسیت، اظهار کرد: در مقاله «امیر کبیر و ایروین نازارث»، نویسندگان بین جراحی بازتایید جنسیت و کانورژن تراپی تمایزی قائل نشدهاند. آن چه در ایران رواج یافته است جراحی بازتایید جنسیت و نه کانورژن تراپی یا درمان ترمیم جنسی است. جراحی بازتایید جنسیت دارای گایدلاین (راهنما) بوده و از سوی انجمن حرفهای جهانی برای تراجنسیتیها (دبلیو پی ای تی اچ) طرح ریزی و تائید شده است. این نهاد یک سازمانی حرفهای است که استانداردهای مراقبت برای سلامت افراد تراجنسی، تراجنسیتی و ناسازگار با جنسیت را در آخرین نسخه (ورژن 7) منتشر کرده است.
به گفته این روانشناس، از نظر روانشناسی جراحی بازتایید جنسیت در راستای انطباق فیزیکال بادی (بدن) با هویت جنسی است، شکاف ناشی از عدم انطباق این دو بُعد را کاهش میدهد، اجازه بیان جنسیت را میدهد و در عین حال به سلامت روان این افراد نیز کمک میکند.
وی توضیح داد: گرچه در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، گفته شده ناهماهنگی میان ظاهر و هویت جنسی یک ایراد است و به دیسترس (پریشانی) منجر میشود اما ناهماهنگی نه اختلال است نه به دیسترس (پریشانی) منجر میشود و این امر یک روش تشخیصی نامناسب و آسیبزاست.
پیرنیا، با بیان اینکه اگرچه رشد نرخ تغییر جنسیت لزوماً نشاندهنده پیشرفت مثبتی در جهت حقوق دگرباشان جنسی نیست، در عین حال تاکید کرد: به نظر میآید که جراحی بازتایید جنسیت با وجود جنبههایی از تهدید و پاسخ به الزامات اجتماعی، توانسته در راستای سلامت و تندرستی ترانس جندرها (تراجنسیتی) عمل کند. در ایران کمیته امداد امام خمینی به برخی افراد واجد شرایط برای انجام جراحی بازتایید جنسیت وام بدون بهره میدهد که در راستای پیشنهادات سازمان بهداشت جهانی است.
*
او را در سالن انتظار یکی از مراکز زیر نظر بهزیستی میبینم. مادری نسبتا جوان است.گوشه سالن ایستاده و با اینکه همه نیمکتها خالی هستند اما روی صندلی نمینشیند. میگوید فرزندش در اتاق مشاوره است. مشاوره چه چیزی؟ پاسخ میدهد: «افرادی که عمل تطبیق جنسیت انجام دادهاند و کسانی که قصد انجام این عمل را دارند با هم جلسه دارند؛ زیر نظر مددکاران بهزیستی به هم مشاوره میدهند و برای این عمل از هم کمک فکری میگیرند.» میپرسم گرفتن این تصمیم راحت بود؟ میگوید: «سخت نبود. سختتر از آن دیدن اذیت شدن فرزندم بود.» و ادامه میدهد: «بچهدار که شدم پدرش و خانوادههایمان خوشحال بودند که پسردار شدیم. کمی که بزرگتر شد رفتارهایش برایمان عجیب بود. وقتی به سن دبیرستان رسید واقعا اوضاع سختتر شد. همکلاسیهایش اذیتش میکردند. افسرده شده بود. خانه که میرسید عروسکهایش را بغل میکرد و گریه میکرد. همه کارهایش دخترانه بود و اصلا رفتار مردانه نداشت. اول مشاور مدرسهاش از ما خواست که او را پیش دکتر ببریم. تشخیص دکتر را که شنیدیم چند روز بیشتر طول نکشید تا بتوانیم تصمیم بگیریم. آنقدر فرزندم و حتی خودمان در این سالها رنج کشیده بودیم که پیشنهاد این عمل مثل یک راه حل معجزهآسا بود برایمان.» از واکنش بقیه خانواده میپرسم. پدربزرگ و مادربزرگش. و توضیح میدهد: «همه موافق بودند. مادرشوهرم اول از همه گفت که چقدر این کار خوب است. گفت که در فامیل کسی را داشتند که چنین شرایطی داشت و تا آخر عمر چقدر سختی کشید و تشویقمان کرد تا حالا که این شرایط فراهم است حتما از آن استفاده کنیم.» از رفتار همسایهها میپرسم و توضیح میدهد: «ما چند روز قبل از عمل منزلمان را عوض کردیم و کلا به منطقه دیگری رفتیم. فکر کردیم حالا که دخترم قرار است زندگی جدیدی را شروع کند محیط جدید بهتر بتواند به این وضعیت کمک کند. حالا همه او را به عنوان دختر میشناسند نه پسری که تغییر جنسیت داده.»
*
هاله 23 ساله است. دانشجوی مامایی است. خودش میگوید: «اگر چند سالی را که به خاطر عمل وقفه افتاد حساب نکنیم الان باید دانشجوی ارشد بودم. از رفتار و قضاوت بقیه میپرسم و توضیح میدهد: «معمولا کسی چیزی نمیفهمد. اما چند باری یکی از بچههای دانشگاه در اینستاگرامم به دوستانم پیام داده بود و در مورد من سوال پرسیده بود. اینکه آیا عمل انجام دادم یا نه؟ که خب دوستانم هم گفته بودند به او چه ربطی دارد؟ میدانید هر کاری بکنیم کسانی هستند که بفهمند یا از گذشته خبر داشته باشند. با این قضیه نمیشود جنگید. همیشه این موضوع سخت است و قرار است در هر محیطی آرامش شما را به هم بزند. باید این را بدانیم و با آن کنار بیاییم.»
هاله توضیح میدهد: «من خوشبخت بودم که خانوادهام پذیرای این موضوع بودند. هرچند گاهی فکر میکنم پدرم هنوز با این عمل کنار نیامده و ناراحت است اما باز هم خیلی خوشحالم وقتی به عنوان یک دختر لباس میپوشم.لاک میزنم آرایش میکنم. تمام کارهایی که تا 18 سالگی حسرش را داشتم حالا انجامش برایم راحت شده و موجه است. قبل از تطبیق جنسیت خیلی سختی میکشیدم. مزاحمتهای خیابانی زیادی برایم پیش میآمد هنوز هم سختیهایی هست اما جنسش فرق کرده. حالا در مسیری که هستم درد و ناراحتی کمتر شده.»
هاله از دوستش میگوید: «اسمش محمد است اما ما هلن صدایش میکنیم اسمی است که خودش برای خودش انتخاب کرده. من در جلسات مشاوره بهزیستی با او آشنا شدم. رفیق خیلی خوبی است اما خانوادهاش سختگیرند و اجازه عمل تطبیق جنسیت به او نمیدهند.
قبل از عمل من، بیشتر اوقات ما در کنار هم بودیم و با هم بیرون میرفتیم اما بعد از عمل شرایط سخت شد. همه ما را که با هم میدیدند بلافاصله میفهمیدند من هم عمل انجام دادهام و این همیشه هم خوب نبود و گاهی آزارم میداد.» هاله ادامه میدهد: «هلن خیلی شرایط سختی دارد. مدام خانوادهاش میخواهند که این رفتارها را کنار بگذارد. رفتارهایی که دست خودش نیست. پدر سختگیری دارد که هر روز در خانه با او دعوا میکند و نمیتواند بپذیرد که پسرش در واقع روح دخترانه دارد. هلن این روزها خیلی افسرده شده. مشاوران بهزیستی هم نتوانستهاند با پدرش حرف بزنند. مادرش متوجه ماجرا هست اما قدرتی در خانه ندارد و بیشترین زجر را در این شرایط هلن میکشد. اینکه آن چیزی نباشد که واقعا هست خیلی سخت است و نداشتن خانواده حامی و پذیرفته نشدن از طرف آنها این درد را چند برابر میکند.» هاله خودش با مشکلاتی دست و پنجه نرم میکند که احتمالا تا سالها همراهش باشند اما در این حال و هوا هم برای دردی که دوستانش میکشند نگران است. او درجلسات بهزیستی مرتب حضور دارد و سعی میکند تا بتواند رنجی از بقیه کم کند.
*
پیرنیا معتقد است که تبدیل شدن به نسخهای جدید از خود که از نظر فرد دوستداشتنی است و تولد دوباره تلقی میشود، رهایی از زندان بدنی که به او تعلق ندارد، دستیابی به حقوق اولیه، امکان تغییر نام، اخذ شناسنامه و گواهینامه بر اساس جنسیت جدید، انتخاب پوشش و نهایتا رفع اتهام هم جنسگرایی و خطر اعدام (مجازات لواط) تنها بخشی از مزایای همراهی حاکمیت دینی برای ترنس جندرها (تراجنسیتی) است.
این عضو مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پایان سخنان خود با بیان اینکه در ایران کمبود برنامههای آموزشی برای متخصصان مراقبتهای بهداشتی و متخصصان بهداشت روان در زمینه سلامت تراجنسیتیها به شدت احساس می شود، توصیه کرد: روند درمان در ایران با استانداردهای پزشکی و روانپزشکی بینالمللی تطابق کافی ندارد و نیازمند بسترسازی در حیطه آموزش پزشکی و روانشناسی هستیم. پیشنهاد ما تغییر فرهنگ جامعه نسبت به ترنسها، بهبود کیفیت جراحیها، فرهنگسازی در مورد رفتار با این افراد و نهایتا تصویب قوانینی است که زندگی را برای آنان آسانتر از گذشته میکند.