چرا ساخت کتابخانه مرکزی در قزوین با کارشکنی مواجه شده است!

اهمیت تاسیس کتابخانه مرکزی

محمدرضا مقدم

اهمیت تاسیس کتابخانه مرکزی بر هیچکس پوشیده نیست و بسیاری از استان‌ها در چند سال اخیر با نگاه ویژه و همت مسئولین توانسته‌اند در احداث کتابخانه مرکزی موفق عمل کنند. افزایش سرانه فضای مطالعاتی نیز موضوع مهم دیگری است که می‌توان آن را به طور مستقیم به کتابخانه مرکزی ربط داد ضمن این که امروزه دیگر کتابخانه‌ها به سیاق ادوار گذشته فقط محلی برای مطالعه و یا امانت گرفتن کتاب نیستند و بسیاری از خدمات متنوع در کتابخانه ارائه می‌شود.

چند سالی می‌شود که موضوع احداث کتابخانه مرکزی در قزوین هر از گاهی در رسانه‌ها مطرح می‌شود ولی در نهایت راه به جایی نمی‌برد!

فاطمه محمدبیگی مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان سال 98 با مصاحبه در خبرگزاری ایرنا از احداث کتابخانه مرکزی در قزوین صحبت کرد و حتی توضیحاتی در مورد زمین این مجموعه و حصارکشی آن ارائه داد.

متاسفانه تا امروز نه تنها احداث کتابخانه مرکزی در قزوین محقق نشده است بلکه طبق شواهد، زمینی که برای ساخت کتابخانه مرکزی در اختیار این اداره کل بود دیگر در اختیار آن‌ها نیست و به این ترتیب می‌توان گفت ساخت کتابخانه مرکزی در قزوین امری محال است.

احداث کتابخانه مرکزی؛ پروژه‌ای 11 ساله

زمین کتابخانه مرکزی به متراژ 6127 مترمربع در تاریخ 1392/2/10طی قرارداد 4272 33139210003  از اداره کل راه و شهرسازی استان به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قزوین در ازای پرداخت مبلغ کارشناسی (505,270,351 ریال )  واگذار گردیده است. که در ماده 2 این قرارداد صراحتا ذکر شده «صرفا جهت ساخت کتابخانه مرکزی استان.»

از زمان واگذاری به دلیل عدم تخصیص اعتبارات و همچنین شرایط و بحران‌های اقتصادی باوجود پیگیری‌های صورت گرفته توسط مسئولین ذیربط این پروژه همچنان متوقف ماند.

در سال 98 پس از برگزاری جلسات متعدد ساماندهی فضای فرهنگی در استان به ریاست معاونت عمرانی وقت مصوب گردید قرارداد تمدید و از طریق سرمایه‌گذار جهت ساخت پروژه اقدام گردد. همچنین مبلغ 3,000,000,000 ریال از اعتبارات تملک دارایی جهت تهیه مجوز از شهرداری و محصور نمودن زمین تخصیص یافت.

اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان قبل از پایان مهلت دو ساله، نسبت به اخذ مجوز شهرداری و دیوارکشی و محصور نمودن زمین اقدام نمود که بنا بر اسناد و مدارک موجود مجوز دیوارکشی از سوی شهرداری در تاریخ 1400/03/01 صادر و عملیات عمرانی آن پیش از اتمام قرارداد به پایان رسید و تابلوی کتابخانه مرکزی استان در محل پروژه توسط این اداره کل نصب گردید. فرآیند محصور نمودن در مهلت داده شده، انجام شد و به منظور اعلام پایان عملیات محصور نمودن زمین، مکاتبه شماره 117/1772/ک ن مورخ 1400/04/21 توسط این اداره کل انجام شد.

همزمان با اقدامات انجام شده طرح این اداره کل در خصوص کتابخانه مرکزی تنظیم و در کارگروه واگذاری استان با حضور نمایندگان سازمان مدیریت، معاونت عمرانی استانداری، دادگستری، اداره اقتصاد و دارایی، اتاق بازرگانی، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره کل کتابخانه‌ها در تاریخ 1399/12/24 تایید و تصویب گردید.

لکن باوجود مکاتبات متعدد از سوی این اداره کل و دفتر فنی استانداری مبنی بر تمدید قرارداد واگذاری با توجه به ضرورت ایفای تعهدات، مطابق شروط قبلی و مصوبات جلسات ساماندهی فضای فرهنگی اداره راه و شهرسازی موظف به تمدید قرارداد بوده است که متاسفانه از تمدید مجدد قرارداد خودداری می‌نماید.

در ادامه مکاتبه‌ای از سوی استانداری جهت تمدید قرارداد واگذاری زمین با اداره کل راه و شهرسازی صورت گرفت که با امتناع آن اداره کل در ارائه پاسخ و تمدید قرارداد، موضوع در تاریخ 1400/04/08در جلسه ساماندهی فضاهای فرهنگی استان مطرح شد که «واگذاری قطعی زمین به اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان به استناد مرقومه شماره 59/41/6739/ص مورخ 1400/04/12در بندهای 5-1، 5-2، 5-3و 5-4 مبنی بر بلامانع بودن تمدید واگذاری زمین با مهلت چند ساله که فرصت انجام مراحل قانونی واگذاری زمین از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به اداره کل کتابخانه‌های عمومی باشد»، مورد تایید و تصویب قرار گرفت. با استمرار عدم همکاری راه و شهرسازی موضوع مجدد در جلسه انجمن کتابخانه‌های عمومی استان در تاریخ 1400/08/05 با حضور نماینده اداره کل راه و شهرسازی و اعضای انجمن که استاندار در رأس آن قرار دارد، مطرح و منتج به تصویب واگذاری قطعی زمین طی قرارداد با توجه به دیوارکشی و پیشرفت فیزیکی کتابخانه مرکزی می‌گردد.

از آنجا که وفق ماده 20 آیین نامه اجرایی قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی کشور اداره کل کتابخانه‌ها صرفاً دستگاه بهره‌بردار می‌باشد و مطابق تبصره ذیل این ماده «پروژه‌های نیمه‌تمام کتابخانه‌های عمومی پس از تکمیل برای بهره‌برداری در اختیار نهاد کتابخانه‌های عمومی قرار خواهند گرفت»، بر این اساس اعتبارات مورد نیاز توسط دستگاه مجری با بهره‌گیری از محل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای استان در جهت تامین منافع عمومی مقدمات تامین اعتبار پروژه را فراهم می‌نمود که این موضوع در استان‌های همجوار مانند: زنجان و گیلان محقق شده است و هم اکنون کتابخانه مرکزی گیلان توسط اداره کل راه و شهرسازی استان مذکور در حال احداث است.

در بررسی مدارک و مستندات نیز مشاهده شد در موافقتنامه 21382/89 در سال 1389 اعتباری بالغ بر 6393 میلیون ریال جهت احداث کتابخانه مرکزی به اداره کل راه و شهرسازی ابلاغ شده است لکن به دلایل نامشخص اقدامی در خصوص ساخت کتابخانه توسط اداره راه و شهرسازی صورت نگرفته است.

قانون جهش تولید مسکن در تاریخ 1400/06/24 مصوب گردیده است و وزارت راه و شهرسازی را موظف نموده است ظرف یکسال نسبت به بازپس گیری اراضی که احداث نشده‌اند، اقدام نماید. در صورتی که عملیات عمرانی دیوارکشی زمین کتابخانه مرکزی قزوین همان طور که پیشتر گفته شد و مطابق اسناد و مدارک ارائه شده در تاریخ 1400/04/15، پیش از تصویب این قانون، به پایان رسیده است. با عملیات انجام شده و تمهید جذب سرمایه‌گذار مطابق دستور استاندار جهت احداث پروژه، در صورت تمدید قرارداد واگذاری، عملیات عمرانی پروژه آغاز می‌گردید. ملاحظه می‌گردد با توجه به تاریخ تصویب قانون جهش تولید مسکن و حتی موعد زمانی قید شده در قانون و دقت نظر در مراتب مذکور، قانون مرقوم قابل استناد به زمین کتابخانه مرکزی قزوین نمی‌باشد.

مطابق ماده 3 قرارداد واگذاری شماره  4272/3313921003 در تاریخ 1390/06/28بهای خرید زمین از محل اعتبارات دولتی پرداخت گردیده است و در اصل زمین از سوی آن اداره کل خریداری شده است. مطابق صورت جلسه کارگروه واگذاری، گزارش تصمیم و طرح اولیه به تایید و تصویب مراجع ذیصلاح رسیده و در حال پیگیری جهت احداث کتابخانه بوده است. مضاف بر این بر اساس تبصره ذیل ماده 12 قانون تاسیس و نحوه اداره کتابخانه‌ها و همچنین ماده 11 آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور اعلام نیاز از طرف کتابخانه‌ها مبنی بر کمبود فضاهای مطالعاتی و لزوم احداث کتابخانه مرکزی استان به اداره کل راه و شهرسازی مکرر اعلام شده است.

ضرورت احداث کتابخانه مرکزی با تاکید رئیس جمهور

علاوه بر این زمین در حال حاضر دارای مستحدثات است و بنا بر سفر ریاست جمهور مصوبه‌ای برای احداث کتابخانه مرکزی استان به تصویب رسید و مقرر شد اعتبار پروژه به مبلغ 300 میلیارد تومان باید تأمین گردد.

در صورتی که ضرورت بر اجرای قوانین جاری حاکم بر کشور وجود دارد، بند «ک» ماده 104 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی نیز مصوب بوده و دولت را مکلف به ایجاد کتابخانه مرکزی در استان‌ها به منظور توزیع عادلانه محصولات و خدمات فرهنگی نموده است. همچنین مطابق تبصره ذیل ماده 12 قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی کشور نیز وزارت مسکن و شهرسازی مکلف به تأمین اراضی مورد نیاز کتابخانه‌های عمومی است. مضافاً اینکه تاکنون قانونی مؤخر بر قوانین مزبور صادر نگردیده است که تکالیف دولت را در خصوص ایجاد کتابخانه خنثی نماید. بر این اساس پیشینه طرح ایجاد کتابخانه مرکزی قزوین و پیگیری‌های انجام شده از سوی مجموعه نهاد کتابخانه‌ها طبق اسناد و مدارک موجود حاکی از اعلام نیاز و حفظ قطعه زمین خریداری شده است و اعلام عدم نیاز از سوی هر دستگاه و حذف زمین از سرفصل تخصیص این اداره کل به صورت یک جانبه بدون در نظر گرفتن قوانین با توسل به زور و تهدید، با وجود تکالیف هر دستگاه، وجاهت قانونی ندارد.

علی‌ای‌حال ترویج فرهنگ کتابخوانی تکلیف همه دستگاه‌های مسئول در جامعه است که به موجب قوانین جاری کشور مسئولیتی در این زمینه عهده‌دار می‌باشند و این موضوع مورد تاکید مقام معظم رهبری (مدظله العالی) است و انتظار می‌رود مطابق مراتب فوق، موضوع کتابخانه مرکزی در استانداری با حضور طرفین دعوا؛ مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مورد بررسی و اتخاذ تصمیم قرار گیرد و نه اینکه به طور یک جانبه که زیبنده دستگاه‌های مجری قانون نیست، در این خصوص اتخاذ تصمیم شود. بدیهی است اجرای این پروژه به عنوان اثری ماندگار در استان نقش خواهد بست که منجر به افزایش سرانه مطالعه و نیز ارتقاء فرهنگ استان عزیزمان قزوین خواهد شد.