چالش‌ها و راهکارهای بهبود دسترسی به خدمات مشاوره

آرزو سلخوری

در سال‌های اخیر، با افزایش هزینه‌های درمانی، دسترسی به خدمات روانشناسی برای بسیاری از افراد جامعه دشوارتر شده؛ این در حالی است که نیاز به این خدمات بیش از پیش احساس می‌شود، به خصوص در مواجهه با بحران‌های روانی نظیر افسردگی، اضطراب و خودکشی.

در این مصاحبه، با «زهرا شهبازی» کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، درباره چالش‌ها و مشکلات مرتبط با خدمات روانشناسی و راهکارهای موجود برای بهبود وضعیت موجود گفت‌وگو کرده‌ایم.

n به عنوان یک روانشناس، چقدر فکر می‌کنید هزینه‌های فعلی جلسات مشاوره برای عموم جامعه قابل‌تحمل است؟ آیا راهکاری برای کاهش این هزینه‌ها وجود دارد؟

متاسفانه، هزینه‌های مشاوره روانشناسی به ویژه در شهرهای بزرگ به شدت افزایش یافته و این موضوع به یک مانع جدی برای دسترسی افراد به خدمات درمانی روانی تبدیل شده است. یکی از راهکارهایی که می‌توان برای کاهش هزینه‌ها در نظر گرفت، استفاده از مشاوره‌های آنلاین یا گروهی است که می‌تواند به ‌طور قابل ‌توجهی هزینه‌ها را کاهش دهد. همچنین، لازم است دولت و سازمان‌های مرتبط به کمک بیمه‌های درمانی بیشتری بپردازند تا هزینه‌های جلسات مشاوره تحت پوشش قرار گیرد و از فشار اقتصادی بر مراجعان کاسته شود.

n بسیاری از افرادی که اقدام به خودکشی کرده‌اند، حداقل یک ماه قبل به روانشناس مراجعه کرده‌اند. به نظر شما، چرا این افراد با وجود مراجعه به مشاور، گاهی به چنین تصمیمات خطرناکی می‌رسند؟

این موضوع بسیار پیچیده است. در برخی موارد، افراد ممکن است در طول جلسات نتوانند به‌درستی احساسات خود را بیان کنند یا نشانه‌های جدی بحران را پنهان کنند. از سوی دیگر، ممکن است برخی روانشناسان نتوانند به‌درستی به علائم هشداردهنده پی ببرند. معمولا پروسه درمان نیاز به زمان و پیگیری منظم دارد، و اگر روانشناس نتواند ارتباط موثری با مراجع برقرار کند، ممکن است نتایج دلخواه به‌ دست نیاید.

n آیا بی‌توجهی یا کم‌توجهی برخی روانشناسان به مشکلات مراجعان می‌تواند در ایجاد چنین بحران‌هایی نقش داشته باشد؟ چگونه می‌توان از این نوع بی‌توجهی‌ها جلوگیری کرد؟

قطعا بله. بی‌توجهی به مراجعان می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند، به خصوص در مواردی که فرد به‌شدت آسیب‌پذیر است. برای جلوگیری از این مساله، روانشناسان باید بیشتر به وضعیت روحی مراجعان خود حساس باشند و از جلسات پیگیری برای بررسی وضعیت روانی آن‌ها استفاده کنند. همچنین، آموزش‌های مستمر و نظارت حرفه‌ای می‌تواند کمک کند تا روانشناسان همیشه به‌روز و آگاه به مسئولیت‌های خود باقی بمانند.

n در حال حاضر آیا سیستم‌های نظارتی کافی برای ارزیابی عملکرد روانشناسان وجود دارد؟ اگر بله، این سیستم‌ها تا چه حد کارآمد هستند؟

سیستم‌های نظارتی وجود دارد، اما واقعیت این است که در برخی موارد نظارت کافی نیست و مشکلات از چشم ناظران دور می‌ماند. نیاز به سیستم‌های نظارتی کارآمدتر و همچنین افزایش شفافیت در عملکرد روانشناسان احساس می‌شود. اگر این نظارت‌ها تقویت شود، اعتماد عمومی به خدمات روانشناسی هم افزایش می‌یابد.

n آیا با توجه به تجربه شما، نبود حمایت‌های مالی و روانی از مراجعان به ویژه در خانواده‌های کم‌درآمد می‌تواند یکی از دلایل اصلی عدم موفقیت در درمان باشد؟

کاملا درست است. نبود حمایت‌های مالی و روانی برای خانواده‌های کم‌درآمد مانعی بزرگ است. این خانواده‌ها معمولا به دلیل مشکلات مالی، از پیگیری‌های منظم درمانی بازمی‌مانند. همچنین، حمایت‌های روانی اجتماعی مانند دسترسی به گروه‌های حمایتی یا خدمات عمومی نیز در کاهش فشار روانی این افراد بسیار موثر است.

n به نظر شما چه تغییراتی در سیستم بهداشت روان باید صورت گیرد تا خدمات مشاوره برای عموم جامعه در دسترس‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر شود؟

تغییرات اساسی شامل افزایش پوشش بیمه‌های درمانی برای خدمات روانشناسی، توسعه مشاوره‌های آنلاین و گروهی با هزینه‌های کمتر، و ایجاد مراکز مشاوره عمومی در مناطق مختلف است. همچنین، آموزش‌های رایگان یا ارزان‌قیمت در زمینه مدیریت استرس و بهبود سلامت روان می‌تواند به کاهش فشار روانی افراد کمک کند.

n چه توصیه‌ای برای افرادی که به دلیل هزینه‌ها از مراجعه به روانشناس صرف‌نظر می‌کنند دارید؟ آیا راه‌هایی برای دسترسی به خدمات روانشناسی با هزینه کمتر وجود دارد؟

توصیه من این است که افراد از خدمات مشاوره عمومی یا آنلاین استفاده کنند که معمولا هزینه‌های کمتری دارند. همچنین، برخی از سازمان‌های خیریه یا دولتی خدمات مشاوره‌ای رایگان یا با تخفیف ارائه می‌دهند. گاهی اوقات حتی یک جلسه مشاوره می‌تواند کمک‌های زیادی به فرد در مسیر بهبود روانی‌اش بکند.

n نقش خانواده و جامعه در حمایت از افراد دارای مشکلات روانی تا چه اندازه اهمیت دارد و چگونه می‌توان این حمایت‌ها را تقویت کرد؟

خانواده و جامعه نقش بسیار مهمی در حمایت از افراد دارای مشکلات روانی دارند. خانواده‌ها باید فضایی امن و محبت‌آمیز برای اعضای خود فراهم کرده و به نگرانی‌های روحی و روانی آن‌ها توجه کنند. جامعه نیز باید از طریق آموزش و افزایش آگاهی عمومی، افراد را تشویق به دریافت کمک‌های تخصصی کند و برچسب‌های منفی مرتبط با مشکلات روانی را کاهش دهد.