‌دکترآرش شایسته‌نیا ـ مدیر انتشارات رویای آبی
تا چند هفته‌ی دیگر ویروس کرونا وارد یک سالگی خود می‌شود‌. ویروس منحوسی که تاکنون دانشمندان سراسر جهان نتوانسته‌اند حریف آن شده و آن را مهار کرده و در بند کشند این در حالی است که این ویروس در عمر یک ساله خود به راحتی توانسته‌اند جان بسیاری از مردم را در تمام کشورهای پنج قاره جهان گرفته و از سویی دیگر سبب کاهش حجم تجارت خارجی و داخلی‌، کاهش تقاضای کالاها و بالطبع کاهش تولید‌، کاهش فرصت‌های اشتغال‌، کاهش و رکود در بازار سفر و گردشگری، افزایش بیکاری و از دست رفتن برخی از مشاغل و بزرگ و کوچک‌، افزایش نرخ تورم‌، فشار بر منابع و مصارف بودجه کشور‌، فشار بر نقدینگی بخش تولید و... گردیده است تا آن جا که فعالان حوزه اقتصاد در جهان پیش‌بینی می‌نمایند که در صورت عدم مهار این ویروس اقتصاد جهان فلج شده و تا مرز فروپاشی نیز پیش خواهد رفت. دویچه وله فارسی در مقاله ای با عنوان «‌رکود اقتصاد جهان شاید در 90 سال گذشته بی‌سابقه باشد‌« در اسفندماه سال 1398 می‌نویسد: کارشناسان صندوق بین‌المللی پول (IMF) معتقدند با همه‌گیری کرونا، اقتصاد دنیا به سکون می‌‌رود و چیزی تجربه خواهد شد که از رکود بزرگ دهه 1930 به بعد سابقه نداشته است. این صندوق هم چنین رکود‌ی را برای اقتصادی دنیا پیش‌بینی می‌کند که سنگین‌ترین رکود اقتصادی طی یک قرن گذشته است تا آن جا که اقتصاد جهان سه درصد کوچک می شود. تحلیلگران اقتصادی یورونیوز فارسی نیز در فروردین ماه 1399 پیش‌بینی می‌کنند که در صورت عدم مهار این ویروس‌، زیان اقتصادی کرونا در جهان در سال 2020 به بیش از هزاران میلیارد دلار برسد‌. بحران ویروس کرونا اقتصاد ایران را هم مانند همه کشورهای جهان تحت‌الشعاع قرارداد تا آن جا که علاوه بر مراکز اقتصادی کلان کشور‌، مراکز تولیدی و خدماتی خرد و کوچک کشور نیز با بحران‌های شدید روبرو گردید که صنعت چاپ و مشاغل وابسته آن نیز در این دسته از مشاغل قرار می‌گیرد‌. با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس‌، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در کشور عملا صنعت چاپ و مشاغل وابسته به آن یعنی انتشارات‌، مراکز پخش‌، کتابفروشی‌ها به حالت نیمه تعطیل در‌آمده و یا حتی به صورت کامل تعطیل گردیدند‌. این تعطیلی‌ها سبب شد تا بسیاری از کارگران فعال در این صنعت به صورت همیشگی اخراج و بیکار شوند و یا به شکل پاره وقت و چند روز در هفته به کار خود ادامه داده و به حداقل دریافتی از کارفرمای خود بسنده نمایند. با این همه اما بسیاری از مدیران مراکز چاپ و نشر کتاب و مشاغل وابسته بر این امید بودند که برگزاری سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران چرخ صنعت چاپ و نشر کتاب را به چرخش در خواهد آورد و با این چرخش هم حال آنان و هم حال صنعت نشر« به » خواهد شد، اما دیری نپایید که این امید‌واری با اعلام ستاد ملی مقابله با کرونای کشور مبنی بر عدم برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در اردیبهشت‌ماه ‌بر سر آنان آوار شد. از یک سو کتاب‌های به چاپ رسیده انبار شده ‌و از سوی دیگر سر رسید چک‌ها هر کدام تراژدی تلخی را به دنبال داشت‌. اگرچه دولت تلاش می‌کرد تا به شکل‌های گوناگونی مانند ارائه‌ی تسهیلات کم‌بهره با مدت تنفس بالا و یا معافیت‌های جانبی مانند معافیت‌های مالیاتی‌؛ اندکی از بار خاطر فعالان صنعت چاپ و نشر را بکاهد، اما عدم توجه بانک‌های عامل به دستورات ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر ارائه تسهیلات با کارمزد و بهره‌های پایین و یا اخذ مالیات بر درآمد از مدیران مراکز چاپ و نشر و کتابفروشی‌ها نیز نتوانست مرهمی بر دردهای آنان باشد. با توجه به عدم برگزاری نمایشگاه سالیانه کتاب در تهران و عدم توجه بانک‌ها به دستور صریح رئیس‌جمهور ‌در ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر ارائه تسهیلات کم‌بهره‌، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وعده داد تا با برگزاری طرح‌های بهاره ‌و پاییزه کتاب در کشور و ارائه تخفیف به متقاضیان خرید کتاب از کتابفروشی‌های منتخب در سراسر کشور‌، بخشی از مشکلات ناشران و کتابفروشان را مرتفع نماید‌. اگرچه برگزاری این دو طرح با استقبال خوب علاقمندان به کتاب و کتابخوانی در سراسر کشور مواجه گردید، اما میزان فروش به اندازه‌ای نبود تا بتواند تنها بخش ناچیزی از خسارات وارده بر این صنعت را پوشش داده و به آینده امیدوار نماید‌. با توجه به سیاست‌های حمایتی دولت‌، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصمیم دارد تا سی و سومین دوره‌ی نمایشگاه کتاب تهران را برای نخستین بار به صورت مجازی برگزار نماید تا ضمن دمیدن روح تازه به بازار چاپ و نشر کتاب‌، فعالان این بخش از صنعت کشور آخرین سال قرن را امیدوارانه تر به دست تاریخ بسپارند‌. آنچه می‌تواند در این برهه زمانی ضامن موفقیت فعالان این بخش از صنعت کشور گردد مشتری‌مداری آنان است‌. آنان باید کالای مورد نیاز مشتری را با قیمت قبلی خود عرضه نموده و پس از ثبت سفارش‌، کالای مورد تقاضا را در کوتاهترین زمان و به بهترین شکل به مقصد ارسال نمایند‌. بی‌شک افزایش میزان رضایتمندی مشتریان نمایشگاه مجازی کتاب می‌تواند ضامن بقا و تداوم این دست برنامه‌های فرهنگی در کشور باشد.