آینده دانش هستهای ایران، روشن است
- شناسه خبر: 33633
- تاریخ و زمان ارسال: 3 اردیبهشت 1403 ساعت 07:30
- بازدید :
ابطحی: نبرد هستهای ما با غرب بخشی از جنگ اقتصادی است؛ چون بازدارندگی ناشی از انرژی هستهای به پایدارسازی اقتصاد ملی میانجامد.
آرش صالحی ـ در حال حاضر 10 درصد برق دنیا از انرژی هستهای تأمین میشود و اگر ایران هم بخواهد کشور متوسطی در تولید برق هستهای باشد، حداقل باید 10 درصد برق این کشور از راکتور هستهای تأمین شود. امروزه 415 راکتور هستهای فعال در 32 کشور دنیا داریم که 26 درصد برق کمکربن دنیا یعنی با آلایندگی کمتر را تولید میکنند. در حال حاضر 50 کشور در دنیا از انرژی هستهای در حوزههای تولید برق، کشاورزی، پزشکی و صنعت استفاده میکنند. چنین آماری به روشنی نشان میدهد که اگر انرژی هستهای نداشته باشیم، از کشورهای پیشرفته جهان عقب میمانیم. به همین خاطر به سراغ دکتر محمدمهدی ابطحی عضو گروه فیزیک هستهای و دانشیار دانشگاه بینالمللی امامخمینی(ره) رفتیم تا وضعیت رشد انرژی هستهای ایران در دنیا و علت دشمنیها در این حوزه را بازشناسی و بازخوانی کنیم.
وضعیت استفاده تجاری و صلحآمیز از انرژی هستهای در دنیا چگونه است؟
وقتی بحث انرژی هستهای مطرح میشود، خیلیها فکر میکنند این موضوع فقط به راکتورهای تولید برق برمیگردد و به همین خاطر میگویند ما گاز و نفت داریم. در صورتی که اگر مسیر هستهای شدن ما اشتباه بود، اسرائیل برای حذف فیزیکی دانشمندان هستهای ما هزینه چند میلیارد دلاری نمیکرد. ترور دانشمندان هستهای خیلیسخت و پرهزینه است و هیچ کشوری بدون هدف راهبردی اینکار را انجام نمیدهد و چنین ترورهای سختی نیازمند تشکیل یک زنجیره و انجام هزینه بالا برای آموزش، استقرار و انتقالات یک تیم بزرگ است. بنابراین این تصور که هستهای شدن اشتباه بوده و رژیم صهیونیستی هم چون دلش برای ما سوخته، دانشمندان ما را ترور میکند که این اشتباه را نکنیم، تصور سادهانگارانهای است.
چرا انرژی هستهای اینقدر مهم است که دشمنان این همه برای جلوگیری از دستیابی ما به آن هزینه میکنند؟ آیا مسئله آنها دستیابی ما به بمب هستهای است؟
با صراحت و قاطعیت میگویم که خیر؛ موضوع آنها دستیابی ما به بمب اتم نیست. اگرچه از نظر من داشتن بمب هستهای برای کشور ما لازم است، چون اسباب بازدارندگی است. به همین خاطر یکی از انتقادهای بنده به تاریخ هستهای ما قبول کردن انپیتی یا همان پروتکل الحاقی به پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای است. ضمن اینکه ما بعد از پذیرفتن انپیتی تعهداتمان را به صورت یکطرفه انجام دادیم و طرف مقابل به هیچکدام از تعهداتش عمل نکرد. یعنی باید کشورهای توسعهیافته به ما در توسعه فناوری صلحآمیز هستهای کمک میکردند و باید به ما مواد، تجهیزات و اورانیوم غنیشده میدادند که هیچیک از این کارها را انجام ندادند. در واقع ما به تعهد خود عمل کرده و سراغ بمب هستهای نرفتیم، ولی طرف غربی هیچکدام از این تعهدات را انجام نداد. بنابراین در موضوع پذیرش انپیتی ما ضرر کردیم، چرا که مانند مشتری هستیم که پول را داده، اما جنس را تحویل نگرفته و دنبال فروشنده میدود.
در حوزه ساخت قطعات تولید انرژی هستهای چه وضعی داریم؟
آمریکا، روسیه و کانادا از سازندگان این قطعات هم محسوب میشوند و کشور ما هم تلاش میکند که به این باشگاه بپیوندد. یکسری کشورها مانند آفریقای جنوبی، استرالیا و نامیبیا دارنده معادن عظیم اورانیوم هستند. بعضی از کشورها هم در حوزه فرآوری اورانیوم غنیشده کار میکنند و این فرآیند را تا تبدیل به صفحه و لوله سوخت هستهای پیش میبرند. در این میان کشورهایی مثل امارات هم داریم که فقط کاربر هستند و راکتور، قطعات و اورانیوم را خریده و برق هستهای تولید میکنند. در این میان جمهوری اسلامی ایران در حال پیش بردن چرخه سوخت هستهای است و جزو کشورهای فرآوریکننده قرار میگیرد و در باشگاه کشورهای دارای چرخه سوخت تثبیت شدیم. از طرفی در حال ساخت برخی قطعات مانند سانتریفیوژ آیآرـ40 هستیم که طراحی بومی دارند. چرا که خیلی از قطعات ما در راکتور هستهای بوشهر، ساخت روسیه و در راکتور تحقیقاتی دانشگاه تهران، آمریکایی هستند که این قطعات به مرور فرسوده شده و در حال جایگزین کردن آنها هستیم. برای نمونه سامانه ربیت را دکتر پرویز شهریاری ساخت که توسط صهیونیستها ترور شد. در مجموع بعضی از بخشهای الکترونیکی و مکانیکی راکتور را میسازیم. با این همه؛ اما معادن اورانیوم چندانی نداریم که این هم دست ما نبوده است. در واقع در سه بخش دیگر ورود کردهایم و این در حالی است که بسیاری از کشورهای پیشرفته فقط در یکی از این بخشها ورود داشتند.
علت مقابله با ایران تلاش برای بومیسازی صنعت هستهای بوده است؟
بله؛ اگر ما فقط کاربر ساده انرژی هستهای بودیم، این همه داستان نداشتیم، اما چون در هر سهحوزه یادشده ورود کردیم، با ما به شکل جدی مقابله میکنند. اگر فقط استفادهکننده انرژی هستهای بودیم، آنوقت غربیها میتوانستند هر وقت دلشان خواست به ما انرژی هستهای را ندهند. در زمان دولت پهلوی ایران سهم عمدهای از کارخانه غنیسازی فرانسه را خرید و امروز هم متعلق به ماست و این کشور موظف است به ما اورانیوم غنیشده بدهد؛ اما با پررویی میگویند به شما اورانیوم غنیشده نمیدهیم و فقط پولش را به شما پرداخت میکنیم؛ یعنی فقط سود سهام را در اختیار ما میگذارند و از اورانیوم غنی شده خبری نیست. بنابراین اگر اورانیوم غنیشده نداشته باشیم، از دنیا عقب میمانیم.
وضعیت ایران هستهای در آینده را چطور میبینید؟
این سوال شما به شدت سیاسی است. باید اذعان کنم که توان علمی ما در صنعت هستهای هم خوب بوده و هم رو به توسعه است و نشانه آن هم ترور و حذف فیزیکی دانشمندان هستهای ما توسط اسرائیل و آمریکاست. چرا که در این سالها اسرائیلیها دیپلماتهای ما را حذف فیزیکی نکردند، اما این کار را با دانشمندان ما انجام دادهاند. در واقع ما چون در حوزه دانشمندان هستهای توانمند رفتار کردیم، صهیونیستها به دنبال ترور آنها رفتند، اما چون در حوزه دیپلماسی توانمند عمل نکردیم، بنابراین دشمنان به سمت ترور و حذف فیزیکی دیپلماتها نرفتند. نمونهاش این بود که غربیها دنبال ترور بیولوژیک تیم برجامی ما نرفتند و حتی فراتر رفته و به اعضای این تیم میهمانی هم میدادند. بنابراین در قسمت علمی مسیرمان را درست رفتیم و به همین خاطر دشمن به استیصال افتاد و دانشمندان ما را ترور کرد. دانشمندان هستهای ما مثل ققنوس هستند که از خاکستر بلند میشوند و از هیچ محصول هستهای میسازند. همین الآن میتوانم اسم 20 نفر را ببرم که در سطح و حد دکتر شهریاری هستند و با سختی کار میکنند.
از سوی دیگر در حوزه دیپلماسی هستهای نقص داریم و به همین خاطر مدام گاف داده و وا میدادیم. این در حالی است که دیپلماتهای ما وقتی پشت میز برجام مینشینند، نباید بترسند. در ضمن نباید با جاسوسهای هستهای مماشات کرد. بنابراین آینده هستهای ایران از لحاظ علمی روشن است و با کمترین هزینه میتوانیم به هر سطحی از دانش هستهای دست بیابیم. اما این آینده روشن به شدت وابسته به حلقه ضعیف خود در بخش دیپلماسی است و به خاطر همین به دستگاه دیپلماسی در خیلی از جنبههای کارکردی آن در موضوع هستهای انتقاد دارم.
دشمنی هستهای با جمهوری اسلامی ایران چهقدر متأثر از اقتصاد است؟
نبرد هستهای ما با غرب، بخشی از جنگ اقتصادی است. موضوع فراتر از بحث بازدارندگی است، چرا که برای بازدارندگی لازم نیست حتماً بمب هستهای داشته باشیم و اگر فقط راکتور فعال داشته باشیم، همین برای دشمنان ما بازدارنده است. برای نمونه راکتور ما در بوشهر و کنار خلیج فارس است و به همین خاطر کسی جرأت ندارد این راکتور را بزند، چون اگر این کار را کنند، همه آبهای آزاد، امارات، عربستان، عمان تا هند آلوده میشود. اگر لانچر موشک را کنار راکتور بوشهر بگذاریم، کسی جرأت ندارد حتی یک فشنگ به سمت آن شلیک کند. مصداق موضوعی که گفتم، همین حمله به اسرائیل بود که وقتی صهیونیستها را زدیم، بازار ریخت. چون مردم مطمئن شدند قدرت نظامی بالایی داریم و به همین خاطر اقتصاد ما هم میتواند در پناه این قدرت نظامی پایدار رفتار کند. هر چقدر قدرت بازدارندگی داشته باشیم، پایداری اقتصادی بیشتری خواهیم داشت و به همین جهت دشمنان ما نمیخواهند قدرت هستهای بازدارنده داشته باشیم.
دشمنان چون میدانند مردم به نان شب بند هستند و به همین خاطر میتوانند با یک کشور بازی کنند. بنابراین هر جا حس کنیم که با اقدامات ما اقتصاد پایدار میشود، باید دیپلماتهای ما تمامقد بایستند. آنهایی که در این حوزه کمکاری دارند، باید محاکمه شوند. نباید وقتی دولت قبل تمام شد، آنها را رها میکردیم. عملکرد گروه برجامی ما کجا بررسی شد؟ اینها راحت رها شدند و رفتند. هر کاری کرده و هر آسیبی زدند، بدون مؤاخذه رها شد.
دانشمندان هستهای ما با چه محدودیتهایی دستوپنجه نرم میکنند؟
روی دانشمندان هستهای فشار بیرونی و داخلی همزمان وجود دارد. به خاطر تبلیغات ضعیف صداوسیما و عدم تبیین این موضوع که دانشمندان هستهای رزمنده هستند و برای مردم کار میکنند و دنبال منافع خودشان نیستند، این فشار داخلی را داریم. از آنطرف شاهدیم که دانشگاههای ما دانشمندان هستهای ما را تحریم میکنند. برای نمونه در دولت قبل معاون پژوهشی وقت دانشگاه بینالمللی امامخمینی(ره) به من اجازه نداد که یک کارگاه کد شبیهسازی انرژی هستهای را برگزار کنم و ادعا میکرد با این کار دانشگاه بینالمللی تحریم میشود. در همین گروه آموزشی بارها گفتهاند که نمیخواهیم انرژی، هستهای باشد، چرا که میخواهیم بیدردسر زندگی کنیم. به ما میگویند شما برای ما دردسر هستید و چون ما میخواهیم خارج برویم، ممکن است به خاطر حضور شما دانشمندان هستهای ما را در کشورهای خارجی راه ندهند. دانشگاه به ما فشار میآورد که مقاله بینالمللی ارسال کنیم، در حالی که دانشگاههای خارجی به بهانه تحریم، مقالات ما را بررسی نکرده و حذف میکنند. با این فشارها و تحریمها مقاله چاپ میکنیم. بعضی مواقع اینقدر مقالات ما قوی است، که دانشگاههای خارجی آنها را چاپ میکنند، چون میبینند اگر منتشر نکنند، خودشان از دست میدهند. بنابراین وقتی ما با این فشارها کار میکنیم، از بخش سیاسی و دیپلماسی هم انتظار داریم که کار خودش را درست انجام بدهد. اگر این کار را نکنند، هم مدیون جامعه فعلی و هم نسل آینده ایران است.