«اندج» درهای با قدمت هزاران سال زندگی
- شناسه خبر: 33794
- تاریخ و زمان ارسال: 5 اردیبهشت 1403 ساعت 07:30
- بازدید :
رومینا اسماعیلیپور
روستای اندج از توابع بخش رودبار الموت، شهرستان قزوین است که در 15 کیلومتری شهر معلم کلایه و در 80 کیلومتری قزوین قرار دارد.
این روستا از شمال به کوه پس وشته، از شرق و شمال شرق به کوه ستو و دره تارو، از شمال و شمال غربی به کوه دیمیان (میدان) و دره چاکان و از جنوب شرقی به کوه قلعه چای محدود میشود.
بیشتر اهالی روستای اندج از طریق کشاورزی به ویژه باغداری، دامداری، پرورش زنبورعسل و آبزی پروری امرار معاش میکنند.
دره الموت به دلیل موقعیت اقلیمی و استراتژیکی ارزندهای که دارد؛ چون گذرگاهی، دشتهای مناطق شمالی را به دشتهای حاصلخیز قزوین متصل میکند.
این منطقه رد پای انسان را از هزاره سوم پیش از میلاد مسیح در دل خویش حفظ کرده و ساکنان دائمی و غیردائمی متعددی را تاکنون میزبان بوده است؛ که پررنگترین حضور پیشاز تاریخی انسان در این مرز و بوم، مربوط به هزارهی اول پیش از میلاد و عصر آهن است.
یکی از حوزههای آبخیز الموت رود در دره اندک رود تمرکز یافته، حوزه مذکور بخشی از ارتفاعات البرز است و یکی از زیر حوزههای الموت رود به شمار میآید این حوضه از شمال به ارتفاعات حوزه آبخیز الموت رود و از جنوب به رودخانه الموت رود متصل میشود. با توجه به قدمت تاریخی این منطقه و حضور انسانهایی پیش از هزارهی میلاد و حتی از عصر آهن شاید خالی از لطف نباشد که به آیین و اعتقادات مردم ساکن در این منطقه نیز اشارهای داشته باشیم.
آیین مزدکی و مزدیسنایی در دره اندج
انسان پیش از تاریخ که همواره به دلیل عدم توانمندی مقابله با مشکلات و بلایای نازله از سوی طبیعت در خیال خودش همواره به دنبال خلق اساطیری با قدرتهای شگرف بود، پیوندی با ماوراء طبیعت ایجاد کرده و در زیر حمایت این موجودات، آرامش دنیوی را برای خود و همنوعانش به وجود میآورده.
با گذشت زمان، بارقههایی از آیین مزدیسنایی و مزدکی در این مرزوبوم شروع به رشد و نما میکند.
با توجه به مکتوبات تاریخی، این سرزمین در زمره قلمرو منطقه دیلم به شمار میرفته و تحت لوای حاکمیت این منطقه روزگار میگذرانیده است.
شیعیان اسماعیلی که از سال ۱۴۸ قمری پا به عرصه این سرزمینهای کوهستانی نهادند در دیلم، گیلان و منطقه وسیع طالقان پراکنده شدند.
حسن صباح از مدعیان بزرگ فرقه اسماعیلیه در سال ۴۸۳ قمری سرزمین الموت را به علت تجهیز بودن به استحکامات طبیعی کوهستانی و غیرقابل دسترسی و نفوذناپذیری فوقالعادهای که داشته بهعنوان یک پایگاه صعبالعبور، جهت مبارزات مذهبی، سیاسی و اشاعه فرهنگ و مذهب انتخاب میکند.
حضور انسانهای پیش از تاریخ در اندج
درههای اندج یکی از مناطق این سرزمین پر ماجراست که آثار حضور انسان را از پیش از تاریخ تا دورهی با عظمت اسلامی به نمایش میگذارد.
خصوصاً حضور استحکامات و مراکز نگهبانی حکومت اسماعیلی را در طول ۱۰ کیلومتر، در فواصل کوتاه ۱ونیم الی ۲ کیلومتری به نمایش میگذارد که این خود تأییدی بر ارتباط منطقه و پایگاهی بودن آن، جهت اطلاعرسانی به قلعه تاریخی الموت محسوب میشده است.
معماری مردمان اندج
شاید بتوان ادعا کرد که ساکنین این سرزمین تنها از سنگ و ملات گلرس جهت دیوارههای بناهای خود استفاده میکردند.
اما از طرفی دیگر به دلیل حضور سفالینههای زیبا و ظریف عصر آهن در برخی از این محوطهها شاید بتوان این فرضیه را قوت بخشید که اقوامی هنرپرور گامهایی فراتر از سکونتهای دهنشینی موقت و غیرموقت داشتند.
گورستانهای مربوط به این اقوام، گویای معماری خارقالعاده و قابل توجهی است که با به کارگیری سنگهای مستحکم و عظیمالجثه در درون گورها، بدون استفاده از فناوری خاصی جهت ایجاد دیوارههای گور توسط انسان غیرممکن به نظر میرسد.
گویش مردمان روستای اندج
به طور کلی بومیان دره الموت و روستای اندج، به طیف گویش سهگانهی تاتی، مراغی و ترکی صحبت میکنند.
غالب ساکنین این منطقه به زبان تاتی محاوره صحبت میکنند که شباهت چشمگیری به زبان مازندرانی و گیلانی دارد. اما در برخی از روستاها که به گویش ترکی تکلم میکنند به زبان تاتی نیز اشراف کافی دارند و به لهجه اصیل آن مسلط نیستند.
گورستانهای تاریخی کشف نشده
با توجه به موجودیت بقایای فرهنگی به جا مانده در دره اندج اعم از گورستانها، استقرارها، قلعهها، مراکز نگهبانی و غارهای طبیعی که متأسفانه در معرض خطرات حفاریهای غیرمجاز قرار گرفته است؛ هنوز بارقهای از نجات گورهای بکر و شناسایی استقرارهای کشف نشده در دل سوسو میزند.
فرمانروایی حسن صباح بر درهی اندج
احمد حرار در کتاب شاهین سپید مینویسد: اندک دهکدهای است بر کرانه اندک رود که نزدیک به ۶ کیلومتر با الموت فاصله دارد.
حسن صباح از پای صخرهی الموت عنان برگردانید و یکسره به سوی اندج رفت. آشکار بود که آن دهکدهی زیبا و خوش آب و هوا تحت سرپرستی کامل حسن قرار گرفته است.
حسن و همراهان او در خانهای که پیشاپیش مهیا شده بود فرود آمدند و تنی چند از بزرگان اندک به پذیرایی آنان مشغول شدند.
زندگی پرهیزکارانه، زهد بیحد و قدرت استدلال حسن صباح، همه جا راه را به روی او میگشود و بر عده مریدان و معتقدانش روزبهروز اضافه میکرد.
سرانجام حسن صباح، درهی اندج را بهعنوان پایگاهی برای حمله بزرگ خود پسندید. سپس موفق شد که مردم آن دهکده را با خود همراه کند. اهالی دهکده او را دهخدا خطاب میکردند و آمد و رفت و فعالیتهای او را کاملاً پنهان نگه میداشتند.
در حال حاضر کوههای بلند، صخرههای شگفتآور، درههای زیبا، طراوت و آرامش رودخانه اندج، چهره زیبایی از طبیعت بکر روستای اندج به نمایش بازدید کنندگانش میگذارد و با استفاده از ظرفیتهای تاریخی و طبیعی این منطقهی تاریخی، میتوان به عنوان مقصدی برای جذب توریست و گردشگر از آن بهره برد.