کهنترین کتاب اربعین منتشر شد
- شناسه خبر: 1584
- تاریخ و زمان ارسال: 29 شهریور 1401 ساعت 08:00
- بازدید :
به گزارش ولایت، این کتاب، نگاشته ابوالفضل محمد خزیمی فراوی (م 514 ق) تاریخدان قزوینی است.
این کتاب کهنترین اربعین حدیثی شناخته شده در زبان فارسی است که تاکنون چاپ و منتشر نشده و با وجود عمری قریب به 950 سال، جز در یکیدو منبع کهن نامی از آن نرفته است. تصحیح و چاپ این اثر یعنی شناساندن بخشی از میراث سترگ اسلامی. این کتاب پس از مقدمه به اربعیننویسی و گزینشگری، طبیب القلوب، طبیب القلوب و تذکرهالاولیاء، نسخهشناسی، شیوه تصحیح، تصاویری از دستنویسها، ناهمسانی تحریرها، نمایهها و کتابنامه آمده است.
مولف در مقدمه این کتاب خود را «محمد بن محمد بن علی الخزیمی الفراوی معرفی کرده است. منابع تاریخی نیز نام و نسب او را به همین شکل ضبط کردهاند. در برخی از منابع کنیه او را ابوالفتح نوشتهاند و لقب واعظ را که به مناسبت شغل وعظ بدان معروف بوده در پایان نام وی افزودهاند. خزیمی منسوب است به ابوبکر محمد بن اسحاق بن خزیمه بن مغیره بن صالح بن بکر نیشابوری خزیمی که امام الائمه نیشابور در عصر خویش بوده و منسوبان وی را خزیمی میخوانند.
در باب تاریخ تولد فراوی تمام منابع موجود خاموشند؛ اما تاریخ وفاتش به تصریح عموم منابع در محرم سال 514 قمری بوده است. متاسفانه در این کتاب اشارتی نیامده که بتوان از طریق آن عمر مولف را هنگام تالیف کتاب یعنی سال 500 هجری برآورد کرد یا سال تولد او را دانست. در باب مدفن یک نظر مشهور و وجود دارد؛ صفدی مدفن وی را قبرستان الوردیه در بغداد دانسته است؛ اما دیگر منابع همگی وفات وی را در ری دانسته و مدفن او را در همان شهر نوشتهاند.
مطابق بررسیها تنها دو منبع از این کتاب یاد کردهاند؛ نخست همشهری مؤلف یعنی عبدالجلیل قزوینی رازی در کتاب «النقض» که آن را حدود پنجاه سال بعد از «طبیب القلوب» تالیف کرده و دوم، حاجی خلیفه در «کشف الظنون».
این کتاب در یک مقدمه و چهل بخش مجزا با ساختار یکسان آمده است. در هر بخش، نخست حدیثی از قول پیامبر نقل شده و ذیل آن برگردان فارسی این حدیث آمده است. این برگردان معمولا با عنوان «پارسی حدیث» یا «ترجمه» مشخص شده است. مولف کوشیده در ترجمه پارسی تا حد ممکن به متن حدیث پایبند بماند و از ترجمه آزاد خودداری کرده است. پس از ترجمه حدیث، آیه یا بخشی از یک آیه قرآن ذکر میشود که با حدیث منقول در هر بخش مناسبت معنایی دارد. این قسمت که در تمام چهل بخش با عبارات «این منشور مصطفی است؛ توقیعش از قرآن» آغاز میشود، ترجمۀ پارسی آیه را نیز دارد. در نهایت هر کدام از بخشهای چهلگانه با یک حکایت مرتبط و گاهی به جای حکایت از سخن یا سخنی از بزرگان دین یا صوفیه به سرانجام میرسد.
«طبیب القلوب»؛ کهنترین اربعین حدیثی شناختهشده در زبان فارسی تالیف ابوالفتح محمد بن محمد بن علی الخزیمی الفراوی و تصحیح مجتبی مجرد در 234 صفحه و شمارگان یکهزار نسخه از سوی بنیاد موقوفات دکتر افشار با همکاری نشر سخن منتشر شد.