استفاده فراگیر از فیلترشکن در ایران
- شناسه خبر: 19622
- تاریخ و زمان ارسال: 8 شهریور 1402 ساعت 08:00
- بازدید :
نفیسه کلهر
این روزها دیگر جمعی نیست که اعضایش از هم سراغ فیلترشکن خوب یا پر سرعت را نگیرند. مگر میان بعضی که با صرف هزینه به صورت ماهیانه یا چند ماهه فیلترشکن تهیه کردهاند و نیازی به فیلترشکنهای رایگان ندارند. طبق تحقیقات انجام شده بیشترین استفاده از فیلترشکن در ایران را نوجوانان دارند.
*
در یک جمع 8 نفره دوستانه نشستهام و سوالم را مطرح میکنم: شما از فیلترشکن استفاده میکنید؟ کسی نیست که پاسخ منفی بدهد. همه افراد حاضر در این جمع میگویند که بدون فیلترشکن اصلا روزشان شب نمیشود. سوال مهمترم این است که مگر چه نیازی به فیلترشکن دارید؟
برای برقراری ارتباط با فامیل و خانواده و دوستان بیشترین دلیلی است که میشنوم. استفاده از نرمافزارهایی که فیلتر شدهاند نه تنها میان جوانان باب است بلکه بین خانوادهشان هم که در رده سنی بالاتری هستند محبوب است. میپرسم چرا پیام رسان داخلی نصب نمیکنید که هم هزینه کمتری برای فیلترشکن بپردازید و هم راحتتر در ارتباط باشید؟ مسعود 33ساله که خواهر و برادری در خارج از کشور دارد و پدر و مادرش نیاز دارند تا با آنها مدام در تماس باشند، برای ولایت توضیح میدهد: «خب دلیل اولش این است که عادت کردهایم. برای خواهر و برادر من هم که خارج از ایرانند و نرمافزاری فیلتر نیست سختی فیلترینگ احساس نمیشود. و از طرفی پدر و مادر من همین نرمافزار را هم به زور یاد گرفتند؛ کلی زمان برد تا کار کردن با آن برایشان جا بیفتد. و از طرفی ما چند سال است که از این نرمافزار استفاده کردیم و خوب بود؛ هم سرعتش هم دسترسیاش. وقتی هم که فیلتر شد ما با فیلترشکن استفاده کردیم و فکر نمیکردیم این همه طول بکشد فیلترینگ. به خاطر همین سراغ نرمافزار دیگری نرفتیم و خب به این وضع هم عادت کردیم. حالا هزینه فیلترشکن هم مثل هزینه اینترنت و قبض موبایل و بقیه چیزها برایمان عادی شده. در ضمن پرداخت 350 تومان برای 6 ماه واقعا آنقدرها هم به چشم نمیآید.»
سما 37 ساله هم میگوید که فیلترشکنش ماهیانه 50 هزار تومان خرج دارد اما هزینه اینکه بخواهد نرمافزار داخلی نصب کند ممکن است برایش بیشتر باشد. چراکه با دوستانش به اجماع نمیرسند که همه یک نرمافزار را نصب کنند. همینطور خانوادهاش فقط با قدیمیترین مدل نرمافزار کار میکنند که آنها را هم نمیتواند مجاب کند که چیز جدیدی نصب کنند چون به گفته او تغییر برایشان سخت است.« و به این طریق ممکن است با نصب نرم افزار جدید بعضی ارتباطاتم را از دست بدهم و این را اصلا دوست ندارم و ریسکش را نمیکنم؛ زیرا همینطوری هم وقتی سن آدم بالا میرود روابط و آدمهای اطرافمان کم میشوند چه برسد که بخواهیم چنین ریسکی هم بکنیم.»
هرچند افرادی هم در جمع هستند که نرمافزار داخلی را نصب کردهاند مثل سعید و مهدیه که توضیح میدهند به خاطر شرایط کاریشان مجبورند که حتما یکی دو تا از نرمافزارهای داخلی را داشته باشند. اما عمده فعالیتشان در فضای مجازی در همان فضاهای فیلتر شده است. دلیلش هم به عقیده مهدیه این است که «معاشرانمان در آن فضا هستند.»
سینا 36ساله دلیل اینکه نرمافزار داخلی نصب نمیکند را این موضوع عنوان میکند که میترسد اطلاعاتش لو برود. سینا که ماهیانه 100 هزار تومان برای فیلترشکن میپردازد، توضیح میدهد: «والا منم نمیدونم اینطوری گفتن که پیامرسان داخلی کنترل میشود و به دردسرش نمیارزد.» از سینا که فروشنده یک شرکت بازرگانی است، میپرسم که مگر چه کار امنیتی انجام میدهد که دوست ندارد اطلاعاتش لو برود؟ و با خنده میگوید «هیچی والا، به هرحال اینکه بدانی حرفهای خصوصیات با کسی را ممکن است افرادی دیگر هم بخوانند جالب نیست. مثلا من ممکن است با پدرم حرف بزنم بخواهم بگویم پول ندارم یا در یک وضعیت اورژانسی قرار گرفته باشم که رویم نشود به کسی بگویم، یا حرفهای دیگر. قبول کنید حس خوبی نیست.»
پانیذ 16 ساله را یکی از دوستان مادرش به من معرفی میکند.
پانیذ همزمان چند فیلترشکن روی گوشیاش نصب دارد. خودش میگوید: «برای اطمینان میخواهم وقتی یکی قطع شد از آن یکی استفاده کنم و معطل نمانم.»
پانیذ برایم توضیح میدهد که همه دوستانش چند فیلترشکن دارند. او از نرمافزارهای خارجی دوستیابی میگوید که او و همکلاسیهایش بارها توانستهاند به وسیله آن با آدمهای جدید آشنا شوند: «گاهی هم شده که یکی با یک پسری آشنا شده و قرار میگذارند که هرکدام یکی از دوستانشان را سر قرار ببرند و دستهجمعی خیلی هم خوش میگذرد.» پانیذ البته تاکید میکند که استفاده از فیلترشکن تنها برای آشنایی با جنس مخالف نیست: «خب خیلی سایتها هم هستند که میشود استفاده کرد مثلا برای گذاشتن عکس و یا جستجوی خیلی چیزها. هنوز هم بهترین فروشگاههای لباس و زیورآلات و… در اینستاگرام فعال هستند و نمیشود از آنها دل کند.» پانیذ میگوید که هیچ کدام از دوستانش از نرمافزارهای بدون فیلتر استفاده نمیکنند مگر برای گروههای درسی مدرسه و رد و بدل کردن اطلاعات درسی.
*
یکتانت پلتفرم تبلیغات دیجیتالی نشان میدهد از هر سه کاربر ایرانی دو نفر از VPN استفاده میکنند و ۱۵ تا ۱۷ سالهها با آمار ۹۷ درصد رکورددار استفاده از فیلترشکن در کشور هستند. در این گزارش همچنین آمده است حدود ۴۰ درصد از کل بودجه تبلیغات وب به موضوعات مالی و سرمایهگذاری و سپس به زیبایی و سفر و گردشگری اختصاص دارد.
به نوشته پیوست، در گزارش سالانه یکتانت آمده است استفاده از VPN در همه گروههای سنی و تحصیلی ایران متداول شده است.
*
فیلترشکن امکان دسترسی به هر محتوایی را در میان نوجوانان میسر کرده. آن هم در رده سنیای که نیاز به نظارت والدین بر مشاهدهات اینترنتی نوجوانان بیشتر است. متاسفانه این نظارت از اختیار پدر و مادر خارج شده و هرچند تبعات آن در دراز مدت مشخص خواهد شد اما همین حالا هم میشود مواردی مثل بلوغ زودرس و روابط آزاد و دور از چشم پدر و مادر را شاهد بود.