آئینهای عاشورایی قزوین به درازای تاریخ
- شناسه خبر: 17406
- تاریخ و زمان ارسال: 7 مرداد 1402 ساعت 08:00
- بازدید :
به گزارش ایرنا، قزوین با دارا بودن مقبره پیغمبریه مدفن چهار پیامبر الهی قوم بنی اسرائیل و همچنین بقعه متبرک امامزاده حسینبن علیابنموسیالرضا (ع) و ۲۴۶ امامزاده، یکی از استانهای مذهبی ایران و یکی از بهترین پایلوتهای گردشگری مذهبی است.
به گفته بسیاری از کارشناسان فرهنگی و مذهبی، قزوین در برگزاری مراسم عاشورایی بسیار پیشرو بوده و سبقه تاریخی آیینهای عاشورایی در قزوین به دوران قاجار و صفویه باز میگردد.
گزارش پیش رو به بررسی برخی آئینها و عزاداریهای خاص قزوینیها در روز عاشورا میپردازد.
درخت چنار خونبار زرآباد الموت حق مطلب را در عاشورا ادا میکند
یکی از اهالی روستای زرآباد استان با بیان اینکه درخت چنار روستای زرآباد واقع در الموت غربی حق مطلب را در عاشورا ادا میکند، افزود: امامزاده علیاصغر(ع) در روستای زرآباد قزوین، به دلیل دارا بودن درختی عزادار، هر ساله میزبان عاشقان امام حسین(ع) است.
محمدرضا الموتی ادامه داد: روز عاشورا از درخت چنار کهنسال این امامزاده، صمغی سرخ شبیه به خون ترشح میشود و به همین خاطر بسیاری از شهروندان از جای جای ایران در روز عاشورا روانه این امامزاده میشوند که این درخت خونبار به شماره ۶۶۰ در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.
این شهروند قزوینی با بیان اینکه صمغ شبه خون از این درخت با توجه به متفاوت بودن سالهای هجری شمسی و قمری، تنها در روز دهم ماه محرم رخ میدهد؛ تصریح کرد: مردم بومی منطقه اعتقاد خاصی به این چنار کهنسال دارند و داستانها و روایتهای شفاهی زیادی در موردش نقل میکنند اما یکی از رسم و رسومی که در این مکان مقدس برگزار می شود، گرد هم آمدن مردم پای درخت چنار و آغشته کردن برگ های این درخت به صمغ خونین آن برای تبرک است.
وی ادامه داد: تعزیهخوانی نیز یکی دیگر از سنتهای دیرین قزوینیها است که پس از مراسم چنار دیدن، مردم در حیاط و پشت بام این امامزاده به دیدن تئاتر حماسی واقعه عاشورا میپردازند.
الموتی با بیان اینکه امسال به دلیل ممنوعیتهای ستاد پیشگیری و مقابله با ویروس کرونا، مراسم عاشورا تنها با اهالی بومی این روستا برگزار میشود، تصریح کرد: هر سال اهالی روستای زرآباد با جمعآوری نذورات از مهمانان سیدالشهدا(ع) پذیرایی میکردند که امسال مراسم ظهر عاشورا بدون مهمانان غیربومی برگزار میشود.
طولانیترین صف نذری در عاشورا، متعلق به حسینیه آقا سیدجمال میری است
یک کارشناس حوزه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در خصوص آئینهای قزوینیها در روز عاشورا گفت: شاید یکی از باشکوهترین عزادارایهای روز عاشورا در تکیه آقاسید جمال میری قزوینی باشد.
محدثه باقری ادامه داد: مرحوم آقاسید جمال میری قزوینی یکی از چهرههای مشهور نهضت مشروطه بوده که قسمتی از منزل شخصی خود را وقف حسینیهای برای سوگواری امام حسین(ع) کرده است.
وی با بیان اینکه مراسم روضهخوانی حسینیه آقا سیدجمال از روز نخست محرم آغاز میشود و تا روز دوازدهم این ماه ادامه دارد، تصریح کرد: علاوه بر برگزاری عزاداری در این مکان، حسینیه آقاسیدجمال در روزهای تاسوعا و عاشورا میزبان هیاتهای مختلف است.
باقری با بیان اینکه بانوان قزوینی، اعتقاد خاصی به این حسینیه دارند؛ افزود: نذر چای، قند، استکان و نعلبکی یکی از سنتهای دیرین این حسینیه است و بانوانی که حاجتمند هستند، بعد از خروج از این حسینیه یک استکان یا نعلبکی یا یک حبه قند به همراه خود میبرند و در صورت اجابت حاجتشان، در ماه محرم آینده تعدادی استکان یا چند کیلو قند و چایی به چایخانه حسینیه اهدا میکنند.
این کارشناس افزود: روز عاشورا یکی از طولانیترین صفهای نذری به این حسینیه با عنوان نذر استکان تعلق دارد و آئین سوگواری زنانه حسینیه آقاسید جمال به شماره ۶۵۱ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
علامتکشی، طبقکشی، طبقگردانی و مشعلگردانی در قزوین، میراث دوران صفویه
باقری ادامه داد: علامتکشی، طبقکشی و طبقگردانی نیز یکی دیگر از مراسم معنوی قزوینیها در روز عاشورا و تاسوعا بوده که در فهرست آثار ناملموس میراث فرهنگی نیز به ثبت رسیده است.
وی با بیان اینکه دستههای عزاداری امام حسین(ع) هر سال در شب تاسوعا و روز عاشورا با علمکشی، نمایشی حماسی خلق میکنند؛ افزود: طبقگردانها و علمگردانها در شب تاسوعا همراه با دستههای عزاداری به بقعه متبرک سلطان سید محمد(ع) میروند و در روز عاشورا نیز به بقعه متبرک شاهزاده حسین(ع) روانه میشوند و در بسیاری از روستاهای این استان در شب عاشورا زنان و مردان مشعلگردانی کرده و تا پاسی از صبح عزاداری میکنند.
باقری با اعلام اینکه این مراسم مذهبی، میراث دوران صفویه است، تصریح کرد: این آئینها در بسیاری از شهرها و محلات برگزار میشود اما به جرات میتوان گفت که این آئینها از دیرباز مختص به استان قزوین بوده و در سایر استانها رواج یافته است.
این کارشناس حوزه میراث فرهنگی و گردشگری، اظهار داشت: قزوینیها در پخش نذورات در روز عاشورا نیز بسیار پیشتاز هستند و یک مثل قدیمی وجود دارد که در روز عاشورا هیچ گرسنهای روی زمین نمیماند.
وی ادامه داد: در برخی روستاهای استان قزوین، مراسم عاشورا در حیاط مسجد روستا با اجرای تعزیه و سینهزنی برگزار میشود و در پایان مراسم سفرهای از انواع و اقسام غذاها پهن میشود.
باقری تصریح کرد: هر زن به اندازه تعداد اعضای خانوادهاش، غذایی میپزد و به آشپزخانه مسجد تحویل میدهد و در نهایت سفرهای پر از غذاهای متنوع برای عموم مردم پهن میشود که یکی از این روستاها روستای شهرستان علیا در الموت غربی است.
ریشه تعزیهخوانی استان به روستای حصارخروان باز میگردد
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گفت: قزوین یکی از استانهایی است که تعداد بسیاری از مراسم معنوی و مذهبی خود را به ثبت ملی رسانده است.
علیرضا خزائلی با بیان اینکه تعزیه و شبیهخوانی یکی از مراسم دارای قدمت در استان قزوین است، تصریح کرد: تعزیه نوعی نمایش مذهبی است که شخصیتهای آن به مصیبتخوانی واقعه کربلا میپردازند و ریشه شبیهخوانی در استان به روستای حصار خروان برمیگردد به طوری که این آیین سنتی از دهها سال جنبه آئینی به خود گرفته و جزو رسوم استان شده است.
وی با بیان اینکه مراسم مافی زیاران از دیگر آئینهای ثبت شده استان در روز عاشورا است، اظهار داشت: مردم منطقه زیاران هرساله به یاد کاروان مظلوم امام حسین(ع)، در صبح روز عاشورای حسینی و پیش از طلوع آفتاب با حمل یک خیمه که مزین به پارچههای نذری سبز و سیاه است، دستهروی میکنند.
خزائلی همچنین ادامه داد: از آنجایی که شبیهخوانی و تعزیه خوانی یکی از رسوم قزوینیها به شمار میآید، روستای حصار خروان شهرستان آبیک یکی از مناطق معروف ایران در هنر زره بافی است.
وی با بیان اینکه هنر زره بافی به شماره ۱۸۸ در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است، افزود: مردم این روستا از چند روز پیش از ماه محرم به زرهبافی لباسهای تعزیهخوانان میپردازند تا در روز عاشورا شبیه خوانی با هنر زرهبافی عجین شود.