تداوم روند فعلی نرخ باروری مساوی با سالمند بودن یک سوم جمعیت کشور

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بر اساس اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی، پس از موافقت مجلس با اجرای آزمایشی آن به مدت ۷ سال، در دهم آبان ۱۴۰۰ به تأیید شورای نگهبان رسید.

قانونی که مشتمل بر ۷۳ ماده و ۸۱ تبصره بوده و حال نزدیک به یک سال از تصویب آن می‌گذرد…

در راستای اجرایی شدن این قانون، به وزارتخانه‌ها و سازمان‌های متعددی وظایفی واگذار شده است.

وزارت بهداشت؛ یکی از این وزارتخانه‌هاست که در راستای اجرایی کردن این قانون وظایفی بر عهده آن محول شده است.

در سطح استان‌ها؛ دانشگاه‌های علوم پزشکی عهده‌دار اجرای موادی از قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت هستند.

با توجه به اینکه حدود سه سال از تصویب این قانون در مجلس می‌گذرد و از طرفی بخشی از رسالت‌ها در اجرای این قانون بر عهده وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی است؛ با معاون فنی مرکز بهداشت استان قزوین گفت‌وگویی در خصوص اقدامات انجام شده  و … داشته‌ایم؛ آنچه می‌گذرد حاصل این گفت‌وگوست…

دکتر «ناهید یزدی» در ابتدا با اشاره به اهمیت جوانی جمعیت و تاثیر آن بر ابعاد مختلف زندگی مردم در این جوامع؛ گفت: جمعیت جوان به عنوان یکی از عوامل مهم اقتدار کشورها به شمار می‌آید و باید گفت سرمایه انسانی از مولفه‌های اساسی توسعه‌یافتگی و پویایی اقتصاد همه کشورها محسوب می‌شود.

ـ روند کاهش نرخ باروری در جامعه

یزدی با اشاره به پیامدهای کاهش نرخ باروری در جوامع مختلف؛ ادامه داد: متاسفانه در سال‌های اخیر روند باروری در کشور ما شیب نزولی داشته است.

ـ با تداوم روند فعلی نرخ باروری در یک دوره بیست ساله، یک سوم جمعیت کشور سالمند می‌شوند

معاون فنی مرکز بهداشت استان با بیان اینکه نرخ باروری کلی از 1/2 ( دو ممیز یک) در سال ۱۳۹۵ به 6/1 (یک ممیز شش) در سال ۱۴۰۰ رسیده است؛ اظهار داشت: این آمارها گویای آن است نرخ باروری با سطح جانشینی فاصله زیادی دارد؛ در صورت ادامه روند معیوب فعلی پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۲۰ یعنی در یک دوره بیست ساله، یک سوم جمعیت کشور سالمند باشد.

یزدی با اشاره به اینکه در حال حاضر کشور در برهه پنجره جمعیتی قرار گرفته است؛ تصریح کرد: بدیهی است بهره‌مندی از این فرصت مستلزم مدیریت صحیح برای استفاده بهینه از امکانات بالقوه جمعیت فعال اقتصادی است.

وی با تاکید بر ضرورت بهره‌مندی از این پنجره جمعیتی؛ یادآور شد: در این راستا نیازمند برنامه‌ریزی‌های فرهنگی، تربیتی، اقتصادی، کارآفرینی و اشتغال‌زایی برای جمعیت فعال و مولد همراه با اتخاذ سیاست‌های حمایتی و ترغیب فرزندآوری، فرهنگ‌سازی عمومی و بهداشتی هستیم که در صورت فراهم آمدن این بسترها انتظار می‌رود مسیر برای سازندگی، شکوفایی و بالندگی کشور فراهم شود.

فرصت شش ساله برای عبور از سیاه چاله جمعیتی

معاون فنی مرکز بهداشت استان قزوین با بیان اینکه شش سال فرصت داریم از مدار نزدیک این سیاه چاله عبور کنیم؛ گفت: کشور ما سال‌ها از جمعیت جوان برخوردار بوده و همچنان لازم است این ثروت حیاتی حفظ و تقویت شود به همین منظور در سال ۱۳۹۳ سیاست‌های کلی جمعیت از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ و در سال ۱۴۰۰ با ابلاغ قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» توسط رئیس جمهور به وزیر بهداشت، بر این مهم تاکید شده است.

یزدی با بیان اینکه قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» شامل ۷۳ ماده، ۸۱ تبصره و ۲۳۶ تکلیف قانونی است؛ اذعان داشت: ۴۳ ماده قانونی آن یعنی حدود ۶۰ درصد از تکالیف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است در این راستا تاکنون هفت دستورالعمل مرتبط با این قانون توسط وزیر و ۲۴ بخشنامه توسط معاونین وزیر ابلاغ شده است.

معاون فنی مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی قزوین با بیان اینکه در حال حاضر مواد ۴۲، ۵۵، ۲۲، ۵۰، ۴۹، ۴۶، ۲۷، ۵۳، ۷ و ۱۶ در دست اقدام می‌باشند؛ افزود: البته برخی تبصره‌های این ماده‌ها انجام و برخی دیگر در دست اجرا است.

وی در ادامه سخنانش گریزی به وضعیت نرخ باروری کلی و میزان موالید استان قزوین داشته‌ و یادآور شد: نرخ باروری کلی در استان در سال ۱۴۰۱، 1/37 (یک ممیز سی و هفت) بوده که این میزان در سال ۱۴۰۲ به 1/36 (یک ممیز سی و شش) رسیده است.

ـ کند شدن روند کاهشی نرخ باروری کلی در استان

یزدی با اشاره به نرخ باروری در سال ۱۴۰۰ گفت: این آمار نشان‌دهنده‌ی کند شدن روند کاهشی نرخ باروری کلی در استان است.

به گفته این کارشناس در شهرستان‌های آوج، البرز، بوئین‌زهرا و تاکستان روند نرخ باروری کلی در سال ۱۴۰۲ کمی افزایش داشته و در شهرستان قزوین و آبیک روند کاهشی بوده است.

وی گریزی نیز به دیگر آمارها داشته و اذعان داشت: میزان موالید استان، در گروه‌های سنی ۱۹ تا ۳۹ سال روند کاهشی داشته است ولی روند کاهش نسبت به سال ۱۴۰۰ شیب کندی دارد همین طور از سن ۴۰ سال به بالا میزان موالید روند افزایشی داشته است.

وی ابراز امیدواری کرد؛ با تداوم این روند؛ شاهد اتفاقات خوبی در حوزه جمعیتی در استان باشیم.

معاون فنی مرکز بهداشت استان قزوین در ادامه سخنانش به اجرایی شدن برخی از مواد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت پرداخته و با اشاره به راه‌اندازی قرارگاه جوانی جمعیت در دانشگاه علوم پزشکی قزوین؛ اظهار داشت: از ابتدای اجرای قانون تا پایان سال ۱۴۰۲، ۴۱ قرارگاه جوانی جمعیت برای اجرایی‌سازی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در دانشگاه با حضور رئیس دانشگاه تشکیل شده است؛ همین طور از ابتدای سال تاکنون نیز حدود دو قرارگاه برگزار شده است.

وی تشکیل کمیته‌های تخصصی نه‌گانه ذیل قرارگاه جوانی جمعیت دانشگاه برای پیگیری مشکلات شناسایی و مطرح شده در جلسات قرارگاه را به عنوان یکی از خروجی‌های قرارگاه عنوان کرده و ادامه داد: پیگیری مصوبات مطرح شده در جلسات قرارگاه استانی جوانی جمعیت، پیگیری شکایات ثبت شده در خط ۶ سامانه ۱۹۰ مرتبط با جوانی جمعیت، وضعیت اجرای مفاد مرتبط قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، اجرایی سازی ماده 22 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بخشی از این اقدامات بوده است.

وی از راه‌اندازی اتاق مادر و کودک در برخی از مراکز تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی گفته و یادآور شد: در حال حاضر اتاق مادر و کودک در ۳۹ درصد از مراکز ارائه دهنده خدمت یعنی ۵۴ مرکز  تجهیز شده است.

ـ تامین فضای مناسب برای راه‌اندازی اتاق مادر و کودک در ساخت و سازهای جدید

یزدی ابلاغ تأمین فضای مناسب برای راه‌اندازی اتاق مادر و کودک در ساخت و سازهای جدید، نیازسنجی جهت راه‌اندازی اتاق در سایر مراکز، تجهیز اتاق مادر و کودک در تعدادی از مراکز درمانی و بیمارستان‌ها و افتتاح مهد کودک پردیس دانشگاه را بخشی از این اقدامات عنوان کرد.

وی در بخش دیگری از سخنانش از تعیین محتوای سبد تغذیه‌ای و بسته بهداشت مطابق با ماده ۲۴ قانون جوانی جمعیت گفته و افزود: علاوه بر نظارت بر تعیین محتوای سبد تغذیه‌ای و بسته بهداشتی برای ماه‌های مختلف و گروه‌های یاد شده در این ماده که مادران باردار، شیرده و کودکان زیر پنج سال را شامل می‌شود؛ اطلاعات کودکان نیازمند سبد غذایی (لاغر، کم وزن و کم وزنی شدید) استخراج شده بر اساس نمودارهای رشد، برای اعلام به ارگان‌های حمایتی ارسال شده است.

به گفته معاون فنی مرکز بهداشت استان قزوین در این طرح تعداد ۴۵۰ مادر باردار تحت پوشش بوده‌اند که سبد حمایتی این گروه تا پایان اسفند ماه سال گذشته، به مبلغ ۳۵۰ هزار تومان ماهانه تحویل شده است.

وی همچنین به وجود ۷۴۹ کودک زیر پنج سال دریافت کننده سبد تغذیه‌ای در آبان سال گذشته اشاره داشته و اذعان داشت: از آذرماه تا پایان اسفند سال گذشته نیز تعداد ماهانه ۵۸۲ نفر سبد تغذیه‌ای از اداره رفاه توزیع شده است.

وی در ادامه با اشاره به اجرایی‌سازی ماده 28 و 35  قانون حمایت از خانواده و جوانی همچون تولید و پخش فیلم، سریال، تبلیغات بازرگانی، برگزاری جشنواره و نمایشگاه در جهت ازدواج آسان و فرزندآوری و عوارض پیشگیری و سقط جنین، تعدد فرزند، تقویت نقش مادری، صیانت از تحکیم خانواده و مقابله با سیاست‌های مغایر جمعیت؛ گفت: ممنوعیت تولید و پخش هرگونه محتوای مغایر با سیاست‌های کلی جمعیت، تدوین پیوست فرهنگی متناسب با سیاست‌های جمعیت متناسب با ظرفیت‌های ملی و محلی، تغییر نمادها و تصاویر با موضوع حمایت از مادران و تعدد فرزندان و درج مناسب بر کالاها و …، تدریس سرفصل‌های آموزشی سقط جنین، تبیین پیامدهای تک فرزندی، شاخص‌های جمعیتی، پیامدهای سالمندی جمعیت در قالب یک واحد درس دانش خانواده و جوانی جمعیت به دانشجویان، بخشی از اقدامات در این حوزه است.

معاون فنی مرکز بهداشت استان قزوین در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر انجام آموزش‌های حین ازدواج برای کلیه زوجین که در قالب ماده ۳۸ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت گنجانده شده است؛ گفت: در این راستا طی سال گذشته؛ به شش هزار و ۹۹۳ زوج در مراکز آموزش‌های هنگام ازدواج در خصوص مباحث «سلامت جنسی و باروری»، «عوارض پیشگیری از بارداری»، «اخلاق، احکام و حقوق زوجین، حرمت و قبح سقط جنین»، «مهارت‌های زندگی خانوادگی» و «فرزندآوری و فواید باردار» آموزش داده شده است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر در کلیه شهرستان‌های استان کلاس‌های آموزش هنگام ازدواج برگزار می‌شود؛ یادآور شد: انجام آزمایشات، واکسیناسیون، غربالگری ژنتیک و توزیع گواهی (جهت دریافت عقدنامه) بخشی از خدماتی است که در این راستا ارائه می‌شود.

ثبت ۱۷۸ باروری مثبت در مرکز درمان ناباروری «سطح سه ولایت»

یزدی تجهیز یا راه‌اندازی حداقل یک مرکز تخصصی ناباروری سطح دو در دانشگاه علوم پزشکی و سطح سه به ازای هر استان اعم از دولتی و عمومی و غیردولتی را به عنوان ماده ۴۱ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت عنوان کرده و تصریح کرد: در این راستا ضمن فعال سازی و تجهیز کامل مرکز درمان ناباروری ولایت به عنوان مرکز سطح سه؛ اقداماتی همچون اطلاع‌رسانی اقدامات حمایتی زوجین نابارور در قانون جوانی جمعیت به گروه هدف، ارجاع زوجین به کلینیک بیمارستان ولایت در صورت تمایل خود زوجین، راه‌اندازی مرکز سطح دو درمان ناباروری نیز در بیمارستان شفا تاکستان صورت گرفته است.

به گفته معاون فنی مرکز بهداشت استان قزوین از ابتدای فعالیت این مرکز در مجموع مراجعین مرکز درمان ناباروری سطح سه ولایت به بیش از ۱۱ هزار و ۶۶۰ نفر می‌رسد که در حال حاضر نیز بیش از هزار و ۲۰۰ زوج در کلینیک ولایت تحت درمان هستند و تا حدود دو ماه گذشته نیز ۱۷۸ بارداری مثبت و ۱۰۲ تولد گزارش شده است.

وی در بخش دیگری از سخنانش از اجرایی‌سازی ماده ۴۹ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت گفته و افزود: بر اساس این ماده قانونی، بر امکان زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی برای همه افراد به صورت کاملا رایگان تاکید شده است.

یزدی با بیان اینکه همه مادران ایرانی دارای بیمه پایه مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های دولتی مشمول برنامه رایگان شدن زایمان طبیعی هستند؛ اضافه کرد: در این راستا ضمن برگزاری دوره‌های توانمندسازی ماماها در خصوص احیای پایه نوزاد در سطح دانشگاه‌ها، دوره‌های آموزشی مدیریت دیستوشی شانه، پیشگیری از خونریزی‌های زایمانی و بارداری‌های نیازمند مراقبت ویژه برگزار شده است.

وی با اشاره به اجرایی‌سازی ماده ۴۳، ۴۴ و ۴۵ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مبنی بر پوشش کامل بیمه‌های پایه زوج‌هایی که پس از یکسال صاحب فرزند نشوند؛ گفت: یکی از مسائل مهم در بحث درمان ناباروری زوجین نابارور، موضوع هزینه‌های مربوط برای فرزندآوری و پوشش بیمه است.

معاون فنی مرکز بهداشت استان قزوین با اشاره به ارسال نامه به نظام پزشکی (توسط کمیته بیمه) در راستای اطلاع‌رسانی به بخش خصوصی به منظور عقد قرارداد با سازمان‌های بیمه‌گر گفت: علاوه بر آن در آذرماه سال گذشته با مرکز خصوصی درمان ناباروری خانم دکتر دباغ عقد قراردادی صورت گرفت تا این امکان فراهم شود زوجین نابارور بدون داشتن استرس برای درمان و فرزندآوری در این زمینه اقدام کنند.

وی تصریح کرد: علاوه بر این، به منظور نشاندار کردن زوجین نابارور در سامانه‌های بیمه سلامت توسط متخصصین زنان و دو مرکز درمان ناباروری پیگیری انجام شده است که تا پایان سال گذشته نیز زوجین نابارور ثبت شده در سامانه بیمه به ۸۱۵ نفر می‌رسید.

یزدی افزود: در کنار آن هزینه‌های ناباروری برای زوجینی که به مراکز خصوصی غیرطرف قرارداد مراجعه کرده بودند، در قالب خسارت متفرقه به آنها پرداخت شد.

وی با اشاره به فراهم آمدن پوشش کامل بیمه کلیه مادران در دوران بارداری و شیردهی تا پایان پنج سالگی کودکان تاکید کرد: این امر به کلیه دفاتر بیمه ابلاغ شده است.

وی یادآور شد: تمامی تلاش‌ها بر آن است تا با اجرا شدن مواد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که قانونگذار برای عهده حوزه بهداشت گذاشته است بتوانیم گام‌هایی در راستای ایجاد بستر مناسب برای فرزندآوری در خانواده‌ها و در پی آن پیشگیری از کاهش جمعیت برداریم.