دیواری که تا ثریا میرود کج
- شناسه خبر: 11399
- تاریخ و زمان ارسال: 30 فروردین 1402 ساعت 08:00
- بازدید :
نفیسه کلهر
این روزها همه موافقیم که اگر کسی بگوید که کودکی را در حال کار کردن در خیابان ندیده دروغ گفته. بالا و پایین شهر هم ندارد. همه جا هستند. بعضیشان با التماس و خواهش، بعضی دیگر با اصرار، عدهی کمی هم معمولی میخواهند تا چیزی ازشان بخری. بعضی دیگر بیاجازه شیشه ماشینت را تمیز میکنند یا اسپند را سمتت میگیرند. بعضی هم هستند که از تو تقاضاهای عجیب میکنند مثل اینکه مقابل مغازه و رستوران برایشان خوراکی یا غذا بخری و بسیاری هم به طور مستقیم کاری با تو ندارند فقط نانشان را از زباله تو در میآورند.
پدیده کودک کار این روزها دیگر چیزی نیست که بشود انکارش کرد.
محمدرضا حیدرهایی؛ سرپرست دفتر امور آسیبدیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، در گفتوگو با ایسنا، با ارائه گزارشی از وضعیت ساماندهی کودکان کار و خیابان توسط سازمان بهزیستی در سال ۱۴۰۱ اظهار کرد: براساس آخرین پیشبینیهای انجام شده، در مجموع حدود ۱۲۰ هزار کودک کار در کشور وجود داد.
به گفته وی، در سال گذشته، ۱۴ هزار و ۵۰۰ کودک خیابانی شناسایی شدند که حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ نفر از آنها از خدمات سازمان بهزیستی استفاده کردند و مابقی آنها تمایلی برای دریافت این خدمات نداشتند.
قبلا از مدیر یکی از موسسات خیریه مخصوص کودکان کار در قزوین شنیده بودم که یکی از پسربچههای مدرسه به مربی تئاترش اعتماد کرده و برایش گفته که مردی به بهانه کار در باغ و دستمزد خوب او را با ماشینش به بیرون از شهر برده و دو روز در یک اتاقک نگه داشته. پسربچه دست و پا شکسته گفته بوده تمام این دو روز آزار جنسی دیده و بدنش هم زخم شده بوده است.
وقتی مربی تئاتر مسئله را با مادر این پسربچه در میان گذاشته، او فقط در خانه را به روی مربی بسته. از فردا روز همان روز و روزی همان روزی.
این مدیر معتقد است که بسیاری از کودکان کار در معرض انواع آسیبهای جنسی هستند. آسیبهایی که میتواند سرنوشت فرد را عوض کند.
عدم جمعآوری کودکان کار و خیابان
حیدرهایی با تاکید بر اینکه سازمان بهزیستی به عنوان سازمان «مددکارمحور» با جمعآوری کودکان کار و خیابان به طور کلی مخالف است، گفت: ما معتقدیم که جمعآوری این کودکان مشکل آنها را حل نمیکند. موضوع کودکان کار و خیابان مسئلهای است که باید ریشهای برطرف شود. از سوی دیگر جمعآوری کودکان کار و خیابان موجب میشود آنها از دسترس سازمان بهزیستی برای دریافت حمایت خارج شوند.
سرپرست دفتر امور آسیبدیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: در صورتی که دو الی سه هفته تمرکز خود را بر جمعآوری کودکان کار و خیابان قرار دهیم، ممکن است برای مدت زمانی شاهد حضور آنها در کف خیابانها نباشیم؛ حال آنکه مشکل آنها حل نشده و تنها مدل کاریشان تغییر کرده است. به طوریکه اگر آنها در گروه سنی نوجوان باشند ممکن است در فروش و جابجایی مواد مخدر از آنها استفاده شود و اگر کم سن و سالتر باشند به کارگاههای زیرزمینی یا زبالهگردی ورود پیدا کنند.
زبالهگردی کودکان
«روزی نیست که یک نفر را نبینیم که تا کمر در سطلهای بزرگ زباله سر هر کوچه خم شده» این را فریده میگوید که خودش یک پسر نوجوان دارد. او ادامه میدهد: «بیشترشان هم سن و سال پسر خودم هستند و دیدن این تصویر واقعا روزم را خراب میکند. تصور اینکه اینها مثل پسر خودم هستند و از چه حقوقی محرومند. چقدر وجهه اجتماعیشان خراب خواهد شد با این رفتار و نگاه دیگران به آنها چطور است واقعا اذیتم میکند.» میپرسم به نظرش برای حل این مشکل او چه کار میتواند بکند؟ و توضیح میدهد: «ما که کاری از دستمان برنمیآید. مگر همین که گاهی یک خوراکی چیزی به دستشان بدهیم. ما که مسئول نیستیم در این کشور. مسئولین باید شبها از این وضعیت خوابشان نبرد.» میگویم حداقل میتوانید که زبالههایتان را تفکیک کنید تا بچهای از میان زبالههای مختلف شما دنبال روزیاش نگردد. زبالههای قابل بازیافت را هم کنار سطل بگذاریم نه داخل سطل. سری تکان میدهد که یعنی بله این کار را هم میشود کرد.
نعمت و ابراهیم یک چرخ دستی را که پر از زبالههای قابل بازیافت است به جلو میرانند و خیابانهای شهر را به سمت جنوب طی میکنند. دو پسر نوجوان که حالا باید پشت میزشان در مدرسه باشند. کمی طول میکشد تا اطمینان کنند و جواب سوالاتم را بدهند. از کار پدرشان میپرسم و جواب میدهند بیکار است. در خانه وسایل برقی خانه را تعمیر میکند و آنها مجبورند به جای او کار کنند.
قبلا هم از مدیر موسسه شنیدهام که کودکان کار با این تفکر بزرگ میشوند که باید مخارج خانه را آنها تامین کنند و این وظیفه روی دوش آنها است. حتی یکیشان از آرزوی دورش گفته بود داشتن 12 بچه که همه برایش کار کنند و او بتواند کلی درآمد داشته باشد.
نعمت و ابراهیم هم پذیرفتهاند که پدرشان در خانه بنشیند و آنها به جای رفتن به مدرسه و فوتبال بازی کردن و داشتن تفریحات دیگر برای درآوردن هزینههای خانه کار کنند. نگرانی مسئولان و دلسوزان اما این است که این تفکر نسل در نسل ادامه پیدا کند و این زنجیره هیچ وقت قطع نشود.
حیدرهایی افزود: افرادی که در زمینه زبالهگردی فعالیت میکنند، زبالهگردی برایشان بیزینس بسیار جذابی است پس چه بهتر از کارگرانی استفاده کنند که دستمزد کمتری دریافت و مدت زمان بیشتری برایشان کار کنند، از همین رو در این زمینه از کودکان به عنوان نیروی کار ارزان استفاده میکنند. اکنون اگر با دقت بیشتری سطح شهر را مشاهده کنیم شاهد افزایش زبالهگردی کودکان هستیم.
او معتقد است که اگر دستگاهها به تکالیف قانونی خود عمل کنند، به طور حتم کودکان منفعت بیشتری میبرند. طبق قانون حمایت از حقوق اطفال و نوجوانان، در موضوع کودکانِ کار و خیابان، شهرداریها موظف به تامین فضا برای سازمان بهزیستی هستند تا از این طریق بهزیستی بتواند مدل حمایتی خود را اجرا کند. همچنین شهرداریها موظفاند مکانهای تفریحی و ورزشی خود را در مدت زمان مشخصی از شبانهروز بهطور رایگان در اختیار کودکان کار و خیابان قرار دهند.
سرپرست دفتر امور آسیبدیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تاکید کرد: به جای اینکه موضوع ساماندهی کودکان خیابانی بین دستگاهها پاسکاری شود و توپ را در زمین یکدیگر بیندازند، ۲۰ دستگاهی که قانون به آنها تکلیف کرده، به موضوع ورود کرده و وظایف خود را در کنار یکدیگر با محوریت سازمان بهزیستی انجام دهند.