«قوتار» حاصل زیست شخصی و دغدغه من بود
- شناسه خبر: 23107
- تاریخ و زمان ارسال: 6 آبان 1402 ساعت 08:00
- بازدید :
محمدرضا مقدم
چهلمین جشنواره فیلم بینالمللی فیلم کوتاه تهران این بار نیز همانند دورههای قبل با درخشش فیلمسازان قزوینی به کار خود پایان داد. در دوره پیشین این جشنواره احسان میرزایی و عطا مجابی موفق به کسب رتبه در این رویداد مهم شدند و امسال نیز «علی علیزاده» با فیلم کوتاه «قوتار» موفق شد جایزه ویژه هیات داوران را در بخش مسابقه سینمای ایران به دست آورد. همچنین در این جشنواره جایزه بزرگ چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به عنوان بهترین فیلم به علی علیزاده برای فیلم داستانی «قوتار» اهدا شد.
به مناسبت موفقیت ارزنده این فیلمساز جوان گپوگفتی با او داشتیم که در ادامه تقدیم شما فرهیختگان میشود.
n در ابتدا لطفا خودتان را برای مخاطبان معرفی کنید.
از سال 87 عضو انجمن سینما جوان شدم. فعالیتهای فیلمسازی من از همان مقطع آغاز شد. «قوتار» پنجمین فیلم کوتاهی بود که ساختم. قبل از آن، یک انیمیشن ساخته بودم. یک فیلم اکسپریمنتال به نام «12چشم پیمایی در شهر»، دو فیلم کوتاه دیگر به نامهای «تهوع» و «یک طرفه» نیز کارگردانی کرده بودم.
n به عنوان یک فیلمساز چه نظری در مورد جشنواره فیلم کوتاه تهران دارید؟
جشنواره فیلم بینالمللی فیلم کوتاه تهران مهمترین جشنواره و رویداد کشور در بخش فیلم کوتاه است که جدا از حضور تمام فیلمسازان داخلی، بخش رقابت بینالمللی آن هم اعتبار ویژهای دارد و هرساله از بیشتر کشورها فیلمهای کوتاه به دبیرخانه جشنواره ارسال میشود. خوشبختانه «قوتار» امسال در سه بخش داستان، بینالملل و کتاب و سینما در جشنواره به رقابت به دیگر آثار میپردازد.
n ایده ساخت «قوتار» از کجا آمد؟
واقعا نمیتوانم بگویم ایده ساخت فیلم از کجا آمد ولی میتوانم بگویم منشا آن در زندگی و نوع زیست من است که به مرور نمود آن در ایده خلق «قوتار» تجلی پیدا کرده است. سفر کردن، نزدیکی به طبیعت، مباحث محیط زیست و چیزهایی از این دست به تدریج برای من تبدیل به یک دغدغه بزرگ شد و سرانجام تبدیل به چنین سناریویی گردید. در واقع میتوانم بگویم ایده قوتار حاصل تجربهها و فرم زندگی و دغدغههای من است. بهتر است بگویم منشا یا ایده «قوتار» طی یک پروسه در من ایجاد شد و حاصل یک لحظه نبود.
n کمی در مورد داستان «قوتار» توضیح دهید.
خط اصلی داستان مربوط به پیرمردی است که گاوش را گم میکند؛ برای جست و جو به جنگل اطراف خانهاش میرود ولی نمیتواند گاو را پیدا کند. فردای همان روز سیارهای به زمین نزدیک میشود، تا حدی که مشخص است میخواهد به زمین برخورد کند. پیرمرد فرار میکند و گاو برمیگردد. «قوتار» در ترکی یعنی تمام کردن. این فیلم به زبان مادریام یعنی زبان ترکی ساخته شده است.
n «قوتار» برای چه مخاطبی ساخته شده است؟
به طور واضح نمیتوانم بگویم برای چه مخاطبی ساخته شده ولی چون خودم مخاطب این قبیل فیلمها هستم پس دوست دارم در این بخش از سینما کار کنم. منظورم سینمایی است که اساسا روی داستان پردازی و قصهگویی جلو نمیرود. بیشتر دوست دارد تداعی کند و تصاویرش بیانگر باشند و حس و حال ایجاد کنند. این فیلمها به واسطه قصه به پایان نمیرسند. معمولا قصهها تایم اکسپایر(منقضی شده) دارند.
دوست ندارم وقتی قصه یک فیلم تمام شد و از سرانجامش باخبر شدم؛ دیگر میل و اشتیاقی برای دیدن دوباره آن فیلم ندارم.
«قوتار» بیشتر فضای تداعیگرایانه دارد و هرکسی میتواند با توجه به زیستی که داشته است از فیلم، خوانش خودش را داشته باشد و این موضوع واقعا برای من جذابتر است. به نظرم «قوتار» فیلمی است که مخاطب بارها تمایل پیدا میکند آن را ببیند چون با هر بار دیدنش چیز جدیدی پیدا میکند ولی فیلمهای دارای قصه به این صورت نیست.
n «قوتار» تلاش میکند چه حرفی به مخاطب بزند؟
من هیچ وقت تلاش نکردم فاکتوری را متمایز شوم و آن را به مخاطب گوشزد کنم. به نظرم چیزی که در این فیلم دیده میشود میل به طبیعت است. در فیلم، طبیعت انتقامش را میگیرد و طغیان میکند؛ طبیعت از دست میرود و دوباره باز میگردد؛ البته از دید من. این همان چیزی است که در زیست خودم با آن مواجه شدم و میل داشتم آن را بروز بدهم.
حالا این که چه حرفی میخواهد برای مخاطب داشته باشد باز برمیگردد به تداعیگر بودن فیلم. پس مخاطب با توجه به نوع زیست، درک و دریافت خودش را از فیلم دارد.
n ساخت فیلم چقدر زمان برد؟
قبل از آغاز فیلمبرداری بیشتر از یک سال روی نگارش فیلمنامه وقت گذاشتیم. فیلمنامه مدام تغییر میکرد و از حالت قصه روان که همه چیز گویا و بدون ابهام بود به حالت تداعی گرایانه درمیآمد.
همین موضوع باعث شد نوشتن فیلمنامه طول بکشد. همزمان با نوشتن فیلمنامه سفر میکردم تا مکانی را که دوست داشتم پیدا کنم. خلاصه در رستمآباد گیلان لوکیشن دلخواهم را پیدا کردم. اسفند 1401 پس از سپری کردن سه روز کامل فیلمبرداری را تمام کردیم. پروسه سختی بود. جایی که بودیم مدام آبوهوا تغییر میکرد. البته این موضوع را از قبل پیشبینی کرده بودم و مانعی در کار ایجاد نشد. فارغ از سختی شرایط کار، پروسه بسیار لذتبخشی بود و دشواریهای آن اصلا به چشم نمیآمد و اگر الان دارم از سختی حرف میزنم دلیلش این است که ساخت فیلم همیشه پروسه سختی است مخصوصا پروژهای که ساخت آن بیرون از شهر کلید بخورد چون دسترسی به امکانات، سختی کار را دو چندان میکند.
n عوامل فیلم را برای مخاطبان معرفی کنید.
نویسنده و کارگردان: علی علیزاده؛ تهیه کنندگان: علی علیزاده ـ میثم جمالی و فریما خلیلی؛ مشاور فیلم: محمد حسین جعفری مقدم فرد؛ بازیگران: یوسفعلی دریادل ـ وحید علیمردانی؛ مدیر فیلمبرداری: حامد حسینی سنگری؛ تدوین: میثم مویینی؛ صدابردار: هادی معنویپور؛ طراح صدا: رامین ابوالصدق؛ اصلاح نور و رنگ: علی شعبانی؛ طراح صحنه: آرش باقیپور؛ موسیقی: مهدی وکیلیراد؛ جلوههای ویژه: علی ابراهیمی و فرهاد نجفی فرد؛ گریم: نیلوفر: مرسلوند؛ طراح لباس: سارا مژده؛ دستیار کارگردان و برنامهریز: نشاط باقری؛ مدیر تولید: حامد احمدی
n یک فیلمساز با چه چالشهایی مواجه است؟
جنس چالشی که یک فیلمساز با آن مواجه میشود بستگی به رویکرد فیلمساز دارد. اگر فیلمسازی تمایل دارد وارد سینمای بدنه شود و فیلمهای تجاری بسازد غالبا مشکلات کمتری پیش رویش قرار میگیرد. در مقابل، فیلمسازی که بیان شخصی دارد یا میخواهد به بیان شخصیاش برسد شرایط بسیار دشواری دارد. معمولا سرمایهگذاران تمایلی به مشارکت در ساخت این قبیل فیلمها ندارند. صنعت سینما به نسبت گذشته بسیار گرانتر شده است. به نظرم پافشاری در این نوع فیلمسازی عاقبت خوشی ندارد. هر روز تخصصهای جدید وارد سینما میشود. من آتیه خوبی برای این نوع از فیلمسازی نمیبینم مگر این که خود فیلمساز منابع مالی پروژه را تامین کند. در واقع خود فیلمساز باید تهیهکننده اثرش باشد تا بتواند هر از گاهی فیلم مورد دلخواهش را بسازد. بدیهی است که در چنین شرایطی نباید منتظر بازگشت مالی بود. این موضوع بزرگترین چالشی است که پیش پای فیلمسازان قرار گرفته است. شاید ما الان در وضعیت بهتری نسبت به سال آینده باشیم.
n پس با این حساب ساخت فیلم کوتاه هیچ درآمدی برای عوامل آن ندارد؟
واقعا در فیلم کوتاه هیچ درآمدی وجود ندارد مگر این که شما بر اساس فاکتورهای جشنواره فیلم بسازید. هر جشنواره برای خودش یک سری فاکتورهایی در نظر میگیرد که تمایل دارد فیلمسازها با توجه به این فاکتورها فیلم بسازند و برای آنها ارسال کنند. در داخل یا خارج هیچ فرقی ندارد و این سیاست در همه جشنوارهها کلی است.
در واقع همه جشنوارهها فاکتورهایی دارند که باید بر اساس آنها فیلم ساخت تا فیلم شما دیده شود. اگر با چنین استراتژی جلو برویم فیلم به درآمد هم میرسد. البته معنی حرفم این نیست که همه میتوانند موفق شوند ولی ورود به بخش درآمدزایی، بخش عمدهاش رعایت کردن همین قوانین است که هر جشنواره قوانین مختص به خودش را لحاظ میکند.
n با توجه به توضیح شما عموم هزینههای فیلمها توسط کارگردان تامین میشود؟
در فیلم کوتاه، بخش عمده سرمایهگذاری توسط کارگردان انجام میشود و مابقی را انجمن سینما جوان به صورت بلاعوض پرداخت میکند. انجمن سینما جوان همیشه حامی فیلمسازان بوده و این نکته بسیار مهمی است. میزان کمک انجمن را گاها میشود نقد کرد اما اگر بخواهیم در بعد کلان نگاه کنیم و میزان فیلمسازان کوتاهی که در سطح کشور فعالیت دارند را در نظر بگیریم میشود گفت دریچه امید بخشی است که هنوز ادامه دارد. در مجموع باید بگویم روی درآمدزایی فیلم کوتاه نباید حساب کرد.
n ضمن تشکر از همراهی شما، در پایان بگویید چه برنامهای برای آینده دارید؟
ساخت یک فیلم کوتاه جزو برنامههای اصلیام است و همچنین نوشتن یک فیلمنامه بلند که امیدوارم در یک یا دو سال آینده موفق به انجام این دو کار شوم.