نفیسه کلهر
مقدمه: فرمانده انتظامی تهران بزرگ از اجاره کارت‌های بانکی خبر داده است: «اخیرا مشاهده شده است که پیشنهادهایی برای اجاره کارت یا حساب بانکی در مسیرهای ارتباطی گوناگون از جمله کانال‌ها و گروه‌های فضای مجازی مطرح می‌شود که طی آن در ازای استفاده از کارت یا حساب بانکی شخص، مبالغی به صورت ثابت به وی پرداخت می‌شود. با توجه به این که افتتاح حساب و دریافت کارت برای همه هم‌میهنان به سهولت میسر است، اجاره کارت یا حساب صرفاً برای پوشش فعالیت‌های مجرمانه، پولشویی و فرار مالیاتی کاربرد دارد و پیشنهاد دهندگان، کسانی هستند که برای گریز از عواقب فعالیت‌های خلاف قانون، مسئولیت آن را در قبال پرداخت مبالغی اندک، یکسره متوجه اجاره دهندگان می‌کنند.»  اما همیشه هم اجاره‌‌کنندگان کارت‌های بانکی از صاحب کارت اجازه نمی‌گیرند. زهرا 25 ساله است می‌گوید: «یک بار به اداره پلیس احضار شدم. قضیه مربوط به یکی از کارت‌های بانکی‌ام بود که اصلا از آن استفاده نمی‌کردم و حتی پیامکی برای تراکنش‌ها هم برایم نمی‌آمد. رفتم اداره پلیس و با یک لیست بلندبالا از واریزها و برداشت‌ها مواجه شدم. کلاهبرداران اینترنتی از کارت من سوءاستفاده کرده بودند و مبالغ کلاهبرداریشان مستقیم به حساب من می‌رفت. خلاصه با راهنمایی پلیس توانستم از آن مخمصه در بروم ولی ترسش همیشه با من هست.» زهرا ادامه می‌دهد: «یکی از دوستانم چند وقت پیش گفت که یک پولی به حسابش واریز شده و نمی‌داند از کجا آمده؟ من هم گفتم که سریع پرینت بانکی بگیر و اگر طرف مقابل را نمی‌شناختی حتما به اداره پلیس برو و ثبت شکایت کن. همین کار را هم کرد و از افتادن توی دردسر جلوگیری کرد.» محمدحسین هم تجربه مشابهی دارد. او برای ولایت توضیح می‌دهد: «چند وقت پیش یک پولی بی‌حساب و کتاب به کارت من ریخته شد. اول شک کردم که کار یکی از دوستان باشد که قرار بود هزینه یک رستوران رفتن را با هم نصف کنیم. مردد بودم که از او بپرسم پول را تو یخته‌ای یا نه. چون اگر او نریخته باشد به نظرم زشت می‌شد که همینطور هم شد. دل را به دریا زدم و پرسیدم پول شام آن شب را تو واریز کردی؟ و بلافاصله پول شام را برایم ریخت و کمی هم شرمندگی پیش آمد اما اینکه پیگیری کردم در نهایت به نفعم تمام شد. صبح روز بعد سریع به بانک رفتم و درخواست پرینت حساب کردم. شماره حسابی که با آن پول برایم واریز شده بود به نام یک خانم بود ساکن در ساری. از بانک خواستم با تلفنش تماس بگیرند که گفتند این کار غیرقانونی است. من هم مجبور شدم از خانم شکایت کنم تا تلفنش را در اختیارم بگذارند. وقتی زنگ زدم و توضیح دادم خانم خیلی خوشحال شد و گفت که دیروز با یک فروشنده در اینترنت آشنا شده و یخچال دست دومی از او خریده. بعد که پول را واریز کرده فروشنده او را بلاک کرده و امروز هم به اداره پلیس شکایت کرده است. با همکاری اداره پلیس حساب من تا ساعاتی مسدود شد و پول خانم به حسابش برگشت و من خیلی خوشحال شدم که در دام دزدان نیفتادم و اجازه سوء‌استفاده را به آن‌ها ندادم و کلا به خیر گذشت.»  سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ معتقد است که نظام بانکی و صدور کارت‌های بانکی باید به سمت‌وسویی برود که در نهایت هرفردی بتواند با کارت ملی خود به عنوان کارت بانکی خرید کند. آخرین آمارهای اعلام شده از سوی بانکی مرکزی نشان می‌دهد تعداد کارت‌های بانکی صادر شده بانک‌ها تا پایان خرداد امسال معادل 420 میلیون و 355 هزار و 953 عدد کارت بانکی در قالب کارت برداشت، اعتباری، هدیه و کارت پول الکترونیک در کشور است. در این میان 272 میلیون و 986 هزار و 965 عدد کارت بانکی از نوع برداشت در کشور وجود دارد. همچنین 140 میلیون و ۸۴۰ هزار و ۶۲۰ عدد کارت خرید یا هدیه در سطح کشور توسط شبکه بانکی وجود دارد و این درحالی است که برابر آخرین آمارها جمعیت کشورمان بیش از 83 میلیون نفر است. این در حالی است که کارت‌های بانکی از اجزای گران قیمت وارداتی تهیه می‌شوند که چندی پیش هم بانک‌‌ها برای واردات آن‌ها با مشکلاتی روبرو بودند و همین باعث شده بود تا کارت‌های هدیه صادر نشوند. سارا از شاهدان این مشکل است. او اینطور توضیح می‌دهد: «من عادت کرده بودم همیشه برای هرکدام از دوستانم کارت هدیه می‌بردم. هم اینکه هدیه گرفتن خیلی سخت بود و هر چیزی می‌گرفتی هم ممکن بود طرف خوشش نیاید. هم اینکه با آن پول می‌توانست چیزی را که دوست دارد برای خودش بگیرد و بیشتر هم کیف کند. از طرفی کارت‌های بانکی با ظاهری زیبا طراحی شده بودند و می‌شد جملات خاص روی آن‌ها نوشت و آن حس خوب کادو را هم منتقل کرد و دوستان من کارت‌هایشان را حتی پس از مصرف هم پیش خودشان نگه می‌داشتند.» او ادامه می‌دهد: «در همان بحبوحه که گفته بودند کارت هدیه صادر نمی‌شود و من بی‌خبر بودم، برای رفتن به تولد دوستم می‌خواستم کارت هدیه بگیرم. در خانه حاضر شده بودم و یک ربع زودتر از قرار به یکی از شعب بانکی مراجعه کردم که خودپردازهایی داشت که میشد کارت دلخواه را انتخاب کرد، جمله دلخواه را رویش نوشت و مبلغ هدیه را هم از کارت شخصی پرداخت. همین که وارد شدم فهمیدم کارت صادر نمی‌شود. درست یادم هست که عصر یک روز جمعه بود و من هیچ هدیه دیگری به ذهنم نمی‌رسید. آنقدر وابسته کارت‌های هدیه شده بودم که اصلا ذهنم برای خرید هیچ کادوی دیگری یاری نکرد و البته جایی هم باز نبود که بتوانم هدیه خوبی تهیه کنم. در نهایت مجبور شدم پول را از عابر بانک گرفتم و در یک کارت پول گذاشتم و به صاحب میهمانی دادم که اولین واکنش او همین بود که فلانی کارت‌های خوشگلت چه شد؟»  هر چند بروز و ظهور کارت‌های بانکی خدمت شایان توجهی در سهولت نقل و انتقالات بانکی بود و خصوصا کارت‌های هدیه در ظاهری زیبا، زحمت زیادی را کم کرده بود؛ اما حالا ثابت شده که وابستگی به آن‌ها ممکن است مشکلاتی را هم در نبودشان پدید آورد و یا تعددشان باعث شر شود که امید است مدیران اجرایی کشور این معضلات را در دستور کار خود ببینند و برای حل آن راهکارهای ارائه شده را اجرا کنند.