ترجمه و تدوین: ا. امیردیوانی
اشاره:
هنرمندان و صوفیان مدعیاند که از روزگاران دیرین ناظر نوردرمانی (کاربرد مغناطیس مرئی جهت مداوای امراض) بوده و آنها را نمایاندهاند. در این بین میشود به موارد و مصادیقی همچون تنوع امور و آثار هنری مانند هنر مجسمهسازی، هنر باستان، نقاشیهای بومی روی صخره و سنگ در استرالیا و مراکز توتم سرخپوستان آمریکا اشاره داشت که نشانگر افرادی هستند که از طرف مناطق نوری یا لنزهای حاصل از بدن در برگرفته شدهاند. همچنین باور بر این است که «هاله» در آثار هنرمندان غربی هم از گونهای نور طلایی ناشی میشود که در اطراف سرشخص تحت آزمایش میدرخشد.
ـ اساس شیوهی نوردرمانی: درمانگران این شیوه را نظر بر این است که گرچه از راهکار درمانی اطلاع کاملی ندارند، ولی نور واکنشهای اولیهی ما را در برابر مردم و موقعیتها معین میسازد و معیار ارزیابی داوری سریعتر و حساستر، از بسیاری از استعدادها و تواناییهای عقلانی است. آنان میگویند ناآرامیهایی که ما گاه در بعضی از گردهماییهای انسانی حس میکنیم، امکان دارد از نوعی نور حاصل آید که از هماهنگی و همگامی با درون خود ما انسانها سربرمیآورد و احساس گونهای آرامش در شرایط ویژه احتمالا به این معناست که فرد از سوی نورهای همگون و هماهنگ احاطه شده است. گفته میشود نور گیاهان، جانوران و مواد معدنی به منزلهی بخشی از نظام واحد هستی پیوسته با یکدیگر در ارتباط و تعامل میباشند تصور میشود که نور هر شخص از تمام نورهای بازتاب شده از یاختهها و مواد شیمیایی در بدن انسان و نیز تعامل این نورها شامل میگردد. گفتنی است که نور مرئی شبیه حالت بیضی است که از چند اینچ یا چند پا دور بدن فرد احاطه دارد و برخی اوقات این وضع در ناحیهی سر، بیشتر است. نور یاد شده از اشعهی رنگی گوناگون آمیخته شده که هر یک از آنها با عنصر خاصی از تن همانند کار و نقش پیچیدهتر آنها مرتبطند. در عین حال گفته میشود که شکلها، رنگها و استحکام و پایداری اشعهی مزبور از فردی به فرد دیگر تفاوت میکند و نمایانگر ساختار یگانهی هر کس است.
«نور درمانی سه عامل» رمز اساسی بهبودی است: یکی شدن نور که بسته به طرز کاربری جعبهی نور، کم و زیاد میشود. عامل دوم مدت زمان کاربرد آن است که قاعدتا در نوردرمانی، زمان بهرهوری روزانه از آن بین 30 دقیقه تا 2 ساعت میباشد که این زمان امکان دارد در آغاز طبق نظر پزشک از 15 دقیقه شروع شده و به حداکثر زمان خود برسد. عامل سوم زمان کاربری آن است. استفاده از نوردرمانی در صبحگاه و موقعی که از خواب برمیخیزید، از عصر سودمندتر است و بهرهمندی از آن در شب هنگام به اختلال خواب میانجامد.
به کسانی که برآنند افسردگیشان را مداوا کنند، توصیه میکنیم این درمان را از اوایل پاییز و به محض شروع نشانههای اولیه بیاغازند. علامت هایی همچون سخت بیدار شدن از خواب، خواب آلودگی روزانه و میل به مصرف کربوهیدارتها میتوانند هشدار دهنده باشند. معمولا درمان باید تا بهار تداوم یابد. بیشک شماری از افراد در تابستان به افسردگی دچار میشوند که در این حالت باید در مورد زمان آغاز نور درمانی با پزشکشان رایزنی کنند.
نوردرمانی، شیوهی اطمینان بخشی است، لیکن گاه عوارض جانبی دارد مانند تحریک چشمی و خشکی آن، خستگی، اختلال خواب، آشفتگی، سردرد، حالت تهوع و خشکی پوست. به منظور کاهش این گونه عوارض سعی کنید نوردرمانی را آهسته آغاز کنید و به بدنتان فرصت دهید تا بدان خو بگیرد. چنانچه پس از مدتی با این عوارض روبرو گشتید، مدت زمان استفاده از آن را بکاهید، دورتر از جعبهی نور بنشینید، بین جلسات درمانی فاصله قرار داده، ساعتی را که در روز به مداوا اختصاص میدهید، عوض کرده و حتما با پزشک مشورت کنید. جهت جلوگیری از خشکی پوست نیز بهتر آن است که از نرمکنندهها بهره برید. نوردرمانی برای همه مناسب نیست. مثلا در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، که نوعی بیماری روانی است احتمال دارد مشکلشان مضاعف گردد یا در اشخاصی که به افسردگیهای حاد دچارند، باید با احتیاط انجام پذیرد. علیرغم فوایدی که برای نوردرمانی اشاره شد، باید اضافه کنیم این شیوه را نباید خودسرانه انجام داد و دیگر این که روش مورد بحث، مکمل به حساب میآید نه یک شیوهی درمانی صرف و در کنار درمانهای دارویی و روان درمانی سودمند است.»
آگاهیهای فزونتری در زمینه ی نوردرمانی
نوردرمانی یا آفتاب درمانی عبارت است مداوای بیماریها توسط نور خورشید. در عکس درمانی از نور مصنوعی جهت تسکین نشانههای مرض استفاده میشود. فرآیندهای زیستی خود را در فاصلههای منظم نمایانده و توسط عوامل داخلی و خارجی زیست ـ محیطی مهار میشوند.
چرخههای شبانهروزی دارای دورههایی متناسبی با روز شمسی میباشند که از اهمیت بسزایی برخوردارند. بدین تریب، فشار خون، دما (حرارت بدن)، تولید هورمون و فرآیند گوارشی در زمانهای گوناگون روز هنگام دگرگونند.
نوردرمانی در معالجهی ریزش مو، ناتوانی جنسی، آماس پوست و سایر بیماریهای پوستی همچون اگزما، داء الصرف (پسوریازیس)، سخت پوستی، پیسی، روماتیسم مفصلی و خستگی بسیار مفید است.
وانگهی، چنین شیوهی درمانی در مداوای افسردگی، اختلالات خواب، زودرنجی (تحریکپذیری) اختلال عاطفی فصلی (اس ای دی) و سوءمصرف مشروبات الکلی نیز احتمالا سودمند میباشد.
خطرات ناشی از قرار گرفتن زیاد در معرض نور به ویژه نور خورشید یا لامپهای فرابنفش را هر چه بگوییم، کم گفتهایم.
این عمل موجب بروز آسیب جدی به پوست گشته و ممکن است در اواخر عمر خطر پیدایش سرطان را افزایش دهد. بنابراین، طول هر گونه درمان با لامپهای فرابنفش یا نور طبیعی باید دقیقا تحت نظارت قرار گیرد، کرمهای ضد آفتاب مصرف شده و جهت حفاظت چشمها از عینک آفتابی استفاده شود.
پیشینه و خاستگاه
آگاهی از قدرت خورشید در بسیاری از جوامع اولیه، اهمیت داشت. در برخی از فرهنگها، آفتاب را به منزلهی قدرتمندترین و سازندهترین نیرو میپرستیدند. در پارهای از مناطق آمریکایی مرکزی و جنوبی مرم به پرستش خورشید میپرداختند و برایش قربانی میکردند. یونانیان، مصریان و رومیان چه بسا خدایان را پرستش میکردند هر چند خورشید یکی از مهمترین و نیرومندترین عنصر شمرده میشد.
در بسیاری از سنن و آداب و رسوم باستانی و کنونی ما و در فرهنگهای وابسته به چرخههای خورشیدی ـ انقلابی بین زمستانی و تابستانی اهمیت فراوانی داشت.
پزشکان چینی تشخیص دادند که بدن انسان نیز خود دارای چرخههای روزانه، ماهانه و سالانه است. بقراط (حکیم یونانی) استفاده از حمام آفتاب یا آفتاب درمانی را به منزلهی کمک به التیام زخمها و عضلههای سست گشته توصیه میکرد. رومیان، سالن آفتاب را بر فراز خانههایشان میساختند تا از حمام آفتاب استفاده کنند. تا سدهی هجدهم پزشکان فرانسوی از آفتاب جهت بهبود زخمها و جراحات پا سود میجستند.
نظریه و اصول
مشاهدات اولیه پیرامون چرخههای شبانه روزی طی آزمایشهایی روی گل آفتابپرست صورت گرفت که همان انگاره (الگوی) شکوفایی و چرخش را حتی موقعی که در معرض نور خورشید قرار ندارد، نشان میدهد. از همین رو، مشخص شده است که همه گیاهان و جانوران دارای چرخههای شبانهروزی میباشند که تحت نفوذ شمسی نیستند.
حیواناتی که در نواحی حفاظت شده برخوردار از دمای ثابت، نورها و سایر تغییرات زندگی میکنند، تقریبا چرخهی 24 ساعتهی فعالیت و استراحت را نمایان میسازند. زمانی که چرخهی روشنا ـ تاریکی تحمیل نمیشود، بعضی جانوران به چرخهی تحمیلی قدری گرایش پیدا میکنند، ولی ساعت داخلی روزانه آنها همچنان با مورد و مرتبط است. غدهی صنوبری موجود در مغز، به اطلاعات مربوط به نور دریافتی از چشمان و بقیهی اعضای بدن واکنش نشان میدهد. غدهی یاد شده در خلال تاریکی مقدار زیادی ملاتونین ترشح کرده و طی ساعات روز هنگام از میزان این ماده کاسته میشود و تصور میرود که ملاتونین نشان دهندهی تاریکی بدن است، دما را میکاهد و در طول مدت این ساعتها سایر اعمال بدن را دگرگون میسازد.
کاربرد و اجرا
نور خورشید دارای گسترهی وسیعی از نور ضروری جهت حفظ زندگی است، اما مصنوعیترین نور فاقد قدری طیف میباشد. بسیاری از مردم در محیطهایی کار میکنند که به جای نور طبیعی، توسط چراغهای مهتابی روشن میشوند و این نور مصنوعی بر تندرستی، بهرهوری و رفاه عاطفی تاثیر مینهد.
در نوردرمانی درخشان از طیف گستردهی نور سفید استفاده میشود و برای مبتلایان به اختلال عاطفی فصلی (اس ای دی)، 30 دقیقه قرار گرفتن در معرض خورشید صبحگاهی برایشان فایده دارد. زمان این عمل به قدرت نور و شرایط فردی بستگی دارد. درخشندگی نور باید بین 2500 و 000/10 لوکس (واحد روشنایی) یک لوکس مساوی مقدار روشنایی حاصل از شمع است ـ یک شمع برابر با یک لوکس میباشد.
نور خورشید در پوست انسان ویتامین «دی» تولید میکند که برای تقویت استخوانها و دندانها لازم است و گرچه مکملها هم در دسترساند، قرار یافتن مرتب در روشنی روزخواه با پیادهروی یا بازی، تولید طبیعی ویتامین مذکور توسط بدن را افزایش میدهد. ویتامین مورد بحث جذب کلسیم را، که باعث تقویت استخوانها میگردد، افزون میسازد. فزونی قدرت استخوانها برای خردسالان و بزرگسالان اهمیت دارد. مخاطرهی فزایندهی شکستگی، مخصوصا شکسته شدن مفصل ران بر اثر پوکی استخوان، خطر خاصی شمرده میشود.
برای کسانی که از اختلالات پوستی رنجورند، غالبا درمان توسط آفتاب، مفید است با وجودی که قرار گرفتن در معرض خورشید ضرورت دارد، لکن باید از آفتاب نیمروز اجتناب کرد زیرا خطر پرتوهای فرابنفش بر هر نوع مزایای امکانپذیر آن میچربد. اگر میزان آفتاب اندک ـ مثلا اقلیم شمالی ـ باشد، در این صورت کاربرد یک نور مصنوعی طیف کامل، جایگزین خوبی است. به کار نبردن لامپ فرابنفش اهمیت دارد چون خطرهای حاصل از قرار گرفتن زیاد از حد در مقابل نور خورشید را نمیتوان به اندازهی کافی مورد تاکید قرار داد. منبع نور طیف کامل همسان لامپ فرابنفش نیست.
خستگی پرواز را هم میتوان با تعویض چرخههای شبانهروزی مرتفع ساخت. در صبح روز عزیمت با هواپیما، از آفتاب صبحگاهی حذر کنید و در حین پرواز و روز ورود، چشمهای خود را تا سرحد امکان با زدن عینک بسیار تیره یا عینک ایمنی، محافظت نمایید. ضمنا تا آنجایی که ممکن است در معرض آفتاب بعدازظهر واقع شوید. این عمل سبب میشود که ساعت بدنتان هر روز به اندازهی سه ساعت تنظیم گردد.