انسیه بخارایی
با توجه به اینکه در فصل مناسب صعودهای بلند کوهستانی قرار داریم و بسیاری از باشگاه‌ها و گروه‌های کوهنوردی اقدام به عضوگیری و تبلیغ برای صعود به قلل مرتفع می‌کنند، ضرورت توجه به مساله ارتفاع‌زدگی و تطابق بدن با ارتفاع برای همه کوهنوردان، مخصوصا افراد آماتور بیش از پیش احساس می‌شود. کوهنوردانی که بدون رعایت مسائل ایمنی به ارتفاع بالاتر از 2300 متر صعود می‌کنند ممکن است دچار ورم مغزی در ارتفاع بالا شوند. تحقیقات نشان داده‌ که ممکن است سال‌ها بعد از ایجاد این شرایط، خونریزی‌های کوچک مغزی در سر این افراد ایجاد شود. یکی از اتفاقات خاص در ارتفاع که با گذشت زمان رخ می‌دهد، افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون است. این افزایش باعث می‌شود خون از اکسیژن ورودی به ریه حداکثر استفاده را کند. در شرایط عادی از حدود 20 درصد اکسیژنی که وارد ریه می‌شود، تنها حدود پنج تا 6 درصد مصرف می‌شود و بقیه هدر می‌رود؛ اما افزایش تعداد گلبول‌های قرمز منجر به استفاده بیشتر از آن 20 درصد اکسیژن ورودی می‌شود.  هم‌هوایی چیست؟ هر کس که قصد صعود به ارتفاعی بیش از ارتفاع محل زندگی خود را دارد نیاز است تا ابتدا خود را از لحاظ آمادگی جسمانی به حدی مطلوب برساند. بخشی از این افزایش آمادگی جسمانی «تطابق با ارتفاع» یا «هم‌هوایی» نام دارد. هم‌هوایی فرآیندی است که طی آن بدن، خود را با شرایط کمبود اکسیژن در ارتفاعات بالا تطبیق می‌دهد. فرآیند هم‌هوایی با سرعت آهسته انجام می‌شود و از چند روز تا چند هفته به طول می‌انجامد؛ البته باید بدانید که توانایی افراد نیز برای هم‌هوا شدن متغیر است. تفاوت‌های فردی نقش قابل ملاحظه‌ای در مدت زمان مورد نیاز برای هم‌هوایی دارد. برخی به سرعت با ارتفاع تطابق می‌یابند و بعضی افراد نیاز به دوره طولانی‌تری برای اقامت در کمپ دارند. حمل زیاد بار و سنگین بودن کوله‌پشتی نیز علایم ارتفاع‌زدگی را بیشتر می‌کند. در ارتفاعات کمتر از 500/2 متر از سطح دریا عملا نیازی به نگرانی درباره بیماری‌های ارتفاع نیست؛ زیرا این بیماری در این ارتفاع یا ارتفاعات کمتر از آن، به ‌ندرت پدیدار می‌شود. اگر در صعود به ارتفاعات 3000 متر به بالا هم‌هوایی به درستی انجام نشود عوارضی مانند بی‌خوابی، حالت تهوع، استفراغ، ضعف، خستگی، افزایش ادرار به سراغ فرد می‌آید که با وجود این علایم نمی‌تواند کوهنوردی خود را ادامه دهد و صعود مناسبی داشته باشد. آغاز هر صعود باید همراه باشد با لمس ارتفاع بالاتر و بازگشت به کمپ پایین‌تر. در واقع این شیوه تاییدی است بر اصل صعود به ارتفاع بالا و خواب در ارتفاع پایین. باید بدانیم تاثیر لمس کمپ بالا همراه است با افزایش گلبول‌های قرمز جهت اکسیژن‌گیری بهتر.  تمرین برای هم‌هوایی یکی از بهترین تمرین‌ها برای هم‌هوایی و افزایش حجم اکسیژن مصرفی، پیاده‌روی استقامتی در شیب‌های متفاوت است. افراد می‌توانند با تمرین‌های مناسب دیگر نیز حجم اکسیژن مصرفی را افزایش دهند تا بتوانند به ارتفاعات صعود کنند و با شرایط بهتر، فعالیت‌های سخت‌تر را انجام دهند. بهترین شکل تمرین در ارتفاع کم، فعالیت‌های هوازی سبک، متوسط و طولانی مدت با تنفس عمیق مانند دویدن، شنا کردن یا دوچرخه‌سواری است که می‌توان آن‌ها را به‌سادگی روی تردمیل یا دوچرخه‌های ثابت در منازل نیز انجام داد.