آرش صالحی
با وجود گذشتن 2 ماه از اجرای طرح مردمی‌سازی یا اصلاح هدفمندی یارانه‌ها که در حوزه نان با نام هوشمندسازی یارانه آرد و نان آخرین مراحل اجرای آزمایشی خود را می‌گذراند، با این حال بسیاری از تخلفات قدیمی نانوایی‌ها در قزوین به قوت خود باقی هستند و مردم هم از تعداد اندک واحدهای نانوایی فعال گله‌مندند. با وجود اجرای طرح هوشمندسازی یارانه نان و تجهیز بیشتر نانوایی‌ها به کارت‌خوان‌های هوشمند که منجر به رصد دقیق میزان پخت نان بر اساس آرد توزیع‌شده می‌شود، با این حال همچنان مشاهدات نشان می‌دهد که برخی از نانوایی‌های استان قزوین به مصوبات ستاد تنظیم بازار کالاهای اساسی مبنی بر فعالیت نوبت‌بندی‌شده در روزهای تعطیل و به‌ویژه جمعه‌ها بی‌توجه هستند و به‌صورت خودسرانه اقدام به تعطیلی نانوایی می‌کنند، ضمن اینکه برخی گزارش‌های مردمی هم حاکی از فعالیت کمتر از مدت قانونی در برخی نانوایی‌های استان است. البته بازرسان قرارگاه امنیت غذایی و فرمانداری‌ها برای نظارت بر فعالیت نانوایان در کنار تعزیرات حکومتی وارد عمل شدند، اما تکرار شدن این معضل در روزهای اخیر نشان می‌دهد که هنوز اقدامات نظارتی و جریمه‌های قانونی در این حوزه بازدارندگی لازم را ایجاد نکرده است.  تعطیلی نانوایی‌ها و گرانی برنج مردم را سردرگم می‌کند یک شهروند قزوینی در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت به تعطیلی‌های خودسرانه برخی نانوایی‌ها و سردرگمی شهروندان اشاره کرد و گفت: نظارت‌ها باید بیشتر شود؛ زیرا با توجه به گرانی برنج در بازار بسیاری از مردم مصرف اصلی خود را نان در نظر گرفته‌اند که بسته بودن نانوایی‌ها شهروندان را دچار سردرگمی می‌کند. در واقع در این شرایط اهمیت نان نسبت به قبل چندبرابر شده و البته اگر تعادل به قیمت برنج برسد، از میزان مشکلات مردم در نانوایی‌ها کم می‌شود. رضا مرادی با اشاره به کم‌فروشی برخی نانوایان اضافه کرد: متأسفانه شاهد هستیم که وزن نان‌ها کاهش یافته که این خود در کیفیت و مدت زمان نگهداری نان‌ها اثر منفی دارد. وی با اشاره به کاهش تدریجی کیفیت نان در طول سال‌های اخیر گفت: جالب این است که در این شرایط نانوایان هم از کیفیت پایین آرد گلایه داشته و مدعی هستند آردهایی که میان آنها توزیع می‌شود، از کیفیت چندان بالایی برخوردار نیست. مرادی با بیان اینکه متأسفانه کیفیت نان‌ها هر روز کاهش پیدا می‌کند، ادامه داد: قدیمی‌ها معتقدند امروزه نانوایان برای به عمل آمدن خمیر خوب عمل نمی‌کنند و می‌خواهند در کوتاه ترین زمان نان را پخته و دست مشتری بدهند و همین موضوع از کیفیت نان‌ها کم کرده است. دورریز نان همچنان به دلیل همین کیفیت پایین در حال بیشتر شدن است و امیدواریم اجرای طرح جدید به افزایش کیفیت نان منجر شود.  دلیل تعطیلی غیرمجاز دوشغله ‌بودن برخی نانوایان است دیگر شهروند قزوینی هم در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با اشاره به تعطیلی گاه‌وبیگاه نانوایی‌ها در محل زندگی خود گفت: متأسفانه در سالیان اخیر بسیاری از افراد در حالی که شغل دیگری داشتند، با پارتی‌بازی پروانه کسب نانوایی گرفتند و به همین خاطر بسیاری از اوقات در محل کار اصلی خود حضور دارند و درب نانوایی را می‌بندند. مسعود حاجی‌صادقی تصریح کرد: به‌اعتقاد ما دولت باید با بررسی‌های ماهانه و سالانه پرونده‌ای برای نانوایی‌ها تشکیل دهد و نانوایی‌هایی را که بیش از حد تعطیلی دارند یا دیرتر از زمان مقرر واحد نانوایی را باز می‌کنند شناسایی کرده و پروانه کسب آنها را باطل کند، ضمن اینکه باید به‌جای این نانوایی‌ها واحدهایی کار کنند که منظم هستند و نسبت به حقوق مردم متعهد بوده و در مقابل آنها پاسخگو هستند. وی افزود: متأسفانه در سال‌ها و حتی دهه‌های قبل نانوایی‌ها کمتر زیر ذره‌بین نهادهای نظارتی می‌رفتند و همین نقص باعث شده بود که برخی نانوایان به تخلف کردن عادت کنند. با این حال برخوردهای نظارتی ماه‌های اخیر اثرات مثبتی داشته، ولی شدت و گستردگی این برخوردها نباید تا رسیدن به نقطه مطلوب کاهش یابد.  صلاحیت نانوایی‌ها بررسی شود یک کارشناس اقتصادی هم در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با یادآوری اینکه نان قوت غالب مردم ایران است، یادآور شد: برخورداری از نان با کیفیت و قیمت مناسب حق اولیه همه مردم است. ضمن اینکه نان در فرهنگ ایران و ایرانی از قداست و منزلت خاص برخوردار است و با توجه به شرایط اقتصادی مهیا کردن بستر برای تهیه نان با کیفیت بالاتر و آسان‌تر مهمترین کاری است که دستگا‌ه‌های دولتی باید انجام دهند. مسعود کثیری‌فر افزود: کیفیت و ماندگاری نان، وزن آن و رعایت بهداشت همچنان از معضلاتی است که تا کنون در این عرصه مطرح بوده و نظارت و مدیریت مؤثری هم بر آن اعمال نشده است. در این میان گلایه ضرف مردم به نانوایان هم گره‌گشای این مشکلات نیست. وی ادامه داد: البته تردیدی وجود ندارد که مردم نباید عواقب تیره کیفیت نامطلوب آرد، رانت‌خواری، قاچاق آرد، هزینه نانوایی‌ها و ضعف متولیان در مدیریت این حوزه را تحمل کنند. به‌هر حال مردم انتظار دارند در روزگار کوچک‌تر شدن سفره‌ها این حداقل قوت لایموت برای همه اقشار مردم تأمین باشد و نان با کیفیت و بهای مناسب برای همگان در دسترس باشد. کثیری‌فر نظارت دقیق بر کار نانوایی‌ها و بررسی صلاحیت برای صدور یا تمدید مجوز کسب برای آنها را از راهکارهای مهم برای مقابله با تخلفات برخی نانوایان دانست و تصریح کرد: ملزم کردن نانوایی‌ها به فعالیت در وقت مقرر، ارائه آرد مناسب به نانوایی‌ها و کنترل شرایط بهداشتی حاکم بر فضای نانوایی و خواسته بزرگی نیست و با کمی برنامه‌ریزی صحیح، کنترل و اعمال نظارت مؤثر می‌تواند به وضعیت مطلوب برسد.  46 نانوایی متخلف جریمه یا تعطیل شدند از سوی دیگر، مدیرکل تعزیرات حکومتی استان قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت درباره تخلفات برخی نانوایی‌ها اظهار داشت: یکی از تخلفات عمده نانوایی‌های استان قزوین همین تعطیلی‌های بدون مجوز و غیرقانونی واحدهای نانوایی است که مردم را در طول هفته و به‌ویژه روزهای جمعه با مشکل تهیه نان روبه‌رو می‌کند که برخورد با این تخلف مورد تأکید استاندار قزوین است. علیرضا حسن‌پور اضافه کرد: این تخلف بعد از اینکه قیمت آرد صنف و صنعت آزاد شد، تشدید شد، چون خیلی از واحدهای نانوایی متخلف تمایل داشتند که با فروش آرد یارانه‌‌ای به نانوایی‌های آزادپز سودهای کلانی را به جیب بزنند، اما بعد از اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان میزان این تخلف کمتر شده است. وی کم‌فروشی را جزو تخلفات پرتکرار در واحدهای نانوایی استان دانست و ادامه داد: در این تخلف نان با وزن کمتر از میزان مصوب فروخته می‌شود که البته میزان این تخلف هم بعد از هوشمندسازی یارانه نان کاهش یافته است، با این حال همچنان شاهد پخت نان‌های سبک و غیراستاندارد در برخی نانوایی‌های سطح استان هستیم. حسن‌پور با اعلام اینکه از ابتدای تیرماه تاکنون 46 واحد نانوایی به‌خاطر تخلفات یادشده تعطیل یا جریمه سنگین شدند، تصریح کرد: گران‌فروشی نان در استان قزوین کمتر از سایر استان‌ها دیده می‌شود، اما اندک موردهایی از تخلف در این بخش هم مشاهده شده است.  آرد نانوایان متخلف به سایر نانوایی‌ها واگذار می‌شود مدیر بازرسی و نظارت بر محصولات سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین هم درباره روند پیشرفت طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان گفت: از 1580 نانوایی که باید نان را با نرخ دولتی تولید کنند، بیشتر این نانوایی‌ها به کارت‌خوان‌های ویژه این طرح مجهز شدند که در آن قیمت نان و پلاستیک با نرخ مصوب محاسبه می‌شود و به همین خاطر امکان گران‌فروشی ندارند. مهدی ورسته افزود: با توجه به اینکه در این طرح میزان نان تولید و فروخته‌شده از سوی نانوایی‌ها باید با میزان آرد تحویل گرفته‌شده همخوانی داشته باشد، بنابراین امکان کم‌فروشی هم تا حدود زیادی از بین رفته است، با این همه در صورت مشاهده تخلف علاوه بر جریمه و تعطیلی سهمیه آرد نانوایی متخلف کاهش پیدا می‌کند و به نانوایی دیگری واگذار می‌شود. وی با ذکر اینکه تخلف تعطیلی نانوایی‌ها همچنان در استان دیده می‌شود، تصریح کرد: در این زمینه بازرسان قرارگاه امنیت غذایی با گزارش‌های مردمی که از سوی سامانه 124 به دست ما می‌رسد، به‌سرعت به محل نانوایی مراجعه می‌کنند و اقدام به جریمه نانوایی یا تشکیل پرونده تعزیراتی می‌کنند. ورسته ادامه داد: اجرای طرح‌های نظارتی بر نانوایی‌ها از اردیبهشت‌ماه تاکنون در کل تاریخ استان بی‌نظیر بوده است و بسیاری از نانوایی‌هایی که به تخلفات عادت کرده بودند، امروز دست از تخلفات برداشته‌اند، ضمن اینکه اجرای طرح هوشمندسازی یارانه نان هم خود‌ به خود زمینه برخی تخلفات مثل فروش آرد خارج از شبکه را از بین برده است.  مردم چشم و گوش دستگاه‌های نظارتی باشند با توجه به اقدامات نظارتی که از ابتدای خردادماه 1401 در حوزه نظارت بر نانوایی‌ها کلید خورده، مردم هم باید به تکلیف خود در گزارش تخلفات واحدهای نانوایی عمل کنند. چرا که تعداد بازرسان دستگاه‌های متولی بسیارمحدود است و اگر مردم پای کار نظارت نباشند، برخوردهای نظارتی به گستردگی و بازدارندگی لازم نخواهد رسید. با این حال این امیدواری وجود دارد که اجرای طرح هوشمندسازی یارانه نان تخلفات در این بخش را به حداقل برساند.