مرضیه قنبری‌ ـ امروزه شیوع بیماری‌های غده تیروئید در دنیا قابل توجه است؛ این بیماری‌ها افراد را در تمام سنین گرفتار کرده و طیف وسیعی از علایم و نشانه‌های بالینی را به وجود می‌آورد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ 60 درصد بیمارانی که با یک بیماری تیروئید مشغول زندگی می‌باشند از وجود بیماری خود بی‌اطلاع هستند. با توجه به اهمیت غده تیروئید در سلامت انسان و شیوع قابل توجه بیماری‌های آن در جامعه، اعضای فدراسیون جهانی تیروئید در کنگره انجمن تیروئید اروپا تصمیم به انتخاب یک روز به عنوان روز جهانی تیروئید گرفتند. بر این اساس 25 ماه مه میلادی، مصادف با چهارم خرداد به عنوان روز جهانی تیروئید انتخاب شده است. با توجه به اهمیت توجه به این مقوله از سوی مردم 25 الی 31 ماه مه (همزمان با 4 تا 10 خرداد ماه) نیز به عنوان هفته جهانی تیروئید نامگذاری شده است. کارشناس بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت شهید بلندیان قزوین در گفت‌وگو با ولایت با اشاره به اهمیت توجه به بیماری‌های تیروئید در جامعه، افزایش آگاهی مردم از بیماری‌های تیروئید و عوارض آن و همچنین آشنا کردن آنها با راه‌های پیشگیری و درمان بیماری‌های غده تیروئید را به عنوان اهداف روز و هفته تیروئید عنوان کرده و به تشریح عوامل موثر در بروز یکی از این بیماری‌ها که کم‌کاری تیروئید است می‌پردازد. زهرا رضایی در ابتدا می‌گوید: غده تیروئید که در ناحیه جلوی گردن واقع شده است یکی از مهم‌ترین غدد درون‌ریز بدن بوده که با تولید هورمون‌های تیروئید سوخت ‌ساز بدن را کنترل می‌کند.  بیماری‌های متعهد در غده تیروئید باعث اختلال در عملکرد آن می‌شود وی ادامه می‌دهد: بیماری‌های متعددی که در این غده بروز می‌کند، باعث اختلال در عملکرد آن گردیده و منجر به بروز علایم و نشانه‌های بالینی متعددی می‌گردند. کارشناس مرکز بهداشت شهید بلندیان قزوین اظهار می‌دارد: بنابراین آگاهی آحاد جامعه از بیماری‌های غده تیروئید که به طور مستقیم بر سلامت فرد تاثیر می‌گذارد، ضروری است.  تاثیر هورمون‌های تیروئید در رشد و نمو فیزیکی و تکامل سیستم عصبی به گفته وی هورمون‌های تیروئید در تنظیم متابولیسم بیشتر سلول‌های بدن و همچنین رشد و نمو فیزیکی و تکامل سیستم عصبی انسان و حیوانات نقش حیاتی دارد. وی یادآور می‌شود: اهمیت بیولوژی ید، شرکت در ساختمان هورمون‌های تیروئید است؛ کمبود ید عملکرد تیروئید را دچار اختلال کرده و برحسب اینکه این کمبود در چه زمانی حاصل شود و نیز بر اساس شدت کمبود آن، عوارض و تغییراتی ایجاد می‌کند که به عنوان اختلالات ناشی از کمبود ید تقسیم‌بندی می‌شود. رضایی با اشاره به اجرای برنامه غربالگری تیروئید نوزادان از سال‌ها پیش، می‌گوید: با توجه به رسالت دانشگاه‌های علوم پزشکی در ارتقای سلامت به خصوص کودکان برای داشتن نسلی مولد و سالم برنامه غربالگری کم‌کاری تیروئید از سال 84 در برنامه بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، ادغام گردید.  اجرای برنامه غربالگری کم‌کاری تیروئید از سال 85 وی با بیان اینکه این برنامه در استان قزوین نیز از سال 85 در تمامی مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی و بیمارستان‌های تحت پوشش انجام می‌شود؛ ادامه می‌دهد: بیماری کم‌کاری تیروئید نوزادان، حالتی از کمبود هورمون تیروئید است که قابل درمان بوده و در اکثر موارد این بیماری علایم اختصاصی ندارد که علت آن عبور هورمون تیروئید مادری از جفت مادر و ورود آن به جنین است.  علایم بیماری معمولا در سه تا شش ماه اول پس از تولد بروز می‌کند این کارشناس بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت قزوین یادآور می‌شود: در صورت ابتلا نوزاد به این بیماری و به دلیل اینکه علایم بیماری به تدریج و در مدت سه تا شش ماه اول زندگی بروز می‌کند، اگر بیماری دیر تشخیص داده شود، معمولا ضریب هوشی کودک تحت تاثیر قرار می‌گیرد. وی اذعان می‌دارد: در بسیاری از موارد شدت ابتلا به بیماری در حد خفیف تا متوسط بوده و علایم بیماری در اوایل تولد بروز نمی‌کند.  عدم درمان کم‌کاری تیروئید در نوزادان عوارضی همچون عقب‌ماندگی ذهنی، اختلال در رشد را ایجاد می‌کند رضایی با تاکید بر ضرورت شناسایی این بیماری در ابتدای تولد و شروع اقدامات درمانی از همین دوران، تصریح می‌کند: در صورت عدم درمان، عوارضی همچون عقب‌ماندگی ذهنی، اختلال در رشد و مشکلات اقتصادی و اجتماعی در کودکان بروز می‌کند.  تاثیر عوامل متعدد در بروز کم‌کاری تیروئید وی با بیان اینکه عوامل متعددی در بروز کم کاری تیروئید نوزادان نقش دارد، به تشریح این عوامل پرداخته و اظهار می‌دارد: عوامل مادر، عوامل نوزادی، عوامل محیطی در مجموع به عنوان عوامل تاثیر‌گذار در بروز کم‌کاری تیروئید شناخته می‌شود.  سن مادر، روش زایمان و ابتلای مادر به کم‌کاری تیروئید می‌تواند در ابتلای نوزاد به این بیماری موثر باشد رضایی ادامه می‌دهد: عوامل مادری همچون سن مادر، روش زایمان (سزارین)، ابتلای مادر به کم‌کاری تیروئید و یا گواتر و یا بیماری اتوایمیون تیروئید، دیابت، بیماری‌های مقاربتی در دوران بارداری و همچنین نژاد آسیایی، می‌تواند شانس بروز بیماری‌ها در نوزادان را افزایش دهد.  وزن کم و وزن بالای نوزاد در هنگام تولد از دیگر عوامل خطر در بروز کم کاری تیروئید نوزادان است وی در ادامه از عوامل نوزادی به عنوان عامل دوم در بروز عوامل خطر بیماری کم‌کاری تیروئید در نوزادان یاد کرده و می‌گوید: شانس بروز بیماری در نوزادان با وزن کمتر از دو هزار گرم و وزن بالای بیشتر یا مساوی چهار هزار و 500 گرم در بدو تولد، حداقل دو برابر بیشتر از دیگر نوزادان است.  بروز کم‌کاری تیروئید در دختران بیشتر از پسران است این کارشناس مرکز بهداشت شهید بلندیان قزوین در ادامه با ییان اینکه بروز بیماری کم‌کاری تیروئید در دختران بیش از پسران است؛ به تاثیر عوامل محیطی در بروز بیماری کم‌کاری تیروئید پرداخته و اذعان می‌کند: در تمام جهان، شایع‌ترین علت محیطی بیماری کم‌کاری تیروئید، کمبود ید است؛ علاوه بر این پر کلرات (سموم موجود در حشره‌کش‌ها) نیز در بروز بیماری می‌تواند موثر باشند. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر میزان تاثیر عوامل ژنتیکی در بروز کم‌کاری تیروئید می‌گوید: تحقیقات نشان می‌دهد عامل ژنتیک حدود ده درصد در بروز بیماری موثر است.  با غربالگری به هنگام، شانس تشخیص زودرس بیماری فراهم می‌آید کارشناس مرکز بهداشت شهرستان قزوین در ادامه با بیان اینکه راه پیشگیری از بروز بیماری، فقط با انجام غربالگری به هنگام نوزادان است، تصریح می‌کند: با غربالگری به موقع، شانس تشخیص زودرس بیماری فراهم می‌آید. وی در خصوص روند غربالگری توضیح می‌دهد: خانواده در روز سه تا پنج تولد (72 ساعت پس از تولد) نوزاد باید به نزدیک‌ترین مرکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی محل سکونت خود مراجعه و تشکیل پرونده سلامت دهد. به گفته وی کارشناس مراقب سلامت از پاشنه پای نوزادان قطره خون دریافت کرده و نمونه برای بررسی به آزمایشگاه مرجع ارسال می‌شود. رضایی خاطرنشان می‌کند: در ادامه خانواده از روند غربالگری مطلع می‌شوند و در صورت مشکوک بودن نتیجه به متخصص غدد نوزادان ارجاع داده می‌شود‌ تا سایر مراحل تشخیصی و درمانی برای نوزاد انجام شود.  شناسایی 29 نوزاد بیمار هیپوتیروئید طی سال گذشته در سطح شهرستان‌ قزوین وی در ادامه گریزی نیز به اجرای برنامه غربالگری کم‌کاری تیروئید نوزادان طی سال گذشته در قزوین داشته و اذعان می‌دارد: با انجام هشت هزار و 200 مورد غربالگری بار اول برای نوزادان ایرانی و غیرایرانی طی سال گذشته در سطح شهرستان قزوین، 29 نوزاد بیمار هیپوتیروئید تشخیص داده شد.  مصرف دارو باید زیر نظر متخصص غدد نوزادان انجام شود کارشناس بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت شهید بلندیان قزوین در ادامه سخنانش در خصوص چگونگی راه درمان این بیماری یادآور می‌شود: مصرف قرص لووتیروکسین راه درمان این بیماری است ولی باید تاکید کرد که مصرف آن باید با تجویز متخصص غدد نوزادان انجام شود. به گفته رضایی این نوزادان در حال حاضر تحت نظر متخصص غدد نوزادان شهرستان تحت درمان بوده و کارشناسان مراقب سلامت با راهنمایی خانواده و مراقبت به موقع کودکان تا پایان دوران حساس سنی، کودک در کنار خانواده، آموزش‌های لازم را ارائه می‌کنند.