یکی از بیماری‌های غیرواگیر که درصد بالایی از ابتلا و مرگ در دنیا را به خود اختصاص می‌دهد؛ سرطان است؛ به این مناسبت در تقویم سالانه؛ 4 فوریه مصادف با 15 بهمن ماه با عنوان روز جهانی سرطان نامگذاری شده است.
بر این اساس؛ در کشور ما نیز از 8 تا 15 بهمن به عنوان هفته پویش ملی مبارزه با سرطان نام گرفته است. هدف از این پویش کاهش موارد ابتلا و مرگ و میر ناشی از سرطان و حمایت از بیماران برای برخورداری از زندگی بهتر عنوان می‌شود. به نظر می‌رسد در حال حاضر میزان اطلاعات عامه مردم از بیماری سرطان، عوامل خطر، علایم این بیماری و همچنین روش‌های غربالگری و تشخیص، کم است؛ همین مسائل باعث شده تا اغلب افراد زمانی از بیماری خود مطلع شوند که روش‌های درمانی برای آنها سخت‌تر شود. از این‌رو هفته پویش ملی مبارزه با بیماری سرطان در سال جاری با عنوان " فاصله‌ها را کم کنیم" نامگذاری شده است. رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت استان در گفت‌وگو با ولایت ضمن یادآوری شعار امسال هفته پویش سرطان؛ می‌گوید: هدف از این شعار؛ افزایش اطلاعات مردم در خصوص سرطان و به تبع آن فراهم آوردن امکان تشخیص زودهنگام و در نهایت انجام اقدامات درمانی به موقع است؛ چرا که در صورت تشخیص به هنگام و انجام اقدامات درمانی به موقع، فرد می‌تواند زندگی معمولی و عادی را داشته باشد. دکتر نسرین تنکابنی با اشاره به نامگذاری ایام این هفته با عناوینی یادآور می‌شود: هشتم بهمن ماه؛ اولین روز هفته با عنوان سرطان و زندگی سالم، دومین روز هفته با عنوان سرطان و محیط سالم، سومین روز هفته (‌مصادف با 10 بهمن ماه) با عنوان سرطان و اهمیت تشخیص زودهنگام، چهارمین روز هفته مصادف با 11 بهمن ماه با عنوان بهبود کیفیت زندگی بیماران و خانواده‌ها و 12 بهمن ماه نیز با عنوان سرطان و جایگاه نهادهای دولتی و حاکمیتی نامگذاری شده است. وی با اشاره به نامگذاری 13 بهمن با عنوان سرطان و نقش زنان و خانواده در مدیریت آن، 14 بهمن ماه با عنوان سرطان و نقش سازمان‌های مردم نهاد در آن و 15 بهمن با عنوان مدیریت سرطان در کودکان و نوجوانان؛ از ضرورت ارائه اطلاعات و افزایش آگاهی مردم از عوامل زمینه‌ساز در بروز سرطان و روش‌های پیشگیری از آن گفته و تصریح می‌کند: "در ابتدا شاید این سوال پیش بیاید که اصلا سرطان چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟" وی در پاسخ به سوال مطرح شده می‌گوید: وقتی در مکانیسم تنظیم و تکثیر سلول، اختلال ایجاد می‌شود؛ سلول‌ها بیشتر از حالت عادی تولید شده و زمانی که باید از بین بروند، از بین نمی‌روند و همین امر منجر به ایجاد توده‌ای در بدن می‌شود؛ حال این توده می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد.  ضرورت آگاهی مردم از عوامل خطر در بروز سرطان رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت استان با بیان اینکه معمولا سرطان از توده‌های بدخیم تولید می‌شود؛ یادآور می‌شود: عواملی باعث می‌شود تا مکانیسم تکثیر سلول به هم خورده و در نهایت منجر به بروز توده‌های سرطانی در بدن شود. رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت استان قزوین در خصوص سرطان‌های شایع در کشور و استان قزوین به ارائه اطلاعاتی پرداخت.  سرطان پستان؛ شایع‌ترین سرطان در کشور و استان است وی ادامه می‌دهد: بر اساس آخرین اطلاعات شیوع سرطان که مربوط به سال 96 است؛ شایع‌ترین سرطان‌ها در کشور به ترتیب پستان، پروستات، روده بزرگ، پوست و معده بیشترین شیوع سرطان‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. تنکابنی به وضعیت شیوع سرطان در استان قزوین نیز گریزی زده و می‌گوید: در استان ما شایع‌ترین سرطان‌ها به ترتیب سرطان پستان، روده بزرگ، پوست، پروستات و معده است. وی در بخش دیگری از سخنانش به تشریح عوامل خطر در بروز سرطان پرداخته و افزایش امید به زندگی، مسن شدن جمعیت، تغییر عادات غذایی، مصرف دخانیات را به عنوان‌ بخشی از عوامل خطر عنوان کرده ‌و اذعان می‌دارد: از این‌رو ما باید ضمن شناخت عوامل خطر، علایم هشداردهنده این بیماری را نیز بشناسیم تا در صورت بروز علایم، نسبت به انجام بررسی‌های بیشتر اقدام کنیم. تنکابنی با بیان اینکه درواقع همه مردم در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند؛ تصریح کرد: ولی با توجه به‌ عوامل خطر تعدادی از مردم بیشتر از دیگران در معرض آن قرار دارند.  بالا رفتن سن، عاملی خطری در بروز سرطان وی یکی از عوامل دخیل در بروز سرطان را سن عنوان کرده و می‌گوید: هر چه سن بالاتر رود؛ احتمال ابتلا و بروز سرطان بیشتر است. آن طور که رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت استان می‌گوید: بیشتر سرطان‌ها در سنین بالاتر 50 سال رخ می‌دهد. وی جنس را به عنوان‌ یکی دیگر از عوامل خطر در بروز سرطان دانسته و ادامه می‌دهد: یک سری از سرطان‌ها مثل سرطان پستان در زنان بیشتر است و یک سری از سرطان‌ها نیز مثل سرطان پروستات در مردان بیشتر است.  بروز سرطان در مردان بیشتر از زنان است تنکابنی می‌افزاید: البته آمارهای مربوط به بروز سرطان نشانگر آن است که در مجموع میزان بروز سرطان در مردان بیشتر از زنان است؛ بر اساس آخرین آمارها میزان بروز سرطان در مردان 52 درصد و در زنان 48 درصد گزارش شده است.  تاثیر 7 تا 15 درصدی ژنتیک در بروز سرطان وی میزان تاثیر ژنتیک در بروز سرطان را حدود 7 تا 15 درصد یاد کرده و تصریح می‌کند: با توجه به این امر اگر فردی در خانواده‌ای با بیماری سرطان مواجه شود؛ احتمال بروز سرطان در اقوام درجه یک و درجه دو افزایش می‌یابد. وی با اشاره به طرح سخنانش در خصوص تاثیر ژنتیک در ایجاد سرطان؛ تصریح می‌کند: اگر در خانواده‌ای مورد سرطانی وجود دارد؛ بقیه افراد خانواده باید مورد بررسی قرار گیرند و در دوری از عوامل خطر و اصلاح آنها توجه بیشتری داشته باشند. تنکابنی با بیان اینکه اگر سرطان زود تشخیص داده شود؛ به روش‌های درمانی بهتر جواب می‌دهد از طرفی هم هزینه‌های درمان آن پایین‌تر خواهد بود. وی اذعان می‌دارد: ولی خیلی وقت‌ها افراد به دلیل ترس یا ناآگاهی از سرطان برای بررسی‌های بیشتر مراجعه نمی‌کنند و در نتیجه سرطان پیشرفت می‌کند و سلولی که رشد غیرطبیعی دارد و رشد آن متوقف نمی‌شود خیلی راحت از طریق خون و لنف به سایر قسمت‌های بدن رفته و در آن قسمت‌ها رشد می‌کند که در اصطلاح می‌گوییم متاستاز داده است؛ در این زمان درمان این بیماری خیلی سخت می‌شود. وی تصریح می‌کند: در حال حاضر روش‌های درمانی و تشخیصی پیشرفت کرده و می‌تواند به درمان و نتیجه مطلوب برسیم.  تغذیه ناسالم، فعالیت بدنی کم و استرس از عوامل زمینه‌ساز در بروز سرطان هستند تنکابنی از اهمیت داشتن شیوه زندگی سالم در حفظ سلامت گفته و می‌افزاید: تغذیه ناسالم، فعالیت بدنی کم، استرس زیاد، چاقی و اضافه وزن، مصرف سیگار و ... همه این موارد به عنوان شیوه‌های نادرست زندگی به شمار می‌آیند که باعث‌ می‌شود تا افراد بیشتر در معرض ابتلا به سرطان قرار گیرند. وی با اشاره به اهمیت توجه به تغذیه سالم و اطلاع از نکاتی در این خصوص؛ می‌گوید: مواد غذایی مصرفی، نوع پخت مواد غذایی، نوع نگهداری مواد غذایی، میزان مصرف مواد غذایی و ... در داشتن یک تغذیه سالم بسیار مهم است. تنکابنی با تاکید بر اهمیت داشتن تغذیه سالم، استفاده از مواد غذایی کم کالری را به عنوان اولین توصیه در داشتن یک تغذیه سالم برشمرده و اظهار می‌دارد: وقتی کالری دریافتی از مواد غذایی بالا باشد، باعث می‌شود تا فرد چاق شود که همین امر خود فاکتوری در بروز بیماری سرطان است؛ از این‌رو باید سعی کنیم از غذاهایی با میزان کالری مناسب با نیاز بدن استفاده کنیم.  ضرورت پرهیز از غذاهای پرچرب و دارای قند بالا وی پرهیز از استفاده از غذاهای پرچرب و با قند بالا را به عنوان دومین توصیه در داشتن تغذیه مناسب یاد کرده ‌و ادامه می‌دهد: مساله دیگر گنجاندن میوه و سبزی در رژیم غذایی روزانه است؛ در این زمینه توصیه می‌شود هر فرد روزانه دو واحد میوه و سه واحد سبزی مصرف کند. تنکابنی استفاده از انواع کلم، گوجه‌فرنگی، خانواده توت‌ها، انگور و برخی از ادویه‌ها را در پیشگیری از بروز سرطان موثر می‌داند و اذعان می‌دارد: در مطالعه اخیری که در خصوص میزان مصرف میوه و سبزی در قزوین انجام شده، آمارها نشان‌دهنده آن است که مصرف میوه در استان مناسب است ولی مصرف سبزیجات کم شده است.  استفاده از میوه و سبزی، احتمال بروز سرطان کولورکتال را کاهش می‌دهد وی با بیان اینکه میوه و سبزیجات ضمن داشتن آنتی‌اکسیدان و ویتامین‌ها، به دلیل برخورداری از فیبر، زمان ماندگاری مواد غذایی در روده را کاهش می‌دهد، اضافه می‌کند: به تبع آن احتمال بروز سرطان به ویژه سرطان کولورکتال (روده بزرگ) در افرادی که میوه و سبزی به اندازه کافی مصرف می‌کنند، کاهش می‌یابد. رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت استان قزوین از اهمیت نوع پخت مواد غذایی نیز سخن به میان آورده ‌و این چنین اظهار می‌دارد: ممکن است ما ماده غذایی با مزایای بالای تغذیه‌ای را تهیه کنیم ولی اگر نحوه پخت ما مناسب نباشد؛ نمی‌توان آن را به عنوان یک تغذیه سالم دانست. وی توضیح می‌دهد: به عنوان مثال برخی از مواد غذایی پرخاصیت به صورت کبابی مصرف می‌شود که اگر قسمت کوچکی از این مواد در حین کبابی شدن، سوخته شده و مورد مصرف قرار گیرد؛ به دلیل وجود مواد سوخته شده می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری‌هایی همچون سرطان شود. تنکابنی اذعان می‌دارد: با توجه به اینکه خواص مواد مصرفی در فرایند بخارپز کردن و آب‌پز کردن باقی می‌ماند؛ توصیه ما هم استفاده بیشتر از اینگونه روش‌های پخت است.  کپک مواد غذایی می‌تواند سرطان‌زا باشد وی با اشاره به اهمیت نحوه نگهداری مواد غذایی و ضرورت توجه به این امر؛ ادامه می‌دهد: اگر نحوه نگهداری مواد غذایی مناسب نباشد، منجر به کپک زدن آن شده که خود عاملی در بروز سرطان محسوب می‌شود. رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت استان قزوین در ادامه یادآور می‌شود: استفاده از روغن‌های اشباع نشده توصیه دیگری است که در داشتن تغذیه مناسب توصیه می‌شود؛ مثلا مصرف روغن جامد را کم کنیم و به سمت مصرف روغن‌های گیاهی مثل کلزا، روغن زیتون و ... برویم.  باید مصرف روغن را محدود کرد وی با تاکید بر اینکه در مجموع باید میزان مصرف روغن کاهش یابد، انتخاب نوع ظروف در طبخ مواد غذایی را نیز مهم می‌داند و تصریح می‌کند: باید از ظروفی استفاده شود که خطر کمتری داشته باشد؛ به عنوان مثال تفلون یکی از ظروف خوب است ولی در صورت ایجاد خوردگی در این ظروف نباید از آن استفاده کرد. تنکابنی اذعان می‌دارد: مواد موجود در ظروف تفلونی که دچار خوردگی شده در مواد غذایی آزاد شده و در نهایت می‌تواند برای بدن آسیب‌‌زا باشد.  ضرورت افزایش اطلاعات در خصوص نحوه نگهداری و طبخ درست مواد غذایی وی با بیان اینکه به ویژه خانم‌های خانه‌دار باید اطلاعات خود را در خصوص نوع ظروف برای نگهداری مواد غذایی بالا ببرند، از این امر به عنوان یک موضوع اساسی‌ در تهیه و مصرف مواد غذایی سالم یاد می‌کند. رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت استان با اشاره به ضرورت پرهیز از نمک به عنوان یک توصیه تغذیه‌ای مهم دیگر؛ اظهار می‌دارد: یکی دیگر از توصیه‌هایی که می‌توان کرد؛ مصرف آب و مایعات است چرا که مطالعات انجام شده نشانده آن است که مصرف مایعات می‌تواند در پیشگیری از سرطان کمک‌کننده باشد.  استرس با تضعیف سیستم ایمنی می‌تواند زمینه‌ساز بروز سرطان شود وی در بخش دیگری از سخنانش به تشریح دیگر عوامل خطر در بروز سرطان پرداخته و از استرس به عنوان یکی از این عوامل یاد می‌کند. تنکابنی اذعان می‌دارد: استرس می‌تواند منجر به تضعیف سیستم ایمنی شده و در صورت بروز هر نوع بیماری و اختلالی در بدن، امکان اینکه نتوانیم در مقابل آن مقاومت کنیم بیشتر می‌شود. وی با بیان اینکه استرس با کاهش سیستم ایمنی بدن می‌تواند زمینه‌ساز بروز سرطان در فرد شود؛ بر ضرورت دوری از استرس و اضطراب تاکید می‌کند. رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت استان با اشاره به اهمیت داشتن فعالیت بدنی به عنوان یکی دیگر از مولفه‌های مهم در تامین سلامت افراد؛ اظهار می‌دارد: وقتی فعالیت بدنی در فردی کم می‌شود، این امر منجر به چاقی و اضافه وزن در فرد شده ‌و این خود می‌تواند زمینه ساز بروز سرطان شود.  کم‌تحرکی کاهش سیستم ایمنی بدن را در پی دارد تنکابنی کاهش سیستم ایمنی بدن را نیز از دیگر مضرات کم‌تحرکی عنوان کرده ‌و یادآور می‌شود: یکی دیگر از عوامل خطر در بروز سرطان، آلودگی‌های محیطی اعم از آلودگی هوا، آلودگی آب و آلاینده‌های خانگی و ... است. وی با بیان اینکه این آلودگی‌ها حدود دو درصد در بروز سرطان دخیل است؛ ادامه می‌دهد: هر چند در ظاهر تاثیر این آلودگی‌ها در بروز سرطان کم به نظر می‌رسد، ولی به هرحال می‌تواند زمینه‌ساز بروز سرطان باشد از این‌رو تاکید ما انجام اقداماتی در راستای از بین بردن این آلودگی‌هاست که البته بخشی از آن به مردم و بخشی به حاکمیت و دولت بر‌می‌گردد.  استعمال مواد دخانی احتمال بروز سرطان را تا 30 درصد افزایش می‌دهد رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت استان قزوین در ادامه تشریح عوامل خطر در بروز سرطان؛ سیگار و دخانیات را به عنوان یکی دیگر از این عوامل یاد کرده ‌و اظهار می‌دارد: بر اساس مطالعات انجام شده؛ استعمال سیگار و دخانیات به میزان 30 درصد در بروز سرطان موثر است. وی با اشاره به شیوع بالای مصرف سیگار و مواد دخانی در استان، اذعان کرد: بر اساس آخرین مطالعه‌ای که انجام شده است؛ استان قزوین از نظر مصرف سیگار در کشور رتبه اول و از نظر مصرف دخانیات در رتبه ششم قرار دارد. تنکابنی با اشاره به مضرات فراوان استعمال سیگار و سایر مواد دخانی بر سلامت افراد جامعه؛ تصریح می‌کند: مصرف این مواد علاوه بر تبعاتی که برای خود فرد دارد؛ می‌تواند به عنوان عامل تهدید‌کننده سلامت افرادی محسوب شود که در معرض دود دسته دوم و دسته سوم قرار دارند. وی با تاکید بر اینکه استعمال این مواد احتمال بروز سرطان را تا 30 درصد افزایش می‌دهد؛ از ضرورت ترک استعمال مواد دخانی گفته و یادآور می‌شود: یکی دیگر از عوامل موثر در بروز سرطان، مصرف الکل است؛ هر چند در آخرین مطالعه انجام شده، میزان مصرف الکل در سطح استان قزوین کاهش داشته است ولی باید این امر در بین مردم اطلاع‌رسانی شود که مصرف الکل در کنار سایر مضرات برای سلامتی افراد، در بروز سرطان نیز موثر است.  ارتباط بروز سرطان و عوامل عفونی رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیر‌واگیر مرکز بهداشت استان قزوین مواجه افراد با عوامل عفونی مثل هپاتیت و پاپیلوماویروس (Hpv) که منجر به بروز سرطان دهانه رحم می‌شود را نیز به عنوان یکی دیگر از عوامل خطر در بروز سرطان دانسته ‌و توضیح می‌دهد: متاسفانه آمار سرطان دهانه رحم در خانم‌ها در حال افزایش است. تنکابنی با اشاره به اینکه با واکسیناسیون به ویژه در سنین پایین‌تر تا حدود زیادی از بروز این سرطان جلوگیری می‌شود؛ اذعان می‌دارد: واکسن آن فعلا در سیستم دولتی تزریق نمی‌شود ولی اگر کسی تمایل به دریافت واکسن داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به پزشک نسبت به دریافت واکسن اقدام کند. وی انجام روش غربالگری را نیز در تشخیص به هنگام سرطان مهم دانسته و ادامه می‌دهد: انجام آزمایشات غربالگری برای سرطان‌های پستان، روده بزرگ، گردنه رحم و پروستات و ... باعث می‌شود تشخیص زودتر انجام شده و با انجام اقدامات درمانی مناسب فرد می‌تواند زندگی طبیعی را داشته باشد.  علایم بروز سرطان را بدانید وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ضرورت اطلاع از علایم بیماری به تشریح برخی از علایم مهم بروز سرطان پرداخته و می‌افزاید: باید علایم سرطان را بدانیم و در صورت مشاهده آن‌ها به پزشک مراجعه کنیم. رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت استان قزوین بیان کرد: زخمی که زود بهبودی نیاید، ایجاد خال یا زگیل یا هر توده‌ای در بدن، داشتن سرفه طولانی، تغییر در اجابت مزاج، کاهش وزن بیشتر از ده درصد وزن بدن در مدت شش ماه بدون دلیل موجه، اختلال در بلع، اسهال یا استفراغ به ویژه استفراغ خونی را به عنوان علایم مشکوک ابتلا به سرطان برشمرده و اظهار می‌دارد: اینکه بگوییم اگر کسی یک یا چند علامت از علایم ذکر شده را داشته باشد حتما مبتلا به سرطان است؛ حرف درستی نخواهد بود چرا که باید با مراجعه به پزشک، بررسی‌های بیشتری انجام شود و این علایم فقط هشدار دهنده هستند.  ارائه خدمات غربالگری تشخیصی سرطان دهانه رحم، پستان و روده بزرگ در سیستم بهداشتی به صورت رایگان وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اهمیت غربالگری و تشخیص زود‌هنگام می‌گوید: به دلیل روش‌های تشخیصی ارزان و از طرفی درمان موثرتر در صورت تشخیص به موقع؛ غربالگری سرطان روده بزرگ (کولورکتال)، دهانه رحم و همچنین سرطان پستان در سیستم بهداشتی انجام می‌شود و افراد می‌توانند با مراجعه به مراکز بهداشتی نسبت به دریافت این خدمت اقدام کنند. وی خاطرنشان می‌کند: بر اساس مطالعه‌ای که انجام شده است؛ 13 درصد از واجدین شرایط در کشور برای دریافت غربالگری سرطان کولورکتال اقدام کرده‌اند ولی در قزوین به دلایلی همچون ناآگاهی مردم از غربالگری سرطان روده بزرگ، آمار شرکت‌کنندگان در این غربالگری حدود سه درصد بوده است. تنکابنی در ادامه یادآور می‌شود: میزان مشارکت خانم‌های بالای 30 سال برای دریافت خدمت غربالگری سرطان پستان در کل کشور 25 درصد و غربالگری سرطان دهانه رحم در خانم‌های بالای 18 سال 42 درصد و خانم‌‌ها در سنین 30 تا 50 سال 51 درصد بوده است.