ـ99 درصد مردم قزوین باسوادندـ99 درصد مردم قزوین باسوادند
گفت‌وگو ـ مرضیه قنبری:
اهمیت آموزش به عنوان شاخصه مهم در توسعه انسانی موجب شده تا میزان باسوادی افراد در جامعه به عنوان مهمترین مولفه مورد استفاده قرار گیرد. از این رو سازمان نهضت سوادآموزی به عنوان نهادی تاثیرگذار، رسالت ریشه‌کنی مطلق بیسوادی را برعهده دارد.
بر اساس گفته معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان قزوین، بر اساس آمارهای اعلام شده، استان قزوین جزو باسوادترین استان‌های کشور محسوب می‌شود.
در خصوص وضعیت سواد و تثبیت و تحکیم سواد در جامعه تحت پوشش و همچنین کاربردی کردن سواد با "کبری جعفربگلو" به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
به عنوان اولین سوال، بفرمایید در حال حاضر استان قزوین از نظر جمعیت باسوادی در چه جایگاهی قرار دارد؟
بر اساس آمار سرشماری سال 95 میانگین باسوادی استان در گروه هدف 10 تا 49 سال که جامعه مخاطب سوادآموزی محسوب می‌شوند، 4/96 درصد بوده است؛ این در حالی است که میانگین باسوادی کشوری طی این سال 7/94 بوده است.
در حال حاضر بر اساس گزارش‌های اعلام شده سازمان سوادآموزی، نرخ باسوادی استان در سال جاری به بیش از 99 درصد رسیده است و با توجه به میانگین کشوری که میزان باسوادی بیش از 97 درصد عنوان می‌شود می‌توانیم بگوییم استان قزوین جزو باسوادترین استان‌های کشور محسوب می‌شود.
البته از نظر فعالیت‌های سوادآموزی این را اضافه می‌کنم که بر اساس ارزشیابی‌های سالانه‌ای که هر سال سازمان سوادآموزی انجام می‌دهد، در 25 شاخص فعالیت‌های سوادآموزی استان‌ها را مورد ارزیابی و بررسی قرار می‌دهد؛ بر اساس این ارزشیابی‌ها خوشبختانه استان قزوین در سال 99 رتبه عالی را کسب کرده و جزو استان‌های ردیف اول بود.
در سال 1400 نیز در شاخص‌های اختصاصی جشنواره ملی شهید رجایی ما چهار شاخص اختصاصی‌مان رتبه عالی بود و هم به صورت صددرصدی شاخص‌هایمان محقق شد.
آماری از تعداد بی‌سوادان در استان دارید؟
آماری که از بی‌سوادان استان در سال 95 اعلام شده حدود 20 هزار نفر بوده است؛ اما این آمار نمی‌تواند مبنا باشد؛ چرا که طی این مدت ممکن است عده‌ای مهاجرت کرده، بعضی از افراد جامعه هدف ممکن است فوت کرده باشند و بعضی دیگر نیز از این گروه سنی خارج شدند.
در مجموع می‌توانم بگویم در حال حاضر اطلاعات و آمار دقیقی از جمعیت بی‌سواد استان نداریم.
مهمترین رویکردی که نهضت سوادآموزی دنبال می‌کند چیست؟
مهمترین رویکرد سوادآموزی، آموزش مهارت‌های مورد نیاز با شعار هر سوادآموز یک مهارت است؛ در واقع در حال حاضر آنچه که مدنظر ماست آموزش مهارت‌های اساسی زندگی به جامعه تحت پوشش‌مان است؛ بر این اساس مراکز یادگیری محلی راه‌اندازی شده است.
در قالب این مراکز چه اقداماتی انجام می‌شود؟
مراکز یادگیری پایگاه‌های تخصصی ارائه خدمات آموزشی و فرهنگی ویژه افراد بی‌سواد و کم‌سواد بزرگسال است که تجربه موفق سازمان سوادآموزی است.
در قالب این مراکز تلفیق آموزش سواد پایه و مهارت اتفاق می‌افتد.
با توجه به تعریف یونسکو از باسوادی که عنوان می‌کند "با‌سواد به کسی گفته می‌شود که بتواند با استفاده از دانش و آموخته‌های خود تغییری در زندگی خود ایجاد کند، مراکز یادگیری محلی بر مبنای این تعریف ایجاد شده و با هدف آموزش مهارت‌های مورد نیاز ایجاد شده است.
در حال حاضر چه تعداد مراکز یادگیری در استان ایجاد شده است؟ در این مراکز چه مهارت‌هایی آموزش داده می‌شود؟
در این مراکز 40 مهارت اساسی آموزش داده می‌شود؛ مهارت‌های اساسی زندگی، مهارت اجتماعی، حقوق شهروندی، حرف و مشاغل و ... جزء مهارت‌هایی است که در این مراکز آموزش داده می‌شود.
چون اساس شکل‌گیری مراکز یادگیری محلی در جامعه محلی است، کمیته اجرایی که متشکل از جامعه محلی است تشخیص می‌دهند که مردم چه نیازهایی دارند و بر اساس آن مهارت‌هایی آموزش داده می‌شود.
درواقع این آموزش‌ها در راستای آموزش‌های مادام‌العمر و یادگیری پایدار بوده و در کشورهای توسعه یافته نیز مراکز یادگیری ایجاد و ارائه خدمات می‌کنند.
خوشبختانه استان قزوین نیز جزو استان‌هایی است که مراکز یادگیری در آن افزایش یافته است.
تا سال 98 سه مرکز یادگیری محلی داشته‌ایم که خوشبختانه؛ تعداد این مراکز در حال حاضر به 9 مرکز در سطح استان رسیده است.
در تمامی شهرستان‌های استان، مرکز یادگیری داریم؛ در حال حاضر دو مرکز در تاکستان، دو مرکز در شهرستان البرز، یک مرکز در شریفیه و یک مرکز در شهر الوند و یک مرکز در آبیک، یک مرکز در شهر آبگرم شهرستان آوج و یک مرکز در حاشیه شهر قزوین و یک مرکز نیز به تازگی در اقبالیه راه‌انداری شده است.
علاوه بر این‌ها یک مرکز یادگیری نیز در زندان چوبیندر که مخصوص آقایان است، راه‌اندازی و فعال است.
ایجاد این مراکز چقدر در ترغیب بی‌سوادان برای آموزش سواد و مهارت موثر است؟
تلفیق آموزش سواد و مهارت‌ها موجب می‌شود ضمن ایجاد انگیزه، آموزش‌های سوادآموزی کاربردی شده و مهارت‌های ارائه شده نیز متناسب با نیاز جامعه محلی است.
در مجموع می‌توان گفت این مراکز در رسیدن به اهداف توسعه فرهنگی و اجتماعی می‌تواند نقش مهمی ایفا کنند.
به منظور توسعه فعالیت‌های سوادآموزی بسته‌های تحولی از سوی نهضت در نظر گرفته شده است، در این خصوص اطلاعاتی در اختیار ما می‌گذارید؟
بسته تحولی "پیوند سواد و زندگی" که از سال گذشته به صورت ملی اجرا می‌شود، در راستای سند تحول بنیادین و بر مبنای دستور مقام معظم رهبری و شعار سال (1399) که حمایت از تولید ملی و تقویت کالای ایرانی است؛ به اجرا درآمده است.
در قالب این بسته؛ آموزش حرف و مشاغل زودبازده را داریم که سهمیه‌ای که سال گذشته به استان داده شده بود یک مرکز بود.
امسال نیز برای دومین سال مجری این طرح هستیم؛ سال گذشته این طرح در آبیک برگزار شد؛ امسال تاکستان مجری طرح است. بر این اساس کارگاه تولیدی خیاطی راه‌اندازی و به سوادآموزان به صورت رایگان خیاطی آموزش داده می‌شود. الحمدا... سواد آموزانی که شرکت کردند به درآمد و اشتغال رسیدند.
در کل می‌توانم بگویم بسته "پیوند سواد ـ زندگی" ارائه آموزش مهارت‌هایی با هدف ایجاد فرصت اشتغال است.
علاوه بر این بسته؛ امسال در معاونت نهضت سوادآموزی استان بسته تحولی "سوادآموزی کارساز" طراحی شده است.
هدف از این بسته هم آن است که مهارت‌های مورد نیاز مردم در راستای کاربردی کردن سوادآموزی ارائه شود.
به هر حال یکی از مشکلاتی که داریم آن است که سوادآموزان برای حضور در کلاس‌های سوادآموزی احساس نیاز نمی‌کنند و چون الزامی برای شرکت در کلاس‌ها نیست؛ انگیزه لازم را ندارند، چرا که اغلب این افراد بزرگسال هستند و دغدغه‌هایی همچون مسائل اقتصادی و ... را دارند؛ بر اساس این شرایط، بسته تحولی سوادآموزی کارساز طراحی شده است تا با کاربردی کردن سواد، انگیزه‌های لازم را برای حضور در کلاس‌های سوادآموزی برای جمعیت تحت پوشش‌مان فراهم کنیم.
در کنار این بسته‌های تحولی؛ طرح‌های مختلفی را با همکاری نهادها و دستگاه‌ها اجرا می‌کنیم.
به عنوان مثال یکی از طرح‌هایی که داریم؛ طرح "نماز کلید بهشت است" در این راستا آموزش نماز و احکام به سوادآموزان را داریم و یا طرح دیگر طرح آموزش مقدمات رایانه است که به جمعیت هدفمان مقدمات کار با رایانه آموزش داده می‌شود.
اجرای طرح حلقه‌های کتابخوانی، نشست‌های کتابخوانی و خواندن کتاب با خانواده را داریم که در راستای تقویت مطالعه و کتابخوانی انجام می‌شود.
طرح دیگر در راستای توسعه زنان و دختران روستایی و عشایر، طرح آموزش زندانیان، طرح کمیساریا و اتباع خارجی و.... طرح‌هایی است که با هدف کیفیت بخشیدن به فعالیت‌های سوادآموزی انجام می‌شود.
برای ریشه‌کنی کامل بیسوادی هدف‌گذاری صورت گرفته است؟
بله؛ به دنبال آن هستیم تا طی دو سال آینده در جمعیت هدف به باسوادی کامل برسیم؛ البته این امر منوط به همراهی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف است.
در حال حاضر چه موانعی در ریشه‌کنی بیسوادی وجود دارد؟
مهمترین مشکلی که در حال حاضر داریم، عدم دسترسی به افراد باقیمانده بی‌سواد و همچنین نداشتن اطلاعات از این افراد است.
لازمه ریشه‌کنی بیسوادی آن است که بحث سوادآموزی به دغدغه استانی و خارج از دستگاه آموزش و پرورش تبدیل شود، به هر حال تعدادی از افراد بی‌سواد تحت پوشش دستگاه‌های مختلف هستند که اگر این دستگاه‌ها اطلاعات افراد بی‌سواد را در اختیار ما بگذارند، ما می‌توانیم با جذب این افراد و آموزش به آنها در راستای ریشه‌کنی بیسوادی برآییم.
از ضرورت همراهی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف برای کمک به شناسایی بی‌سوادان استان گفتید؛ در حال حاضر وضعیت همکاری دستگاه‌ها چطور است؟
تاکنون همکاری‌ها خوب بوده ولی نیاز است در حوزه شناسایی بی‌سوادان این همکاری‌ها بیشتر شود.
برای تثبیت و تحکیم باسوادی در جمعیت تحت پوششتان چه برنامه‌هایی دارید؟
بنا بر دستور مقام معظم رهبری دو ماموریت برای سازمان نهضت سوادآموزی تعریف شده است؛ در مرحله اول توسعه سواد و در مرحله بعد تعمیق سواد.
به نظر می‌رسد ما امروز به توسعه باسوادی رسیده‌ایم؛ وقتی آمار باسوادی در جامعه هدف 10 تا 49 سال به بیش از 99 درصد رسیده است یعنی توسعه سواد اتفاق افتاده است؛ یکی از رویکرد‌های اصلی ما تعمیق سوادآموزی است؛ به همین خاطر به سمت مهارت‌آموزی حرکت کردیم،. ان شاء ا... تحکیم و تثبیت باسوادی انفاق بیافتد تا بازگشت بیسوادی را کمتر داشته باشیم.
سر مقاله
