مرضیه قنبری
امروزه بیماری‌های قلبی ـ عروقی به عنوان مهم‌ترین عامل مرگ و میر در دنیا به شما می‌آید. کشور ما نیز از این امر مستثنی نیست؛ به طوری که بر اساس مطالعه‌ای که اخیرا انجام شده حدود 40 درصد از مرگ و میرها در کشور به دلیل بیماری‌های قلبی ـ عروقی و یا عوارض ناشی از آن است. این در حالی است که از یک سال پیش نیز شاهد شیوع بیماری کرونا در جامعه هستیم، بیماری‌ای که گفته می‌شود شدت بروز آن بیشتر و حتی احتمال مرگ و میر در بیمارانی همچون بیماران قلبی ـ عروقی بالاتر از افراد سالم جامعه است. با توجه به شرایط فعلی این سوال‌ها مطرح می‌شود که آیا شیوع کرونا در بروز بیماری‌های قلبی می‌تواند تاثیرگذار باشد و یا اینکه ابتلا به کرونا در بیماران قلبی ممکن است چه تبعاتی در پی داشته باشد؟ دکتر علی پازکی، پزشک متخصص قلب بیمارستان بوعلی سینا قزوین در گفت‌وگو با ولایت ضمن پاسخ به این سوال‌ها از بیماری‌های قلبی، عوامل خطر و همچنین نحوه پیشگیری از بروز این بیماری‌ها می‌گوید ...  برخی از عوامل خطر در بروز بیماری‌های قلبی قابل کنترل است وی گفت: عوامل خطر متعددی در بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی دخیل هستند که دسته‌ای از آنها غیرقابل کنترل بوده و دسته دیگر قابل کنترل است. پازکی با اشاره به اینکه عواملی همچون سن، ارث و آلودگی هوا به عنوان بخشی از عوامل خطر غیرقابل کنترل در بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی شناخته می‌شود، افزود: اما یک سری از عوامل خطر در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، قابل کنترل است به عبارتی فرد با رعایت برخی اصول می‌توان تا حدود زیادی از بروز این نوع بیماری‌ها پیشگیری کرد.  پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی با کنترل فشار خون این متخصص قلب از تاثیر مستقیم فشار خون بالا بر بروز بیماری‌های قلبی گفته و اظهار داشت: با توجه به اینکه فشار خون بالا ارتباط مستقیمی در بروز این دسته از بیماری‌ها دارد، باید گفت که با کنترل فشار خون می‌توان تا حدود زیادی از بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی جلوگیری کرد. وی بالا بودن چربی خون را به عنوان عامل خطر دیگر در افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی در افراد عنوان کرده و با تاکید بر ضرورت پایش و کنترل آن، ادامه داد: در کنار عوامل نامبرده شده، یکی از مهم‌ترین عوامل خطر در بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی مصرف سیگار و دخانیات است. پزشک متخصص قلب بیمارستان بوعلی سینا قزوین با اشاره به تشریح آثار مخرب سیگار و دیگر مواد دخانی بر عملکرد قلب گفت: با توجه به تاثیرات مخرب این مواد بر عملکرد این عضو حیاتی بدن؛ یکی از مهم‌ترین توصیه متخصصان حوزه سلامت به ویژه متخصصان قلب به افراد پرهیز از مصرف سیگار است. پازکی با بیان اینکه در صورت اجتناب از استعمال سیگار می‌توان احتمال بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی را تا حدود زیادی کاهش داد؛ ادامه سخنانش را به اهمیت تغذیه سالم در حفظ سلامت قلب و عروق بدن اختصاص داد.  تاثیر سوء‌مصرف زیاد نمک و نوشیدنی‌های شیرین بر عملکرد قلب وی رژیم غذایی نامناسب، مصرف زیاد نمک، مصرف زیاد نوشیدنی‌های شیرین شده مثل نوشابه، مصرف زیاد چربی در رژیم غذایی را از دلایل مهم تغذیه‌ای در بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی یاد کرده و تصریح کرد: در مقابل آن با کاهش مصرف نمک، مواد غذایی چرب و شیرین احتمال بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی تا حدود زیادی کاهش می‌یابد.  افراط در مصرف هر نوع روغن خوراکی، مضر است پازکی با بیان اینکه مصرف مداوم مواد غذایی چرب نیز عملکرد قلب در بدن را مختل کند، بر ضرورت محدود کردن مصرف غذاهای پرچرب تاکید کرده و یادآور شد: مصرف هر نوع روغنی، به ویژه روغن‌های جامد که از روغن‌های اشباع شده محسوب می‌شوند، عوارض بیشتری دارد. پزشک متخصص قلب در ادامه با اشاره به برخی نگرش‌های اشتباه در جامعه که روغن‌هایی همچون روغن کنجد، روغن زیتون و ... را به عنوان روغن‌های مفید دانسته و ممکن است در استفاده از آنها افراط کنند؛ هشدار داده و تاکید کرد: درست است که این روغن‌ها، جزو روغن‌های مفیدی محسوب می‌شوند اما مساله‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که حتی در مصرف این روغن‌ها نیز نباید افراط داشت چرا که زیاده روی در مصرف این روغن‌ها نیز عوارضی در پی خواهد داشت. وی در ادامه محدود کردن غذاهای سرخ کردنی و جایگزین کردن آن با غذاهای آب پز و پخته شده را به عنوان یک توصیه غذایی مهم برای داشتن تغذیه مناسب عنوان کرد. پازکی در ادامه گریزی نیز به مصرف غلات و تاثیر آن بر عملکرد قلب داشته و در این خصوص افزود: مصرف غلات کامل و نان‌هایی که سبوس دارند، برای بیماری‌‌های قلبی مفید هستند. وی تصریح کرد: اما نان‌هایی مثل نان باگت که از آرد سفید تولید می‌شود، فقط دارای نشاسته بوده و مصرف آنها می‌تواند باعث بروز چاقی و افزایش عوارض قلبی می‌شود.  تاثیر فعالیت بدنی در پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی این پزشک متخصص قلب بیمارستان بوعلی قزوین در ادامه سخنانش از اهمیت داشتن فعالیت بدنی در حفظ سلامتی گفته و اذعان داشت: علاوه بر تاثیرات مثبتی که ورزش بر ارگان‌های مختلف بدن دارد تاثیر این امر بر حفظ سلامت قلب چشمگیر است. پازکی تاکید کرد: داشتن روزانه نیم ساعت پیاده‌روی حداقل به مدت پنج روز در هفته می‌تواند به داشتن قلبی سالم کمک بسیاری کند. متخصص قلب در ادامه گریزی نیز به تاثیرات مصرف الکل با بروز بیماری‌های قلبی داشته و تصریح کرد: مصرف زیاد الکل باعث افزایش نارسایی قلبی و آریتمی قلبی و ... می‌شود.  داشتن شیوه زندگی مناسب، از بروز بیماری‌های قلبی پیشگیری می‌کند وی در دامه تاکید کرد: در مجموع می‌توان گفت با داشتن شیوه زندگی مناسب می‌توان تا حدود زیادی از بروز بیماری‌های قلبی پیشگیری کرد. پازکی در ادامه سخنانش گریزی به برخی علایم و نشانه‌های اولیه در بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی پرداخته و تصریح کرد: یک سری شواهد وجود دارد که ممکن است ناشی از بیماری‌های قلبی باشد که البته نیازمند بررسی های بیشتر دارد.  توجه به نشانه‌ها و علائم بیماری‌های قلبی قبل از بروز عوارض آن ضروری است پازکی یادآور شد: درد در ناحیه قفسه سینه که ممکن است به دنبال فعالیت یا افزایش استرس‌های روحی ایجاد شود، تنگی نفس به دنبال فعالیت‌های بدنی و تعریق به دنبال فعالیت ممکن است جزء علایم بیماری‌های قلبی باشد. به گفته وی علایم دیگر که با شیوع کمتر هستند ولی ممکن است اهمیت بیشتری داشته باشند، به وجود آمدن ورم یا اِدم در اندام‌هایی همچون دست و صورت باشد که باید جدی گرفته شود. این متخصص قلب تاکید کرد: البته تشخیص اینکه این علایم ناشی از بیماری‌های قلبی ـ عروقی است؛ مستلزم مراجعه به پزشک و بررسی این علایم توسط پزشک متخصص است. پازکی این را نیز اضافه کرد که در افرادی که در خانواده خود سابقه بیماری قلبی دارند، بررسی زودتر و مراجعه به پزشک قبل از علامت‌دار شدن می‌تواند در تشخیص زودتر بیماری‌ها کمک‌ و از بروز عوارض ناشی از آن پیشگیری کند. وی خطاب به این افراد خواستار مراجعه به پزشک برای بررسی قلب خود قبل از بروز علایم و نشانه‌های احتمالی این بیماری‌ها شد. پزشک متخصص قلب بیمارستان بوعلی قزوین در ادامه با تاکید بر اینکه بیماری‌های قلبی معمولا جزو بیماری‌های مزمن هستند؛ خاطرنشان کرد: این امر به معنای آن است که وقتی فرد به این بیماری مبتلا شد، امکان اینکه صد در صد بهبودی یابد، زیاد نیست ولی با درمان دارویی و تغییر شیوه زندگی می‌توان تا حدود زیادی این بیماری‌ها را کنترل کرده و از بروز عوارض ناشی از آن پیشگیری کرد. وی گریزی نیز به عوارض بیماری‌های قلبی ـ عروقی داشته و افزود: سکته قلبی و مغزی، نارسایی قلبی و همچنین نارسایی بقیه ارگان‌های بدن از عوارضی است که به دنبال بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی ایجاد می‌شود چرا که قلب وظیفه خونرسانی به اندام‌های مختلف بدن را داشته و در صورت بروز مشکل در عملکرد این عضو حیاتی، عملکرد سایر اندام‌ها نیز تحت‌الشعاع آن قرار می‌گیرد.  بیماری‌های قلبی ـ عروقی عاملی در افزایش مرگ و میر ناشی از کروناست متخصص قلب بیمارستان بوعلی قزوین در ادامه در پاسخ به این سوال مبنی بر ارتباط بیماری‌های قلبی ـ عروقی و کرونا؛ گفت: در ارتباط با بیماری‌های قلبی ـ عروقی و بیماری کرونا از دو منظر می‌توان به این موضوع نگریست. وی افزود: "در نگاه اول؛ اینکه ابتلا به کرونا در کسانی که از قبل بیماری‌های قلبی داشته‌اند، چگونه است؟ و دیگری اینکه آیا کرونا نیز خود می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های قلبی شود؟" پازکی این طور توضیح داد: یکی از مهم‌ترین عوامل ریزفاکتورهای مرگ به دنبال کرونا، بیماری‌های قلبی مثل فشار خون و نارسایی‌های قلبی است. وی ادامه داد: در کسانی که بیماری‌های قلبی چون فشار خون، نارسایی قلبی یا بیماری‌های عروق قلب دارند، در مقابل کرونا حساسیت بیشتری داشته و در این افراد شدت بیماری کرونا بیشتر است، علاوه بر این احتمال بستری شدن و همچنین احتمال مرگ و میر در این افراد نیز نسبت به افراد سالم که به کرونا مبتلا می‌شوند، نیز بیشتر است.  بیماران قلبی در شرایط فعلی شیوع کرونا خود مراقبتی بیشتری داشته باشند این متخصص قلب تاکید کرد: بنابراین کسانی که بیماری‌های قلبی دارند نیاز است برای پیشگیری از ابتلا به کرونا از خود محافظت بیشتری بکنند و در صورتی که علایمی همچون خستگی، ضعف عضلانی و درد عضلانی، تب و لرز و یا سرفه مشاهده کردند، هر چه سریع‌تر به مراکز درمانی مراجعه کنند.  ضرورت توجه به علایم بیماری کرونا در بیماران قلبی به گفته وی این علایم از علایم هشداردهنده بیماری کرونا هستند که لازم است به محض مشاهده آن، فرد از نظر ابتلا به کرونا مورد بررسی قرار گیرد. پازکی با تاکید بر اینکه درمان کرونا در صورتی که زودتر تشخیص داده شود، راحت‌تر بوده و با اکسیژن و داروهای ضد التهابی قابل کنترل است، اذعان داشت: ولی وقتی که زمان می‌گذرد و درگیری ریه افزایش می‌یابد و در اصطلاح فرد دچار طوفان التهابی می‌شود، درمان خیلی سخت می‌شود و جه بسا منجر به مرگ افراد نیز شود. پزشک متخصص قلب بیمارستان بوعلی سینا قزوین یادآور شد: با توجه به اینکه شدت و خطر بیماری کرونا در کسانی که از پیش بیماری قلبی داشته اند بیشتر است از این رو توصیه می‌شود تا این افراد خود مراقبتی بیشتری داشته باشند.  کنترل بیماری‌های قلبی، مهم‌ترین قدم در پیشگیری از ابتلا به کروناست وی گفت: گاهی این سوال مطرح می‌شود که آیا نیاز است کسانی که بیماری قلبی و فشار خون دارند دارویی مصرف کنند تا از ابتلا به کرونا جلوگیری کنند، که باید در جواب به این افراد گفت: خیر؛ پیشنهاد به این افراد این است که بیماری خود را کنترل کنند یعنی اینکه اگر فشار خون بالا یا نارسایی قلبی دارند نسبت به کنترل بیماری خود اقدام کنند. این پزشک متخصص قلب در بیمارستان بوعلی ادامه داد: از منظر دیگر این سوال مطرح می‌شود که "آیا بیماری کرونا منجر به بروز عوارض و بیماری های قلبی می‌شود؟"  خوشبختانه درگیری بیماری قلبی به دلیل ابتلا به کرونا بالا نیست وی در پاسخ به این سوال چنین پاسخ داد: خوشبختانه درگیری بیماری قلبی به دلیل شیوع کرونا بالا نیست‌. پازکی ادامه داد: با این وجود عده‌ای از بیماران مبتلا به کرونا دچار بیماری‌های قلبی می‌شوند و این درگیری‌های قلبی باعث‌ افزایش خطر بستری این بیماران و همچنین افزایش احتمال مرگ و میر می‌شود. وی التهاب عضله قلب را به عنوان یکی از عوارض ابتلا به کرونا عنوان کرده و افزود: به دنبال آن ممکن است مشکلاتی برای بیماران ایجاد شود، البته باید گفت شیوع آن زیاد نیست. آن طور که این پزشک متخصص اعلام کرد؛ طی چند ماهی که از شیوع کرونا در دنیا می‌گذرد؛ تاکنون ویروس کرونا از عضله قلب بیماران کرونایی استخراج نشده است، این امر به معنای آن است که کرونا به طور مستقیم عضله قلب را درگیر نمی‌کند. وی در ادامه سخنانش تصریح کرد: با این حال می‌توان گفت میوکاردیت یا التهاب عضله قلب یکی از عوارض بیماری‌های قلبی ناشی از کروناست که نیاز به بررسی بیشتر در مراکز درمانی داشته و درمان خاص خود را می‌طلبد. وی یکی دیگر از عوارض کرونا را آریتمی (خارج شدن ضربان قلب از ریتم عادی) دانسته و افزود: خوشبختانه این عارضه نیز شیوع بالایی نداشته ولی به دلیل التهابی که به دلیل کرونا در بدن ایجاد می‌شود، میزان آریتمی‌ها افزایش می‌یابد که این آریتمی‌ها می‌توانند از آریتمی‌هایی با خطر کم تا آریتمی‌هایی با خطر بالا باشد. به گفته وی خوشبختانه بیشتر آریتمی‌ها، خفیف هستند که حتی ممکن است فرد متوجه آن نیز نشود و فقط در صورتی که مانیتور شود و یا حین افزایش ضربان قلب از بیمار نوار قلبی گرفته می‌شود، دیده شود.  افرادی با وجود ابتلا به بیماری‌های قلبی، از بیماری خود بی‌خبر هستند وی در ادامه به وجود افرادی در جامعه اشاره کرد که با وجود داشتن بیماری‌های قلبی ـ عروقی ولی خود از بیماریشان اطلاع ندارند. پازکی اذعان داشت: این افراد نیز در خطر بالای عوارض قلبی ناشی از کرونا هستند. مثلا کسانی که تنگی عروق قلبی دارند ولی از قبل، این مشکل آنها بررسی نشده بوده و خود بیماران از آن مطلع نیستند. وی گفت: وقتی که این افراد کرونا می‌گیرند به دلیل اینکه قلب نیاز بیشتری به اکسیژن دارد ممکن است دچار اختلال اکسیژن‌رسانی به عضله قلب و در نهایت سکته قلبی شوند، از این رو می‌توان گفت سکته قلبی هم می‌تواند یکی از عوارض کرونا باشد. این متخصص قلب در ادامه تصریح کرد: همانطور که می‌دانید کرونا ریه‌ها را درگیر کرده و التهاب زیادی در بافت ریه ایجاد می‌کند، یکی از عوارض کرونا درگیری عروق ریه‌هاست که می‌تواند به صورت آمبولی ریه و یا افزایش فشار عروق ریه خود را نشان دهد که این هم می‌تواند منجر به نارسایی قلب شود و عوارض قلبی خود را نشان دهد. پزشک متخصص قلب بیمارستان بوعلی سینا قزوین بار دیگر بر ضرورت بررسی بیشتر وضعیت بیماران در این شرایط تاکید کرد. وی خاطرنشان کرد: البته شیوع این موارد زیاد نیست ولی متاسفانه درگیری شدیدی که ایجاد می‌شود می‌تواند منجر به عوارض شدید شود که باید از این منظر بیشتر مورد توجه قرار گیرد. پازکی در ادامه ایجاد طوفان التهابی در بدن و تاثیرات سوء آن بر روی عملکرد قلب را مطرح کرده و اظهار داشت: این طوفان التهابی گاهی می‌تواند باعث اختلال عملکرد در ارگان‌های بدن همچون قلب شود؛ در صورتی که قلب به اندازه کافی نتواند خون پمپاژ کند و به اصطلاح بیمار دچار شوک شود. این هم می‌تواند باعث افزایش ریسک مرگ و میر و نیاز به بستری در بخش "آی سی یو" شود. وی تاکید کرد: البته خوشبختانه باید گفت که این عوارض زیاد شایع نیست.  ترس از کرونا، مراجعات به مراکز درمانی را کم کرده ولی شدت بیماری‌ها افزایش یافته است پزشک متخصص قلب در ادامه با اشاره به اینکه از زمان شیوع کرونا تاکنون، میزان مراجعات بیماران به مراکز درمانی به دلیل ترس از ابتلا به کرونا کاهش یافته است؛ اذعان داشت: با وجود کاهشی شدن آمار مراجعات، متاسفانه شدت بیماری‌های قلبی نیز بیشتر شده است. وی توصیه کرد: کسانی که بیماری‌های قلبی شناخته شده دارند، ضمن خودمراقبتی در شرایط فعلی شیوع کرونا حتما درمان دارویی خود را جدی بگیرند و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنند تا دچار عوارض ناشی از بیماری نشوند.