سی و یکمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران از روز 20 اردیبهشت ماه به مدت 11 روز پذیرای علاقهمندان به کتاب بود. وجه تمایز این دوره از نمایشگاه نسبت به دورههای گذشته، برگزاری به دو صورت مجازی و حقیقی بود که این موضوع رضایت و انتقاد بسیاری از مخاطبان را به همراه داشت. در این دوره نیز ناشران قزوینی با حضور در نمایشگاه سراسری کتاب تهران آخرین آثار منتشر شده از مولفان قزوین را به بازار کتاب عرضه کردند. این دوره از نمایشگاه نیز با ضعفها و مزیتهایی به نسبت دوره گذشته برگزار شد که در ادامه به آن می پردازیم.
ـ بازاری که رونق ندارد
مصطفی حامدیفرد؛ مدیر انتشارات مهرگان دانش در گفتوگو با ولایت میگوید: استقبال مخاطبان در مقایسه با دورهها و سالهای گذشته خیلی کمتر شده و تقریبا میتوانم بگویم به حدود یک چهارم رسیده است؛ حتی در اولین جمعهی نمایشگاه هم شاهد استقبال چندانی نبودیم. معمولا اولین جمعه نمایشگاهها با استقبال گرم مردم مواجه میشود ولی در این دوره این طور نبود.
حامدیفرد استفاده از بن کتاب در خرید مجازی را یکی دیگر از علل عدم مراجعه چشمگیر مردم به نمایشگاه میداند و معتقد است چون استفاده از بن فقط در صورت خرید اینترنتی امکانپذیر است پس میتوان این موضوع را هم یکی از دلایل خلوتی نمایشگاه کتاب در این دوره دانست. وی یکی از دلایل عدم استقبال گرم از نمایشگاه را افزایش قیمت کتاب میداند و اینگونه توضیح میدهد: به نظر من قیمت کتابها در میزان استقبال مردم خیلی تاثیرگذار بوده است. متاسفانه کتاب در سبد خرید مردم کمتر شده و با توجه به قیمتها، خرید کتاب کاهش چشمگیری داشته و این اصلا موضوع خوبی نیست. البته خرید مجازی کتاب هم تاثیر بسزایی در عدم مراجعه حضوری مردم به نمایشگاه کتاب داشته است. فروش ناشران قزوینی با توجه به افزایش قیمت کتاب در این دوره، رقمی نزدیک به دوره قبل است که نشان میدهد از لحاظ تعداد فروش کتاب نمایشگاه با افت روبهرو بوده است.
حامدیفرد در ادامه توضیح میدهد: انتشارات مهرگان دانش به عنوان زیر مجموعه تعاونی ناشران قزوین در نمایشگاه حضور داشت. برای تعاونی ناشران قزوین یک غرفه در نظر گرفته بودیم که در بخش عمومی شبستان واقع شده است و 13 یا 14 ناشر در این غرفه حضور داشتند؛ البته هر ناشری که تمایل داشت میتوانست در این عرفه حضور داشته باشد.
رئیس تعاونی ناشران خاطر نشان کرد: قسمت کتاب کودک و نوجوان و همچنین کتابهای آموزشی در روز جمعه استقبال خوبی داشت و از بخشهای دیگر شلوغتر بود. ناگفته نماند که در چند سال گذشته کتابهای آموزشی و کودک و نوجوان بخش قابل توجهای از بازار کتاب را به خود اختصاص داده است اما همین بخش هم به نسبت سالهای گذشته و از لحاظ تعداد فروش افت داشته است.
ـ انتشار 70 عنوان کتاب جدید توسط انتشارات سایهگستر
حسین مافی مدیر انتشارات سایهگستر در مورد حضور این انتشارات در سی و سومین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران گفت: انتشارات سایهگستر مانند دورههای گذشته در نمایشگاه کتاب حضور دارد و به صورت حقیقی و مجازی کتابهایش را ارائه میکند. آثار ما در گروه کودک و نوجوان که حوزه تخصصی انتشارات سایهگستر میباشد با عنوان کتابهای «توتفرنگی» در سالن 141 حضور دارد. در این حوزه ما حدود 450 عنوان کتاب عرضه کردیم که بیش از 50 عنوان آن تازه منتشر شده و چاپ اول است. در حوزه بزرگسال هم انتشارات سایهگستر بالای 170 عنوان کتاب به نمایشگاه عرضه کرده است که حدود 20 عنوان آن چاپ اول است و برای مثال میتوانم به کتاب "ناگفتههایی از حیات عرفانی عالم ربانی جناب سید موسی زرآبادی قزوینی و شاگردانش" تالیف فتوت نصیری سواد کوهی اشاره کنم.
مافی استقبال از نمایشگاه را خوب میداند و میگوید: امسال استقبال از نمایشگاه نسبتا خوب بود. با توجه به اینکه شرایط کرونایی هنوز به طور کامل رفع نشده و از طرفی خیلی از مردم ترجیح میدهند که به صورت مجازی خرید کنند ولی بازهم استقبال از نمایشگاه کتاب بد نبود بهویژه در روز جمعه سالن کتاب کودک و نوجوان رونق خوبی داشت. گرچه بازار فروش کتاب به نسبت دو سال پیش افت کرده است ولی در مجموع و با توجه به شرایط اخیر و حتی آلودگی تهران استقبال مردم بد نبود.
وی در مورد تازه های نشر کودک این انتشارات اینگونه توضیح میدهد: شکر خدا فروش انتشارات ما در حوزه کودک رضایت بخش بود و در این دوره هم کتابهای جدیدی برای مخاطبان به ارمغان آوردیم. انتشارات سایهگستر در هر سه بخش ترجمه، تالیف و بازآفرینی داستانهای گذشته آثار جدیدی را به مخاطبان عرضه کرد. کتاب "غرور و تعصب" از جمله آثار جدید ما در این نمایشگاه بود. مجموعه داستان های جدید ریک ریوردان، مجموعه داستانهای «آپولو»، بچههای «عجیب و غریب»، «گروه تمبر جمع کنها»، «آخرین بچههای زمین»، خانم «پرگرین» از جمله کتابهای ترجمه ما هستند.
در بخش تالیف هم کتاب «چشمک» را منتشر کردیم که اشعار آن را عموما آقای مهدی مردانی سروده است و تصویرگیری آن بر عهده خانم فرته منعمی بود. این مجموعه شامل 14 عنوان است که با استقبال خوبی مواجه شد. همچنین مجموعه «اگه ستارهها گریه کنند» را به قلم خانم کریمی و کتاب «خرنامه» و «خاطرات یک الاغ» را از آقای لقمان دهقانی منتشر کردیم و چاپ چهاردهم کتاب «باغ الفبا» از همین مولف به مخاطبان عرضه کردیم.
***
قاسم سلیمی مدیر انتشارات دکتر سین نیز در ابتدا در مورد تاسیس این انتشارات گفت: انتشارات دکتر سین از تیر ماه سال 1400 فعالیت رسمی خود را آغاز کرده است. حوشبختانه در این مدت توانسته است پنج دوره مسابقه نویسندگی در سطح کشوری برگزار کند که این مسابقات جمعا 18 نفر برگزیده داشته است زیرا دوره سوم شش نفر به عنوان برگزیده معرفی شدند.
در این مدت شش کتاب بزرگسال و ده کتاب خردسال به چاپ رساندهایم که کتابهای کودک را با همکاری انتشارات سایهگستر از زبان ژاپنی به فارسی برگردانده که به صورت مشترک منتشر شدهاند همچنین پنج کتاب در حوزه ادب فارسی به نظم و نثر و یک نسخه تالیفی کتاب فارسی عمومی دانشگاه اردبیل را منتشر کردهایم.
وی در مورد حضور در نمایشگاه کتاب تهران بیان کرد: انتشارات دکتر سین به نمایندگی از تعاونی ناشران استان قزوین در سی و سومین دوره نمایشگاه بینالمللی تهران حضور یافته است و در بخش ناشران عمومی شبستان اصلی، راهروی 18 و در غرفه 9 فعالیت خود را آغاز کرده است. به حمدا... با توجه به تجربه اول این انتشارات، در شرکت در این همایش بینالمللی، فروش کتاب در این غرفه با استقبال خوبی از طرف مخاطبان مواجه شد. نه ناشر دیگر هم در این رویداد شرکت داشتند. البته حمایتهای بیدریغ جناب آقای دکتر حسین مافی مدیر انتشارات سایهگستر بسیار تاثیرگذار بوده و در موفقیت نسبی این فعالیت موثر بوده است.
وی با اشاره به کتابهای منتشر شده توسط انتشارات دکتر سین خاطرنشان کرد: کتابهای "خواب ارغوانی" ترجمه خانم سادات آهون از گزیده اشعار امیلی دیکنسون بانوی شاعر آمریکایی قرن نوزدهم؛ "حرفهایی برای نگفتن" سروده خانم سحر حاصلی؛ "چکامه ادب فارسی" تالیف دکتر روحا... ناصری؛ "لیلیوار" سروده بانوی شاعر خانم لیلی اسد پشامی؛ "لحظات تاخورده زندگی" سروده سرکار خانم دکتر بهناز نجاتی و "سروهای نقرهای میدان الکساندر(برلین)" مجموعه داستان سرکار خانم الهام خونساری از ایرانیان مقیم برلین ششمین کتاب انتشارات دکتر سین در مدت 9 ماه فعالیت رسمی این انتشارات است. انتشارات دکتر سین آمادگی خود را برای عقد قرارداد با عموم نویسندگان حوزه زبان و ادب فارسی اعلام میکند و در تمامی مراحل نوشتن گام به گام با نویسندگان و مولفان همراه خواهد شد.
با توجه به صحبتها و نظرات سه ناشر قزوینی حاضر در سی و سومین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران میتوان به این نتیجه رسید کتابهایی با موضوعات ادبیات داستان، کودک و نوجوان و مجموعه کتابهای آموزشی تا حدی بازار فروش خود را حفظ کردهاند؛ گرچه تیراژ کتابها نسبت به دهه 70 و 80 قابل مقایسه نیستند. کاهش چشمگیر آمار دانشجویان در دهه اخیر بازار فروش این حوزه را نیز تا حد قابل قیاس نسبت به دهه 80 از رونق انداخته است. اما کاملا مشخص است که فروش کتابهای علمی و پژوهش محور، خیلی جایگاه ویژهای بین مردم ندارند و بیشتر مخاطبان این قشر کتابها جامعه دانشگاهی و محققین هستند. در پایان باید گفت سایه شوم تورم، بازار کتاب را نیز مانند بازار دیگر کالاها تیره و تار کرده است و طبیعی است که در چنین شرایطی کتاب و هرگونه کالای فرهنگی به راحتی از سبد کالای مصرفی مردم حذف میشود.