7 گیاه دارویی کاهنده قند خون

اشاره:

این نوشتار، به پاره‌ای از مهم‌ترین گیاهان دارویی با ویژگی‌های کاهندگی قند خون اشاره‌ای دارد. به طوری که گزارش‌های بالینی و آزمایشگاهی موثق بر اثربخش بودن آن‌ها در دسترس است و نیز نگاهی می‌اندازد به گیاهان دارویی که در طب سنتی ایران در مداوای بیماری قند (دیابت) تجویز می‌شود.

ـ1ـ سیر و پیاز:

سیر از سبزی‌هایی است که دارای پیشینه‌ی باستانی دارد. این گیاه دست‌کم 3 هزار سال در طب چین سابقه داشته است.

پیاز هم در زمره‌ی قدیمی‌ترین گیاهان زراعی شمرده می‌شود که از هزاران سال قبل به منزله‌ی طعم دهنده‌ی غذاها و نیز داروها از آن استفاده می‌شود. ترکیبات فعال گوگردی مثل: آلیل پپروپیل دی سولفید» موجود در پیاز و «اکسید پروپیل دی سولفید» موجود در سیر نقش بسزایی را در کاهش قند خون دارند.

سیر و پیاز موجب افزایش میزان انسولین در خون می‌شوند. هر چه مصرف این مواد بیشتر باشد، قندخون کمتر می‌شود. مصرف قرص‌های سیر به میزان 2400 میلی‌گرم در روز به مدت 3 ماه، قندخون را مختصراً کاهش می‌دهد.

گیاهان دارویی تحت هیچ شرایطی نباید بدون نظر پزشک مصرف شوند.

ـ2ـ خیار تلخ

این میوه به کدوی زگیل‌دار شباهت دارد و در نواحی گرمسیری مثل آمازون، آفریقای شرقی و آسیا رشد می‌کند و در آمریکای جنوبی به عنوان خوراک و دارو کشت می‌شود. میوه‌ی نورس آن به رنگ سبز است که با رسیدن به رنگ نارنجی ـ زرد تبدیل می‌گردد.

همه‌ی قسمت‌های این میوه خیلی تلخ است. میوه‌ی خیار تلخ حاوی ماده‌ای شبیه انسولین است و مصرف روزانه حدود 60 گرم شیره‌ی این گیاه به کاهش جزیی قندخون می‌انجامد.

ـ3ـ شنبلیله

این گیاه بومی ایران است و در بیشتر نواحی کشور می‌روید و به عنوان سبزی خوراکی کاشته شده و مصرف می‌گردد.

تجویز 15 تا 20 گرم آسیاب شده (پودر) دانه‌ی شنبلیله خیسانده در آب باعث کاهش قند خون ناشتا و 2 ساعت بعد از صبحانه می‌شود. در ضمن پودر مذکور باعث کاهش چربی‌های خون هم می‌شود.

ـ4ـ سیاه گیله:

در ایران تنها یک گونه از قره‌قات وجود دارد که آن هم در جنگل‌های تالش و نواحی مرطوب رشد می‌کند و در زبان محلی به آن سیاه گیله می‌گویند. میوه‌ی آن را می‌توان هم به صورت تازه و نیز خشک شده مصرف کرد یا در تهیه‌ی انواع مرباها و پس غذاها (دسرها) به کار برد. برگ‌های این گیاه در طب سنتی در درمان بیماری قند استفاده می‌شود.

یکبار مصرف عصاره‌ی این گیاه که اثری مشابه انسولین دارد، تا چند هفته در بدن باقی می‌ماند. به علاوه، این گیاه دارویی در پیشگیری از عوارض طولانی مدت مرض قند برای  عوارض قلبی ـ عروقی، عصبی، کلیوی و چشمی تا حدی موثر است. عصاره‌ی آن به قدر 80 تا 160 میلی‌گرم 3 بار در روز توصیه می‌گردد.

ـ5ـ خار مریم

خار مریم اصالتاً بومی منطقه‌ی مدیترانه است. امروزه این گیاه در سرتاسر نقاط جهان از اروپا تا آسیا و آفریقا تا آمریکای شمالی گسترده شده است. این گیاه دارویی سبب افزایش حساسیت یاخته‌ها (سلول‌ها) به انسولین و کاهش قند خون می‌شود.

ماده‌ی موثر آن «سیلی مارین» نامیده می‌شود که تجویز آن به مقدار 200 گرم در روز موجب کاهش مختصر قندخون ناشتا و هموگلوبین و چربی‌های خون می‌شود.

ـ6ـ هندوانه‌ی ابوجهل

هندوانه‌ی ابوجهل یا خربزه‌ی روباه، یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده‌ی خیارها و کدوهاست. این گیاه، بومی ایران بوده و در مناطق جنوبی کشور و نواحی چون جنوب استان خراسان یافت می‌شود. میوه‌ی این گیاه دارای گلوکوزید قابل تبلوری با طعم بسیار تلخ به نام کولوستین است.

این گلوکوزید که به حالت متبلور و خالص به رنگ زرد است، در آب به نسبت 20درصد حل می‌شود و اگر هیدرولیز شود، گلوکز و ماده‌ای به نام کولوسنتین می‌دهد. در طب سنتی بسیاری از کشورها از جمله ایران، تجویز میوه‌ی این گیاه جهت کاهش قند خون متداول است. میوه‌ی آن بسیار سمی است و مصرف مقدار زیاد آن باعث اسهال خونی و نهایتا مرگ می‌گردد.

تجویز مقدار 100 میلی‌گرم 3 بار در روز ماده‌ی موثر هندوانه‌ی ابوجهل به مدت 2 ماه در مبتلایان به مرض قند نوع دوم، باعث کاهش مختصر میزان هموگلوبین و قند خون ناشتا می‌شود. تجویز این مقدار به مدت 2 ماه در این بیماران بدون هیچ‌گونه عوارض جانبی گوارشی، کبدی و کلیوی است.

ـ7ـ پسیلیوم

پسیلیوم یا اسپرزه، گیاهی از خانواده‌ی پلانتا جیناسه آویک داروی ملّین و گیاهی است که از طریق جذب آب باعث حجیم شدن محتویات روده شده و با افزایش حرکات دودی شکل باعث تخلیه مدفوع می‌شود. مصرف پودر پسیلیوم به مقدار 10 گرم در روز و به مدت 8 هفته هموگلوبین را مختصراً کاهش می‌دهد.