یک اثر نقاشی به وسعت یک کافه است

نویسنده: زهره شایسته‌فر، هنرمند و پژوهشگر هنرهای تجسمی، دانش آموخته دکترای پژوهش هنر

«چکیده‌نگاری» در نقاشی ایرانی از ویژگی‌هایی منحصر به سبک کار هنرمند می‌باشد و نگارگری همانند سلطان محمد چکیده‌نگاری را طوری دیگر در آثارش استفاده کرده است، عالم خیالی آن پُر از دیو و موجودات افسانه‌ای می‌باشد که در حال و هوای انسان اما در ماهیت تغییر یافته‌ای در ساختار آناتومی و تناسب اندامشان ترسیم شده‌اند. (شکل یک)

ترسیم اندام انسان یا موجودات انسان‌نما احتیاج به الگویی دارد، حال آنکه بیشتر نگارگران ما صحنه‌های حماسی و عرفانی خود را در عالم خیالی خود مشاهده و سپس برروی سطح دوبعدی کاغذ ترسیم کرده‌اند، بنابراین آن‌ها ساختمان استخوانی فیگورهای خود را در ذهن خود لمس و بررسی می‌کنند. همچنان‌که «در بسیاری از روش‌های آموزش هنر اینگونه فرض می‌شود که مستقیما مشاهدات خود را به تصویر بکشید. وقتی که تصویر اشیاء، چهره و یا منظره‌ای را خلق می‌کنید، عموما با چیزی که روبروی شما است شروع می‌کنید. برای این منظور به رویکردی کاملا متفاوت نیاز دارید. نمی‌توانید به حیاط خلوت پشت خانه بروید و سفینه فضایی و یا صحنه‌ای از اودیسه را نقاشی کنید. ممکن است تصاویری در اینترنت بیابید اما آن‌ها نیز ایده‌های افرادی هستند که تصویر شما شبیه آن‌ها خواهد شد. صرف نظر از وسیله‌های خلق این تصاویر (آبرنگ، گواش، رنگ روغن، آکریل مداد، کاغذ، خودکار، قلم مو، مقوا و گل مدل‌سازی و  یا برنامه‌های دیجیتالی) میانبری برای تحقیق و برنامه‌ریزی وجود ندارد. روش‌های موجود در این بخش در طولانی مدت باعث صرفه‌جویی در زمان می‌شود و نتایج بهتری را به دست می‌آورد.»

مراحل مقدماتی، بن‌بست‌ها و ماجراجویی‌های به تصویر کشیدن تخیل به ترتیب اولویت در زیر آمده است:

1ـ داستان سرایی

2ـ نمای دور یا نزدیک

3ـ اطلاعات و فضا

4ـ بازی کردن به جای شخصیت‌های نقاشی

5ـ عکاسی