کم آبی در راه است

نفیسه کلهر

در گزارشی که اخیرا منتشر شده اعلام شده که در حال حاضر 287 شهر ایران در معرض تنش آب شرب هستند که از این بین، 87 شهر در وضعیت اضطراری قرار دارند؛ در همین گزارش آمده که اعتبار مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های اضطراری تامین آب شرب برابر با 108 هزار میلیارد ریال تخمین زده شده است.

به گزارش ایسنا، سند مدیریت تنش آبی سالانه در کنار اجرای 80 پروژه اضطراری برای مقابله با بحران آب در کشور تدوین شده است و این در حالی است که هم‌اکنون فرآیند آبرسانی به 10 هزار روستای کشور به صورت سیار انجام می‌شود.

اما ما چطور برای مقابله با این تنش آبی آماده هستیم؟ آیا مصرف آب بین ایرانیان به خاطر بحران آبی پیش رو تغییر کرده است؟

*

خانمی یک روانشناس سی ساله است. دانشگاه رفته و تحصیل کرده و سن و سالش آنقدر کم نیست که اخبار نداند و از بحران‌های محیط زیستی خبر نداشته باشد. سمانه دوست او می‌گوید: «وقتی گفت می‌خواهد برود بک دوش بگیرد انتظار داشتم همان موقع برود. به سمت حمام رفت شیر آب را باز کرد و بیرون آمد. پرسیدم چه کار می‌کنی؟ گفت آب را باز کردم تا فضای حمام گرم شود!» سمانه شاهد است که یک ربع دوش آب با فشار زیاد باز بود تا پیش از دوش گرفتن این خانم تحصیلکرده حمام گرم شود!

این در حالی است که رامبد جوان مدتی پیش در برنامه “خندوانه” چالشی راه انداخته بود که هر ایرانی تنها یک لیتر کمتر در طول روز آب مصرف کند؛ دقت کنید تنها یک لیتر! اما این خانم به تنهایی هر بار که می‌خواسته حمام برود، صرفه جویی صدها نفر را به باد می‌داده است!

*

یکی از خیابان‌های وسط شهر است. ساعت 3 ظهر. آن سمت خیابان یکی از مغازه‌داران شلنگ آب را دستش گرفته و موزاییک‌های جلوی مغازه را خیس می‌کند. فشار آب زیاد است. کمی می‌ایستم و نگاه می‌کنم. یک برگ را با فشار آب در مسیری نامعلوم هدایت می‌کند. حسابی سرش گرم است. هرچه صبر می‌کنم شیر آب را نمی‌بندد. طاقت نمی‌آورم نیمه خیابان را طی می‌کنم و صدایش می‌زنم: «آقای محترم! آب آشامیدنی است! بسه هرچی آب بازی کردی!» فروشنده عصبانی می‌شود. داد می‌زند: «به شما چه ربطی داره؟ کارمند اداره آبی؟» می‌گویم: «آب حق همه است.» ادامه می‌دهد: «حالا ما یه دقیقه آب را باز کردیم شما از کجا پیدات شد؟» بحث بالا می‌گیرد. هیچکدام از عابرینی که می‌گذرند دخالت نمی‌کنند. شاید اگر همه ما نسبت به منابع عمومی حساستر بودیم دیگران هم منابع ملی را بهتر مصرف می‌کردند.

در طول بحثمان آب همینطور در دستان فروشنده در حال هدررفت است. می‌بینم هرچه بحث بیشتر طول بکشد بدتر است. سری تکان می‌دهم و رد می‌شوم تا شاید زودتر آب را ببندد.

*

در یک جمع داوطلب هستیم. خانم‌ها می‌خواهند سالاد الویه برای کودکان کار درست کنند. یکیشان تخم مرغ‌ها را از قابلمه در می‌آورد در ظرفی می‌ریزد تا پوست بکند. خیلی داغ است. راه حلش سرم را درد می‌آورد. شیر آب را باز می‌گذارد و هر تخم مرغ را زیر شیر باز آب می‌گیرد و همانجا پوست می‌کند. در حالی که آب نمی‌گذارد دستش بسوزد کارش را می‌کند. باورم نمی‌شود قرار است آن همه تخم مرغ اینطوری پوست کنده شود. می‌پرسم واقعا این راه حل درستیه؟ می‌گوید: «خب چه کار کنیم؟ وقت تنگ است و کار زیاد!» یکی دیگر از خانم‌ها ظرفی برمی‌دارد و پر از آب می‌کند و تخم مرغ‌ها را درونش می‌گذارد تا خنک شوند. این راه حل معقولانه‌تر به نظر می‌رسد.

*

خبرها از راه‌حل افزایش تعرفه مشترکین پرمصرف آب می‌گوید که این روش تاثیر زیادی در کاهش مصرف آب داشته است. یاد خانه یکی از اقوام می‌افتم که استخر بزرگی داشت و همیشه هم با آب شهری پر می‌شد. در طول تابستان چند باری پر و خالی می‌شد تا آبش همیشه تازه و آبی رنگ باشد. احتمالا اگر از خیلی قبل این راه‌حل به کار گرفته می‌شد مقدار بیشتری آب صرفه‌جویی می‌شد.

*

امیرحسین، فعال محیط زیست در مورد موارد عدم مصرف بهینه آب توضیح می‌دهد: «شستن ماشین در کارواش. یا شستن لباس‌ها با ماشین لباسشویی و استفاده از ماشین ظرفشویی، سپردن فرش‌ها برای شستشو به قالی‌شویی و… راه حل‌های بهتری هستند برای صرفه جویی آب. با نظارت سازمان آب روی کارواش‌ها و قالی‌شویی‌ها مصرف آب شرب در این مکان‌ها ممکن نیست. علاوه بر اینکه آب کم با فشار زیاد استفاده می‌شود و خاصیت پاک کنندگی زیاد با مصرف کم آب همراه است.»

امیرحسین همینطور توضیح می‌دهد: «اگر آب حاصل از شستشوی میوه و سبزی‌ها هم نگهداری و برای آب دادن به گلدان‌ها به کار گرفته شود خیلی بهتر است.»

با تلاش برای صرفه جویی و مصرف بهینه آب می‌شود از مشکلات کم آبی در راه اجتناب کرد و در حفظ ذخایر محدود آبی برای خدومان و آیندگان کوشید.