کارکردهای اجتماعی روزه‌داری در ماه رمضان
- شناسه خبر: 54758
- تاریخ و زمان ارسال: 13 اسفند 1403 ساعت 07:30
- بازدید :
به گزارش ایرنا، از مهم‌ترین اهداف ادیان الهی، تهذیب انسان و هماهنگی فرد با ارزش‌ها، هنجارها و قوانین اجتماعی است و روزه‌داری به عنوان یکی از ارکان دین تاثیر بسیاری در همبستگی افراد جامعه دارد، گرچه تاکنون در زمینه تاثیر روزه‌داری بر سلامت روح و جسم تحقیقات فراوانی شده اما به ارزیابی علمی تاثیر روزه‌داری در تحولات و کارکردهای اجتماعی، و همچنین روند پویایی جامعه، کمتر پرداخته شده است.
روزه، آرامش و شادی بیشتر
محققان اروپایی درباره تاثیر روزه بر روان افراد روزه‌دار تحقیقات جامعی انجام داده‌اند، براساس تحقیقات صورت گرفته، روزه داران آرامش و شادی درونی بیشتری نسبت به سایر افراد داشته، اضطراب و پرخاشگری در آنان کمتر دیده می شود و همچنین تمرکز و توجه افراد روزه‌دار نسبت به مسایل ریز نیز بیشتر است.
انسان به طور فطری به دنبال ارتباط با یک قدرت برتر بوده و در نبود آن احساس بی‌پناهی می‌کند، در ماه مبارک رمضان با قوی‌تر شدن اعتقادات مذهبی، آرامش و امنیت روانی در فرد روزه‌دار بیشتر می‌شود؛ زیرا همیشه پشتیبان و حامی قوی را همراه خود احساس کرده و در امور زندگی تنها از او یاری می‌خواهد.
روزه و کنترل هیجان‌های روحی
روزه‌داری یک سیستم کنترلی است که به فرد چگونگی به تعویق انداختن نیازها را آموخته تا در هنگام بروز هیجانات و احساس شدید نیاز، تفکرات خود را کنترل و رفتاری آرام داشته باشد، روزه بهترین وسیله برای آموزش نوجوانان در چگونگی کنترل هیجان‌های شدید روحی است.
بسیاری از محققان و دانشمندان غیرمسلمان، افراد را به روزه‌داری تشویق کرده و از تاثیرهای روحی آن غافل نیستند، به عنوان مثال، دانشمندان روسی به مردم توصیه می‌کنند که حداقل ۶ روز در ماه چیزی نخورند.
روزه و شناخت خویشتن
یک ماه روزه‌داری، فرد را از حقایقی که شاید تاکنون از آنها غافل بوده آگاه‌تر می‌کند، در ماه مبارک رمضان جنبه‌های غیرمادی وجود انسان برایش آشکار شده و به نیازهای دیگری به جز مسایل جسمانی توجه می‌کند، لذا چشم‌پوشی از نیازهای مادی برایش راحت‌تر است؛ انسانی که نیازهای مادی و جسمانی برایش در اولویت نیست سخاوتمند، با گذشت و قابل اطمینان است.
یکی دیگر از این نتایج، بالا رفتن شناخت و خودشناسی افراد روزه‌دار، افزایش اعتماد به نفس و اراده، به ویژه در کسانی است که در تصمیم‌گیری‌ها خیلی زود سرخورده می‌شوند؛ زیرا وقتی فرد در این ماه به توانایی خود در مقابل گرسنگی و گناه پی می‌برد، اعتماد به نفسش بالا رفته و در می یابد که در ماه‌های بعد نیز توانایی چنین کاری را دارد.
روزه و کاهش انحراف‌های اجتماعی
روزه در کنار جنبه‌های مثبت روحی و معنوی، دارای آثار و کارکردهای اجتماعی زیادی است، نخستین تاثیر اجتماعی روزه، بازسازی روابط افراد جامعه و کاهش آسیب‌ها و انحراف‌های اجتماعی است.
بر اساس آخرین گزارش فراجا، در ماه مبارک رمضان به دلیل روزه‌دار بودن افراد جامعه انحراف‌های اجتماعی مانند سرقت، قتل و سایر موارد کاهش یافته و فضای جامعه بسیار سالم‌تر می‌شود.
همچنین، روزه‌داری در ماه رمضان بستری را فراهم می‌کند تا شاخص‌های راستگویی، صداقت و سلامت اجتماعی افزایش یافته و این موضوع موجب پویایی جامعه و تقویت اعتماد اجتماعی در میان اعضای خانواده و دیگر نهادهای اجتماعی است، مهم‌ترین و زیباترین تاثیر این ماه، ایجاد فضاهای جمعی و در نتیجه تقویت وجدان اجتماعی است؛ زیرا در ماه مبارک رمضان، فضایی جدید در جامعه شکل می‌گیرد که در آن فضا، روابط مثبت افراد بهتر از ماه‌ها و روزهای قبل است.
روزه و تجربه مشترک دینی
اساس دینداری، تجربه دینی هر فرد است؛ این امر نه تنها زمینه ساز تغییر نگرش در فرد بوده، بلکه باعث بهبود روابط اجتماعی می‌شود، از مهم‌ترین ابعاد اجتماعی روزه‌داری تقویت حس عدالت اجتماعی می‌باشد؛ زیرا در ماه رمضان، افراد جامعه از هر طبقه و قشری، در ساعت‌های مشخصی از روز به یک اندازه طعم محرومیت را می‌چشند، این مساله که افراد ثروتمند را به یاد نیازمندان جامعه که مجبورند در تمام طول سال گرسنگی را تحمل کنند، انداخته و باعث حس نوعدوستی و همگرایی اجتماعی بیشتر می‌شود.
یکی دیگر از آثار مثبت روزه، کنترل انحراف‌های اجتماعی است، عموما افراد نفسی سرکش و عصیانگری دارند، توان کنترل رفتارهای خود را نداشته و به همین دلیل پیوسته مرتکب جرایم مختلف می‌شوند، اما روزه مانع این سرکشی شده و فرد را از ارتکاب اعمال ناشایست باز می‌دارد.
روزه و انسجام اجتماعی
فرد روزه‌دار به عنوان یک انسان مذهبی خود را مقید به رعایت بیشتر و بهتر هنجارهای مذهبی و اجتماعی می‌داند، این هنجارها نتیجه کنش‌های اجتماعی شخص روزه‌دار است، کنش‌های اجتماعی به ۲ گروه پیوسته و گسسته تقسیم می‌شوند.
کنش‌های گسسته رفتارهایی مانند ستیزه‌جویی، رقابت و مواردی از این دست هستند و کنش‌های پیوسته نیز شامل رفتارهای پسندیده‌ای مانند تعاون، همدلی و همراهی است، با روزه‌داری به طور معمول کنش‌های پیوسته اجتماعی افزایش می‌یابد، زیرا روزه‌داری مبتنی بر مجموعه‌ای از نگرش‌ها، کنش‌ها، ارزش‌ها و هنجارهایی است که اگر فرد بر اساس آنها رفتار خود را تنظیم و کنش‌های پیوسته را انجام دهد، معمولا زمینه برای بروز کنش‌های گسسته بعدی نیز رو به کاهش خواهد بود.
وقتی فردی از اعمال ناهنجار اخلاقی مانند دروغ و غیبت خودداری کند، زمینه برای بسیاری از اعمال ناهنجار بعدی او مسدود شده و مجموعه این کنش‌های پیوسته فضای کلی اجتماع را تلطیف می‌کند و تحت تاثیر این فضا در ماه مبارک رمضان فضای اجتماع سالم‌تر شده و کنش‌های فردی بیشتر به سوی هنجارهای مطلوب گرایش می‌یابند، بنابراین، شاهد کاهش انواع آسیب‌ها و رفتارهای ناهنجار اخلاقی نیز هستیم.
کلام پایانی: نوجوانان و جوانان معروف به نسل Z برای پذیرش هر مقوله‌ای نیازمند تبیین و استدلال هستند، تشویق و ایجاد رغبت برای پذیرش مناسک دینی نیز از این امر مستثنی نیست و روزه‌داری به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان شریعت نه تنها در اسلام بلکه در دیگر ادیان یهودیت و مسیحیت و حتی ادیان غیر ابراهیمی، از جمله بودیسم هم وجود دارد.
تغییر زبان گفت‌وگو با جوانان برای روشنگری و تبیین فواید روزه‌داری برای جسم و روح، می‌تواند به پذیرش عقلانی بیشتر رعایت این فریضه مهم دینی کمک کند، تجربه تاریخی ـ علمی نشان می‌دهد تحکم خشک و امر و نهی بدون استدلال نه تنها به پذیرش قلبی اجرا و رعایت مناسک دینی در جوانان نمی‌انجامد؛ بلکه باعث وازدگی و عکس‌العمل منفی نیز خواهد شد؛ که این امر خود بهانه‌ای برای دامن زدن به دین ستیزی از سوی معاندین شده و کار را برای کنترل بروز بیرونی عدم رعایت آن در سطح جامعه، سخت‌تر می‌کند.
باید به خاطر داشت از اصلی‌ترین شرایط تحقق کامل مناسک دینی مهم مانند روزه‌داری پذیرش عقلی و ایمان قلبی به اجرای آن است؛ که این امر نخست با استدلال و تبیین عقلانی و بعد ایمان قلبی به دست می‌آید.
