چشم امید کشاورزان به دشت قزوین خشک شد
- شناسه خبر: 38635
- تاریخ و زمان ارسال: 18 تیر 1403 ساعت 07:30
- بازدید :
به گزارش ایرنا، چند سالی است که زنگ خطر خشکسالی در قزوین از سوی مسئولان هواشناسی به صدا درآمده و بسیاری از باغداران و کشاورزان، چشم امید به آسمان آبی دوخته و منتظر بارش باران هستند.
اما آیا بارشها به تنهایی برای مقابله با مشکل عظیم خشکسالی کافی است یا باید چشم امید دیگری نیز برای مدیریت بارشها به مسئولان داشت؟
در این میان باغداران حرفهای زیادی برای گفتن دارند و حجت محمدی یکی از باغداران استان است که خبرنگار ایرنا پای درددلهایش نشست: این کشاورز گفت: میزان بارندگیها در سال گذشته به قدری پایین بود که از ۲۰۰ هکتار کشت گندم، ۳۰ تن محصول برداشت شد، یعنی به اندازه بذری که کاشته بودم گندم برداشت نکردم. بهار امسال نیز باران رگباری آمد اما چون در پاییز این اتفاق نیفتاد، گندم رشد نکرد و آنطور که باید تاثیرگذار نبود.
محمدی ادامه داد: به اندازه کافی آب در رودخانه شهرستان آبگرم موجود است، اما چون جویها قدیمی و سنتی هستند، آب نمیتواند به زمین برسد، با اینکه جهاد کشاورزی کانال آبرسانی را با لولهگذاری در سه کیلومتری باغ ایجاد کرده است، اما هماکنون رسوب آب باعث شده لولهها پر شوند و به جای ۱۰ اینچ، ۲ اینچ آب عبور کند.
رضا آقایی دیگر باغدار قزوینی به ایرنا گفت: چندسال است که قزوین بارندگی مناسبی ندارد و در سالهای گذشته که بارندگی بهتر بود، سه تن برداشت گندم داشتم. اما سال گذشته فقط ۲۰۰ کیلوگرم گندم برداشت کردم.
وی ادامه ادامه داد: روستاییان باغدار احتیاج به کانالکشی دارند و اگر مسئولان کمک کنند و مشکل کمآبی را مرتفع سازند، جوانان مهاجر از شهرها به روستاها برمیگردند و اشتغالزایی صورت میگیرد.
محمد رمضانخانی نیز از دیگر گندمکاران قزوین در خصوص میزان بارندگی و کمآبی بیان کرد: امسال میزان بارش باران به مراتب بهتر از سال گذشته است، چرا که سال قبل زمین خشک بود و توانستم حدود ۸۰۰ کیلوگرم گندم برداشت کنم.
وی همچنین از مسئولان خواست تا آبیاری قطرهای را جایگزین آبیاری سنتی کنند تا هم در مصرف آب صرفهجویی صورت گیرد و نیز به آبیاری اصولی مزارع کشاورزی نیز کمک شود.
برای واکاوی هر چه بیشتر مشکل کمآبی و خشکسالی، خبرنگار ایرنا به سراغ چند تن از مسئولان و مدیران مربوطه رفت تا دیدگاه آنها را نسبت به حساسیت این موضوع جویا شود.
دشت قزوین میتواند به کانون گرد و غبار تبدیل شود
یوسف شیخالملوکی، مدیرکل هواشناسی استان در این خصوص اظهار کرد: سال زراعی از اول مهر ۱۴۰۲ تا پایان شهریور ۱۴۰۳ ادامه دارد و میزان بارندگی طی این مدت در استان قزوین ۲۰۹ میلی متر بوده است، در حالی که میزان طبیعی بارندگی باید به ۲۸۸ میلی متر میرسید، یعنی حدود ۲۷ درصد کمبود بارش وجود دارد.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم این آمار را نسبت به ۲ سال گذشته مقایسه کنیم، میزان بارندگی ۱۵۵ میلیمتر تا خرداد ۱۴۰۱ ثبت شده که امسال رشد ۳۴ درصدی را شاهد هستیم.
شیخالملوکی افزود: میانگین طبیعی بارندگی در طول بلند مدت برای استانها ۳۰۷ میلی متر است و تا این تاریخ، استانهای چهارمحال و بختیاری گیلان و قزوین به ترتیب رتبه اول تا سوم را به لحاظ خشکسالی دارند.
مدیر کل هواشناسی گفت: استانهای چهارمحال و بختیاری، گیلان و قزوین به ترتیب رتبه اول تا سوم را به لحاظ خشکسالی دارند.
این مسئول به چهار نوع خشکسالی از جمله کشاورزی، هواشناسی، هیدرولوژی و اقتصادی – اجتماعی اشاره کرد و گفت: قزوین از سالهای گذشته دچار خشکسالی شده و بارندگی و سفرههای آب زیر زمینی آن همیشه با کمبود بارش مواجه است، اما انباشت خشکسالی در سالهای قبل، مصرف زیاد آب، کم شدن آب تجدیدپذیر و ذخایر آبی باعث شده که نتوانیم کمبود بارش هیدرولوژی (بارش موثر) را در این استان تامین کنیم، بنابراین شاید امسال بارندگی در وضعیت مناسبی باشد، اما از لحاظ خشکسالی هیدرولوژی (خشکسالی هیدرولوژیک مدتی پس از وقوع خشکسالی اقلیمی رخ میدهد که کمبود بارش باعث کاهش ذخایر برف، آبهای جاری و زیرزمینی میشود) همچنان بدهکار طبیعت هستیم.
شیخالملوکی در خصوص راهکارهای عبور از بحران کمآبی در قزوین نیز اظهار کرد: کمبود بارش در این استان فقط متاثر از تغییر اقلیم نیست، بلکه دلایلی از جمله نداشتن برنامه و تصمیمگیری مناسب باعث شد تا سفرههای آب زیرزمینی را تحت فشار قرار دهیم که تنها راه مقابله با این وضعیت، مدیریت صحیح و اصولی است.
وی ادامه داد: باید حوزه آبخیزداری در راستای صرفهجویی آب قدم بردارد و الگوی کشت توسط جهاد کشاورزی تغییر کند تا بتوانیم بر پیشامدهای رخ داده اثرگذاری داشته باشیم، چرا که آمار بارندگی ثابت کرد با تغییر اقلیم مواجه هستیم.
مدیرکل هواشناسی استان خاطرنشان کرد: بخشهایی از قزوین در صورت ادامه روند خشکسالی همانند اصفهان به دلیل فرونشستها خالی از سکنه میشود و دشت قزوین اگر نجات پیدا نکند از بین خواهد رفت، در این صورت استان به کانون گرد و غبار تبدیل شده و شهروندان مجبور به مهاجرت میشوند.
کشاورزان ناچارند به حفر چاه و برداشت از سفره آب زیرزمینی اقدام کنند
برای تکمیل گزارش به سراغ معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاروزی قزوین رفتیم تا نظر وی را در مورد کمآبی و خشکسالی در قزوین جویا شویم.
علی راهانجام در این خصوص اظهار کرد: دشت مهجور قزوین با وسعت ۴۸۰ هکتاری فقط یک حوزه آبریز و منبع آبی دارد که معادل ۱۳ میلیارد متر مکعب است و به دلیل کمبود بارش مجبور باید از منابع آب زیرزمینی استفاده کند، طی ۱۰ سال گذشته میزان روند کاهش آب در استان حدود ۲ میلیارد متر مکعب بود و حجم اصلی از ۱۳ میلیارد متر مکعب به ۱۱ میلیارد متر مکعب کاهش یافت.
وی با بیان اینکه سد طالقان از ابتدای انقلاب اسلامی برای احیای آب کشاورزی قزوین احداث شده است، ادامه داد: با گذشت زمان استان تهران برای مصارف شربی از این آب استفاده کرد، تا جایی که از ۳۷۰ میلیون متر مکعب آب، حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب به تهران انتقال یافت و ۲۷۸ میلیون متر مکعب نیز برای ۶۲ هزار هکتار اراضی کشاورزی برنامهریزی شد.
راهانجام، بیان کرد: خسارت تامین آب شرب تهران را کشاورزان قزوینی متحمل میشوند.
این مسئول یادآور شد: طی ۲ سال گذشته با کاهش بارندگی ضرر و زیانهای بسیار زیادی به کشاورزان زیر شبکه سد طالقان وارد شد و کسی پاسخگو نیست و در حال حاضر خسارت تامین آب شرب تهران را کشاورزان قزوینی متحمل میشوند.
راهانجام با بیان اینکه سدسازیهای غیراصولی باعث شده سطح سفرههای زیرزمینی کاهش یابد، گفت: آبها با افت سالیانه بیش از ۲ متر مواجه شده و کیفیت آبها به سمت شور شدن رفته است، با این شرایط کشاورزان ناچارند که اقدام به حفر چاه و برداشت از سفره آب زیرزمینی داشته باشند.
وی افزود: قبل از انقلاب اسلامی کمتر از ۵۰۰ حلقه چاه در قزوین وجود داشت، اما امروز بنا بر آمار شرکت آب منطقهای قزوین بیش از پنج هزار چاه دارای پروانه در قزوین فعال است و ۲ برابر این میزان نیز چاه غیرمجاز وجود دارد که دشت قزوین را به سمت نابودی میکشاند و فرونشستهایی را در زمین تاکستان و بوئینزهرا به وجود میآورد.
این مسئول هشدار داد: موضوع خشک شدن دریاچه ارومیه و ریزگردهایی که از ارومیه بلند شد و به تهران هم رسید را حتما در اخبار شنیدهایم و امروز هشدار میدهیم که اگر مسئولان استانی و کشوری به داد دشت قزوین نرسند، فاجعهای به مراتب بزرگتر از دریاچه ارومیه میتواند تهران و ساکنان آن را تهدید کند، به هرحال مساله کمآبی فقط برای کشاورزی دشت قزوین نیست، بلکه به مسایل زیستمحیطی پایتخت هم مربوط میشود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاروزی قزوین در خصوص معضل کمآبی در این استان خاطرنشان کرد: استان مازندران، شهرستان تنکابن و رامسر میتوانند بخشی از آب استان را با حفر تونل و انتقال آب تامین کنند.
آبخیزداری مهمترین روش مقابله با خشکسالی است
خبرنگار ایرنا در ادامه به سراغ معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی قزوین رفت تا در خصوص اقدامات آبخیزداری برای مشکل کمآبی و خشکسالی استان اطلاعات بیشتری کسب کند.
محمد کریمینور اضافه کرد: از جمله اقداماتی که میتوان برای مقابله با خشکسالی در استان انجام داد، روشهای آبخیزداری است، یعنی از روان آبها و سیلابها به نحوی استفاده کنیم که در فصول پربارش این روان آبها به زیرزمین نفوذ کند.
وی با بیان اینکه کارهای آبخیزداری در راستای تقویت سفرههای آب زیرزمینی انجام میشود، ادامه داد: طرحهایی در سطح استان صورت گرفته تا از سرعت روان آبها کاسته شده و در زمین نفوذ داده شود، چرا که با این روش قناتها و چشمهها تغذیه میشوند.
این مسئول با بیان اینکه یکی از دلایل فرونشست در استان قزوین، افت آبهای زیرزمینی است و کمآبی مهمترین مشکل اساسی روستاها محسوب میشود، توضیح داد: با روش آبخیزداری میتوانیم باعث کاهش فرونشستها و احیای چشمهها شویم تا امید به فعالیت و اشتغال در بین روستاییان راه یابد.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان خاطرنشان کرد: افت آب زیرزمینی و حفر چاههای غیرمجاز در شرایطی که با کاهش بارش همراه هستیم، باعث شد تا آب قابل توجهی ذخیره نشود که باید تصمیمات مدیریتی دقیقتری صورت پذیرد.
رهاورد:
با آنچه بیان شد، بیشترین آب مصرفی استان قزوین مربوط به حوزه کشاورزی است و سالانه مقدار زیادی از آب سفرههای زیرزمینی، چاه و قناتها توسط مزارع کشاورزی استفاده میشود، از این رو استانداردسازی کشاورزی و آبیاری یکی از مهمترین راهکارها در مقابله با موضوع کمآبی است که استفاده از روش آبیاری قطرهای و انتخاب محصولات مناسب برای کشت میتواند در مدیریت وضعیت خشکسالی و کم آبی استان قزوین موثر واقع شود.