هنر گوش دادن

ا. امیر دیوانی

مستمع، صاحب‌سخن را بر سرکار آورد

غنچه‌ی خاموش، بلبل را به گفتار آورد

(صائب تبریزی)

گوش دادن، مستلزم توجه کردن به گوینده است. گوش کردن، با تمام وجود، علاقه‌ی شما را به آنچه که گفته می‌شود، نشان می‌دهد. بدن‌تان را به سوی گوینده خم کنید تا اشتیاق و نیروی فزون‌تری را انتقال دهید. مستقیما روبه‌روی گوینده بنشینید به طوری که شانه‌ی راست‌تان مقابل کتف چپ وی قرار گیرد تا نقش خود را در گف‌وگو بنمایانید. وقتی مردم می‌گویند: «او به من بی‌اعتنایی کرد.»، غالبا منظورشان این است که سردی و بی‌توجهی یا طرد و بی‌تفاوتی در کار بوده است!

برای خودداری از کم محلی، به طور مستقیم به چشمان طرف بنگرید. تماس چشمی شما، نشانگر میل و شوق‌تان به ارتباط است. دست‌ها و پاهای‌تان را روی هم نگذارید. اگر این دو عضو محکم روی هم قرار گیرند، نمایانگر حالت دفاعی می‌باشد. فاصله‌ی مناسب را حفظ کنید. چنانچه خیلی دور یا بسیار نزدیک قرار بگیرید، سخنران احساس اضطراب می‌کند. رعایت فاصله‌ی 3 «پایی» برای صحبت دو نفره متناسب است.

از انجام حرکات و حالات گیج‌کننده بپرهیزید، ولی در ضمن خیلی شق و رق هم ننشینید. بدن خویش را، در واکنش به گوینده، حرکت دهید. شنونده‌ی چیزه‌دست از سرگرمی‌های محیطی دوری می‌گزیند. موقع صحبت، تلویزیون، رادیو یا ضبط صوت را خاموش کنید. درب ورودی‌تان را ببندید. در محل کار، مکالمات تلفنی خویش را قطع کنید و دیدارکنندگان‌تان را منتظر نگه‌دارید. موانع فیزیکی را از میان بردارید. خودتان را در پشت میز کار زندانی نکنید. این امر به بروز فاصله‌ی فیزیولوژیایی و جلوگیری از ارتباط مطلوب می‌انجامد.

بسیاری از شنوندگان خیلی زیاد حرف می‌زنند. هنر تفاهم و حساسیت متقابل آرام را بیاموزید. یک شنونده‌ی خوب از لحاظ بازگویی تامل‌آمیز و تفاهم آرام، تعادل موثر به وجود می‌آورد. فراگیری زبان بدن (غیر کلامی) برای گوش دادن اثربخش، مهارت مهمی شمرده می‌شود زیرا شمار زیادی از ارتباطات بین فردی، غیرکلامی است. مردم گاهی می‌کوشند، از طریق تسلط بر ارتباطات غیر گفتاری، احساساتشان را پنهان دارند. این عمل معمولا موثر نیست.

چه بسیار مواقعی که به‌رغم مساعی جهت تنظیم حرکات غیرکلامی که به کار بسته می‌شود، هیجانات فاش می‌گردند. در زیر رهنمودهایی آورده شده که شما را در خواندن زبان بدن (غیر گفتاری) یاری می‌کنند.

— حالات سیما، وضع بدن، حرکات و کنش‌ها (اعمال) را در کانون توجه خود قرار دهید.

— زبان غیرکلامی را از فحوای گفت‌وگو دریابید.

— به تفاوت‌های موجود بین گفتار و کردار افراد پی ببرید. مثلا در صورتی که بگویند دلشاداند، آیا واقعا چنین‌اند و کارهای‌شان را با کمال میل انجام می‌دهند؟

— از احساسات و واکنش‌های جسمانی خود آگاه باشید.

زبان بدن برخی اوقات خیلی واضح است. در سایر مواقع، تشخیص آن دشوار می‌باشد.

هنگامی که شنونده درک و برداشتش را از زبان بدن کس دیگری منعکس می‌سازد، ارتباطات به نحو چشمگیری بهبود می‌یابد.

پیشه و حرفه‌ی شما هر چه باشد، توانایی گوش دادن به طرز کارآمدی برای دستیابی به کامیابی جنبه‌ی حیاتی دارد. با این حال، پیشبرد چیرگی‌های گوش دادن ساده نیست. عادات گوش دادن نامطلوب، آن هم در سراسر عمر، به این سادگی، ترک نمی‌گردد. اما شما می‌توانید به مدد دانش و عمل، مهارت‌های شنیداری خویش را بهتر کنند. در حالی که گوش دادن غالبا سرورآمیز است، کار پر زحمتی هم به حساب می‌آید. گوش دادن مهمترین جنبه‌ی ارتباط است. شما باید به منظور فراگیری صحبت، خواندن و نوشتن، گوش فرا دهید. گوش دادن، فعالیت انفعالی نیست. مهارت‌های خوب گوش دادن در بطن ارتباط موثر و هدفمند قرار دارند.

مفاهیم بنیادی گوش دادن

— گوش دادن فزون‌تر از هر فرآیند ارتباطی دیگر، زندگی روزانه‌ی ما را به خود اختصاص می‌دهد.

— گوش دادن انعکاسی، احساس و پیامی را که گوینده بیان کرده، بازگو می‌کند.

— گوش دادن انعکاسی، ثابت می‌کند که شنونده پیام گوینده را دریافته و می‌پذیرد.

— گوش دادن انعکاسی، مشاهده و ملاحظه‌ی ارتباط غیرگفتاری را ایجاب می‌کند.

— شنونده باید از طریق ترغیب‌های غیرکلامی در خور، شور و شوق را در گوینده هویدا سازد.

— شنونده‌ی کارآمد تنها از چند پرسش برگزیده، آزاد (نامحدود) استفاده می‌کند تا پیام گوینده را سهولت بخشد.

— سکوت به نشانه‌ی پاسخ، عامل اصلی ارتباط شمرده می‌شود.

منبع:

Colleen Mckennna “How to communicate with confidence”