نفوذ یکبار مصرف‌ها به سفره‌های غذا

نفیسه کلهر

کافی است عبارت «ظرف یکبار مصرف» را در اینترنت جستجو کنید. در صفحه اول نتایج، تماما آگهی فروش است. انواع و اقسام ظروف در رنگ‌ها و شکل‌های مختلف و با قیمت‌های متنوع برای فروش گذاشته شده است. چند وقتی است که ظروف یکبار مصرف این روزها در میان بعضی از اقشار، جای چینی‌های گل سرخی را در سفره ایرانی و غذای نذری و حتی ظروف رستورانی پر کرده و بر سفره‌ها تسلط پیدا کرده است.

حالا بازار این کالای مضر برای محیط زیست رونق زیادی گرفته ظروف تنها بشقاب و لیوان نیستند. کمی تخصصی‌تر؛ ظرف پاستا و ظرف سالاد، دیس و قاشق و چنگال و… هرچیزی بخواهید در چندین ابعاد مختلف و رنگ و جنس متنوع در بازار موجود است..

*

سیما تعریف می‌کند که هفته پیش به دیدن یکی از دوستان خانوادگیشان رفتند و درباره این میهمانی اینطور توضیح می‌دهد: راستش این دوستان ما در جنوب شهر زندگی می‌کنند و خانواده پر جمعیتی هستند که مدام میهمانی برگزار می‌کنند. در واقع یک عده آدم ثابت هستند که هر ماه 2 تا 3 بار دور هم جمع می‌شوند. تعدادشان به 40 نفر می‌رسد و هر بار هم منزل یکی‌شان هستند.» سیما ادامه می‌دهد: «این دوستان ما به خاطر اینکه راحت‌تر میهمانی بگیرند و بیشتر بهشان خوش بگذرد همیشه از ظروف یکبار مصرف استفاده می‌کنند. قاشق و چنگال و ظرف و حتی خود سفره همه یکبار مصرف است. غذایشان که تمام می‌شود سفره را با ظرف‌هایش جمع می‌کنند و در سطل آشغال می‌ریزند و به قول خودشان کسی هم به زحمت شستن ظرف‌ها نمی‌افتد.» از حجم زباله‌ای که در این مراسم تولید می‌شود می‌پرسم و می‌گوید: «خیلی زیاد. آنطور که من دیدم تا 3 کیسه زباله پر می‌شود و چون باقی‌مانده غذاها هم در آن است بعید نیست کیسه زباله توسط حیوانات در سطل زباله پاره شود یا نتوانند آن را به خوبی بازیافت کنند چون برای بازیافت باید زباله قابل بازیافت از غیرقابل بازیافت و باقی‌مانده غذا و خوراکی جدا شود.»

*

احمد اما از حجم زباله ظروف یکبار مصرف در طبیعت می‌گوید: «قبلا هرکسی می‌خواست به تفریح و گردش برود یک سبد بزرگ هم با خودش داشت. قابلمه و گاز پیک‌نیک که بتواند روی آن غذا را گرم کند. حتی سفره هم یک جنس خوب بود. حالا اما هرکسی یک کیسه پر از ظرف یک بار مصرف و سفره دارد که آخرش هم همانجا در طبیعت رهایش می‌کند.» احمد شاهد است که بعضی خانواده‌ها این ظروف را در رودخانه رها می‌کنند و یا پشت بوته‌ها می‌ریزند: «بعضی هم همانجا که نشسته بودند رها می‌کنند و می‌روند که واقعا مایه شرمندگی است! کاش با پیدایش یک کالای جدید فرهنگش هم ایجاد شود.»

*

یک کافه در شمال شهر است. رنگ و لعاب ویترین و چیدمان داخل و بیرون کافه نشان از هزینه زیادی دارد که از روز افتتاح برای آن کرده‌اند. به داخل می‌روم و چیزی سفارش می‌دهم؛ ولی اصلا انتظارش را ندارم در ظرف یک بار مصرف سفارشم را بیاورند. به میزهای دیگر نگاه می‌کنم روی آنها هم نوشیدنی و خوراکی در ظروف یک بار مصرف چیده شده است. ظروفی که هر کدامشان برای محیط زیست سم است.

به پشت پیشخوان می‌روم و از کافه‌دار سوال می‌پرسم که همیشه در ظروف یک بار مصرف سفارش را سرو می‌کنند؟ لبخندی می‌زند و با کمی غرور توضیح می‌دهد: «بله این کار بهداشتی‌تر است.» برایش توضیح می‌دهم که استفاده از این ظروف، آن هم غیرسلولوزی به خاطر آسیبی که برای محیط زیست دارد، در بسیاری کشورها ممنوع شده، در کشور ما هم به درستی بازیافت نمی‌شوند و اینکه تفکیک زباله از مبدا نداریم خیلی به عدم بازیافتش دامن می‌زند و… که توی حرفم می‌پرد و می‌گوید: «ما از روز افتتاح قرار بود به صورت بیرون‌بر در خدمت شما باشیم، اما کم‌کم این تغییر ایجاد شد و خب می‌بینید که جایی برای شستن ظرف‌ها نداریم  سینک خیلی کوچک است که نمی‌شود حجم زیاد ظرف در آن شست.» می‌گویم حق دارید این چیزی است که اتحادیه باید بر آن نظارت می‌کرد.

*

آمارهای رسمی انجمن ملی صنایع پلیمر ایران نشان از آن دارد که ایرانیان سالانه یک میلیون تُن از انواع ظروف پلاستیکی مصرف می‌کنند و سهم هر ایرانی در این میان روزانه حدود 32 گرم است. انواع ظروف پلاستیکی شامل بشقاب، چنگال، قاشق، لیوان و سایر ظرف‌های یک بار مصرف در ایران مصرف می‌شود. در واقع سالیانه 400 تا 500 هزار تُن پلاستیک در ایران سوزانده می‌شود و سالانه 250 تا 350 هزار تُن انواع محصولات پلاستیکی در طبیعت رها می‌شود.

با کمتر و درست مصرف کردن این کالای مضر به طبیعتمان و زمینی که رویش زندگی می‌کنیم کمک می‌کنیم.