موسیقی قزوین با «خواب آیینه» بیدار می‌شود

محمدرضا مقدم

کنسرت «خواب آیینه» کاری از گروه «راما» با حضور سه  نوازنده به تازگی در تالار رودکی به روی صحنه رفت. مهرداد پازوکی خواننده و نوازنده پیانو، رشید کاکاوند نوازنده سازهای کوبه‌ای و صائب کاکاوند نوازنده تار و همخوان این گروه را تشکیل می‌دهند. گروه «راما» پس از پشت سر گذاشتن یک اجرای موفق که با استقبال گرم مخاطبان تهرانی مواجه شد امشب(شنبه) ساعت 20 در سالن کتابخانه امام خمینی(ره) قزوین میزبان علاقه‌مندان به هنر موسیقی است.

رشید کاکاوند و یاد خاطرات گذشته

در دوره رکود اجرای موسیقی اصیل و جدی در قزوین و در مقابل آن اجرای پرتعداد خوانندگان پاپ و سطحی به نظر می‌رسد اجرای گروه «راما» می‌تواند در این شب‌های پاییزی غنیمتی باشد برای علاقه‌مندان موسیقی جدی و هنری.

اجرای کنسرت «خواب آیینه» از چند جهت برای علاقمندان موسیقی قزوین دارای اهمیت است. نخست این که اجرای رشید کاکاوند بعد از مدت‌ها در قزوین یادآور روزهای خوب گذشته و زمانی است که او با تلاشی غیرقابل وصف گروه‌های متعددی از نوازندگان خردسال، نوجوان و جوان را در قالب سازهای کوبه‌ای رهبری می‌کرد و به روی صحنه می‌برد.

از اجراهای گروه‌نوازی که بگذریم بسیاری از هنرمندان درجه یک موسیقی کشور به واسطه و دعوت رشید کاکاوند به قزوین آمدند و همنوازی او در کنار گروه‌های متعدد هنوز در خاطره هنردوستان قزوین باقی مانده است و این بار نیز تمامی طرفداران موسیقی در قزوین به یاد همان اجراها در سالن کتابخانه به تماشای هنر او می‌نشینند.

اگر از تمامی اجراهایی که رشید کاکاوند در قزوین داشته صرف‌نظر کنیم؛ او در تمامی این سال‌ها برای ارتقای تنبک‌نوازی و گروه‌نوازی قزوین تلاش بسیاری کرده است. نقش او در آموزش تنبک‌نوازی بر هیچ‌کس پوشیده نیست و به صراحت می‌توان رشید کاکاوند را یکی از تاثیرگذارترین هنرمندان موسیقی در قزوین دانست که اخلاق و هنر در وجود او به موازات هم نهادینه شده است.

رشید کاکاوند متولد 1355 است. موسیقی را با ساز تنبک از سال 1374 نزد امیر کامران معصومی آغاز کرد و در ادامه آموزش این ساز را از سال 1379 نزد استاد امیر بابک رکنی والا آموخت. وی اجراهای کنسرت‌های مختلف در داخل و خارج از کشور داشته است که از جمله آنها  می‌توان به اجرا در مقر اصلی سازمان ملل، فستیوال بین‌المللی الموسیقات تونس،voix  فرانسه، بزرگداشت حضرت مولانا در کشور ترکیه و همچنین همکاری با گروه‌های موسیقی همچون: همنوازان حصار، اشتیاق، ایرانی و همکاری با هنرمندانی مانند شهرام ناظری، پژمان طاهری، علیرضا قربانی، وحید تاج، حسین علی شاپور، علی قمصری و… را در کارنامه هنری خود دارد. از دیگر فعالیت‌های وی تشکیل و سرپرستی گروه کوبه‌ای افتتاح است.

صائب کاکاوند

صائب کاکاوند متولد 1362 در تهران است. یادگیری موسیقی را با ساز سه تار آغاز و در ادامه با ساز تار پیگیری نمود و در این میان از آموزش استادان صاحب نام از جمله: وحید خسروی، حمیدرضا خبازی، فریبرز عزیزی، محمدرضا لطفی و هوشنگ ظریف بهره جست. وی در این سال‌ها علاوه بر تدریس تار و سه‌تار به همکاری با گروه‌های موسیقی نوای مخالف، نفیر، چکوک، همایون (پرنیا)، گروه اردشیر کامکار، گروه مولوی استاد شهرام ناظری پرداخت و همچنین گروه موسیقی صائب را در سال 1393 تاسیس نمود.

اجرای کنسرت‌های متعدد از جمله کنسرت تکنوازی در شب هنرهای معاصر انجمن فرهنگی سفارت اتریش در تهران، اجرا در جشنواره بین‌المللی فرهنگ و موسیقی زاکسن وینتراشترنه آلمان 2017، بزرگداشت حضرت مولانا در شهر قونیه و… در کارنامه هنری او دیده می‌شود. از آثار منتشر شده‌‌ی وی می‌توان به آلبوم آغاز در پایان، تنظیم موسیقی آلبوم دلداده، آلبوم بر مدار یک دم و همچنین مجموعه اتودهایی برای تار و سه‌تار اشاره کرد.

مهرداد پازوکی

مهرداد پازوکی، آهنگساز و نوازنده پیانو متولد ۱۳۳۳ در کرمانشاه است. از او آثار متعددی منتشر شده است ولی آلبوم «یاد استاد» که توسط او تنظیم شده و با صدای علی رضا افتخاری منتشر شد برای مخاطبان موسیقی جایگاه ویژه‌ای دارد. این هنرمند آلبوم‌های گوناگونی را آهنگسازی و تنظیم کرده است که از جمله آنها می‌توان به مجموعه‌های «جام عشق» با صدای علی رستمیان؛ «ساقی رضوان» با صدای عبدالحسین مختاباد؛ «پاییز» و «خنده‌بارون» (آهنگساز)، «خوش‌آمدی» و «گل میخک» (تنظیم‌کننده) با صدای علیرضا افتخاری؛ و «گل عشق» به خوانندگی مسعود خادم اشاره کرد. این آهنگساز موسیقی ایران به‌تازگی آلبومِ «ترانه‌ساز» را منتشر کرده که در آن، افزون بر آهنگسازی، خوانندگی آهنگ‌های خویش را هم عهده‌دار بوده است.

پازوکی سال 99 در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا در مورد آلبوم «یاد استاد» گفته بود: «آقای افتخاری شبی که از اصفهان رسید، گفت که کار را ضبط کنیم. در استودیو اما صدابردارها بر سرِ وقت استودیو کمی بازی درآوردند و گفتند برای امشب دیگر وقت نیست؛ که همین آقای افتخاری را عصبانی کرد. البته احساس من این است که چون استودیو بِل تحت اداره آقای محمدعلی چاووشی (مدیر نشر مشکات) بود و در همان ایام نیز آقای چاووشی می‌خواست آلبومی را با آقای افتخاری تولید کند، تاکید می‌کنم احساسم بر این بود که شاید به‌ عمد شیطنت‌هایی می‌شد تا آقای افتخاری عصبانی شود و ضبطِ «یاد استاد» را مدتی رها کند، تا در آن‌صورت، آن آلبومِ دیگر زودتر از آلبومِ ما منتشر و وارد بازار شود. این بود که با آقای منوچهر ریاحی صحبت کردم و به هر ترتیب، آن شب یک قطعه را که همان «سفرکرده» بود، با صدای آقای افتخاری ضبط کردیم. فردای آن روز هم آقای افتخاری هفت قطعه را خواند؛ این کار بی‌نظیر است که یک خواننده در یک روز هفت قطعه را بخواند و ضبط کند؛ و البته همه قطعه‌ها را هم عالی و بی‌نقص اجرا کرده است. حتی تصنیفِ «سفرکرده» را هم که شبِ قبل ضبط کرده بودیم، دوباره خواند. فردایش هم تصنیف «آشفته حالی» را خواند که البته آن را با اینکه روز قبل خوانده بود، خواست دوباره بخواند، اما پس از ضبط، در نهایت گفت که همان اجرای اولم که آن را بَم خوانده‌ام، احساس بهتری دارد و همان هم نهایی شد.

من تصنیف را در آلبوم‌هایم پررنگ کردم

من به زحمت شماره‌ای را از آقای تجویدی به دست آورده بودم؛ اما آن شماره معلوم نبود که برای کجا است و کسی پاسخگو نبود. یکی از دوستان که گویا چند جلسه‌ای را نزد آقای تجویدی شاگردی کرده بود، شماره ایشان را به من داد. تماس گرفتم و رفتم خدمتشان. آقای عنایت سمیعی، شاعر و منتقد ادبی، هم در منزل ایشان بودند. وقتی استاد تجویدی بنده را دید به آقای سمیعی گفت که نگفتم این جوانان بالاخره به سراغ ما خواهند آمد! واقعا حیف بود که آهنگساز بزرگی چون تجویدی در کنج خانه مانده بود. این را هم بگویم که رویه مرسومِ آن دوران این بود که در آلبوم‌های موسیقی سنتی، تصنیف کمرنگ بود؛ آلبوم با درآمد آغاز می‌شد و آواز و تکنوازی و چهارمضراب، در آخر هم یک تصنیف کار می‌شد؛ اما من این بدعت را گذاشتم که تصنیف را در آلبوم‌هایم پررنگ کردم. در «جام عشق» هم پنج تصنیف قرار دادم و در آلبوم بعدی، یعنی «ساقی رضوان» هم که هر هفت قطعه‌، تصنیف بود. در این آلبومی هم که می‌خواستم از آهنگ‌های استاد تجویدی کار کنم، می‌خواستم هر هشت قطعه آلبوم، تصنیف باشد. اما آن روز وقتی قرار شد، اسم آثارِ انتخابی را به استاد تجویدی بگویم، با خودم می‌گفتم که لابد الان آقای تجویدی می‌گوید که قطعه‌‎های آلبوم عبارت باشد از درآمد، ساز و آواز و چهارمضراب و در آخر هم یک تصنیف، مثلا همان «سفرکرده» باشد؛ برای همین با احتیاط و دلهره، به جای هشت تصنیف، اسم چهار تصنیف را روی یک برگه امتحانی نوشتم؛ تصنیف‌ها هم «سفرکرده» بود و «بازگشته» و «آتش کاروان» و یک تصنیف دیگر. آقای تجویدی هم رضایت خود را در همان برگه نوشتند و بدین ترتیب مجوزِ اجرای دوباره تصنیف‌هایشان را به من دادند.

البته با چهار تصنیف که نمی‌شد آلبوم را تولید کرد، به همین دلیل، کمی بعد، آقای تجویدی در برگه دیگری مجوز اجرای هر هشت تصنیف را هم به من دادند. در همان دیدارها، استاد تجویدی صفحه‌ «سفرکرده» را هم لطف کردند و به من هدیه دادند. من قبلا آن صفحه و تعدادی دیگر از صفحه‌ها را داشتم اما چون بر اثر گذر سال‌ها خط و خش فراوان پیدا کرده بود، آن‌ها را نگاه نداشته بودم».

قطعات اجرایی در کنسرت خواب آیینه

کنسرت گروه «راما» در چهار بخش اجرا می‌شود؛ در بخش نخست، یادداشت‌های پراکنده (تکنوازی پیانو) ساخته‌ مهرداد پازوکی، در بخش دوم «خواب در خواب» ساخته‌ رشید کاکاوند، در بخش سوم «نور» ساخته‌ صائب کاکاوند و در انتها «خواب آیینه» ساخته‌ مهرداد پازوکی اجرا خواهد شد.

اعضای این گروه پیشتر اعلام کرده‌اند کنسرتشان را براساس مُدگردی‌های موسیقی کلاسیک ایران توام با فضاسازی‌های خاص سازها طراحی کرده‌اند. این اجرا با هدف پیوند عمیق‌تر شعر و موسیقی، خارج از فضاهای از ‌پیش‌تکراری و نگاه جدی‌تر به موسیقی کلاسیک ایران تدوین و طراحی شده است. رویکرد این گروه پیش‌تر بر اساس تمریناتی است که از سال ۱۳۹۸ توسط مهرداد پازوکی و صائب کاکاوند آغاز شده و حاصل این همکاری کنسرت «من چه گویم» و ضبط آلبومی با همین نام است که به‌زودی منتشر خواهد شد. این کنسرت امشب در سالن کتابخانه امام خمینی برگزار می‌شود و عنوان «خواب آیینه» برای این کنسرت، برگرفته از قصیده‌ای از هوشنگ ابتهاج است.