مسجد جامع قزوین از گزند آسیب دور نماند!

 به گزارش ولایت، آسیب رسیدن به دیوار مسجد تاریخی جامع قزوین گرچه یک یا دو روزی است که در فضای مجازی منتشر شده است و واکنش منفعل و نصفه و نیمه مسئولان را به همراه داشته است؛ ولی این موضوع در صورتی اتفاق افتاد که روزنامه ولایت قزوین در مطلب مفصلی که به تاریخ 30 مرداد ماه 1403 منتشر کرد نسبت به بروز اتفاقات احتمالی و وارد شدن آسیب به این بنای تاریخی نفیس هشدار داده بود.

مطلب فوق گرچه در زمان فیلمبرداری سریال در مسجد جامع منتشر شده بود و تلاش شد که مسئولین استانی را نسبت به این موضوع آگاه کند ولی متاسفانه با بی‌اعتنایی مسئولین ذیربط مواجه شد.

فعالان میراث فرهنگی در نوروز ۱۴۰۴ از کشف آسیب‌های جدی در یکی از شبستان‌های مسجد جامع قزوین، بنای ثبت ملی شده، خبر دادند که گفته می‌شود ناشی از فیلمبرداری سریال «بامداد خمار» به کارگردانی نرگس آبیار در این مکان تاریخی است.

در نوروز ۱۴۰۴ دوربین فعالان میراث فرهنگی در یکی از شبستان‌های مسجد جامع قزوین عکس شوک‌آوری را ثبت کرده است که گفته می‌شود به فیلم‌برداری سریال «بامداد خمار» در این بنای ثبت ملی مربوط است.

بر بخشی از دیوار آجری یکی از شبستان‌های شمال‌شرقی مسجد عتیق، رنگ تیره پاشیده شده و رد وسایل صحنه‌سازی به‌صورت مشخص باقی مانده است. این بخش که ظاهراً در سریال نرگس آبیار برای بازسازی لوکیشن «بازار» مورد استفاده قرار گرفته، اکنون بدون پاک‌سازی حرفه‌ای رها شده است!

به گفته برخی فعالان میراث فرهنگی، فیلم‌برداری سریال «بامداد خمار» اوایل تابستان ۱۴۰۳ در مسجد جامع قزوین تا حدود آبان ماه ادامه داشته است. در زمان تصویربرداری، مسجد به‌طور کامل در اختیار گروه تولید این سریال قرار داشته و برای مدتی درهای آن فقط در زمان اقامه نماز، با اعمال محدودیت‌هایی، به روی نمازگزاران گشوده شده است. با وجود این، پس از خروج عوامل سریال، علاوه بر خسارت‌های به بار آمده، ظاهرا هیچ اقدام فوری برای پاک‌سازی یا مرمت آسیب‌ها صورت نگرفته است. موضوعی که واکنش و نگرانی جمعی از فعالان و دوستداران میراث فرهنگی را برانگیخته است!

فیلم‌برداری با مجوز یا بدون مجوز؟

معاونت فرهنگی وزارت میراث فرهنگی اعلام کرد: گروه تولید این سریال بدون دریافت مجوز رسمی از معاونت فرهنگی اداره کل روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی که متولی صدور مجوز فیلم‌برداری برای تولید آثار هنری محسوب می‌شود، در بناهای تاریخی اقدام به فیلم‌برداری در این مکان تاریخی کرده‌اند!

ستاره بنیادی در این باره به خبرنگار جماران گفت: هیچ مجوزی برای حضور عوامل سریال در این مسجد تاریخی در وزارتخانه صادر نشده است.

او افزود: در فهرستی که عوامل «سریال بامداد خمار» برای درخواست تصویربرداری از بناها ارائه کرده بودند، فقط نام بناهایی وجود داشت که از طریق صندوق احیا واگذار شده و در اختیار بخش خصوصی قرار داشتند. ما ضوابط حفاظتی را ابلاغ کردیم و بهره‌بردار مجوز تصویربرداری را تحت شرایطی به گروه اعطا می‌کند که ملزم به رعایت این پروتکل‌ها باشند.

او گفت: برای بناهایی که تحت پوشش وزارتخانه باشند، مجوز تصویربرداری از سوی وزارت داده نشده است. از طرفی پروتکل‌های لازم برای حفاظت از بناهای تاریخی به استان‌ها ابلاغ شده و اعلام گردیده که شما موظف به ابلاغ آن هستید. بهره‌بردار باید تحت شرایط مشخص، نظارت مستقیم بر عملیات تصویربرداری داشته باشد.

این اظهارات در حالی مطرح شده که مسئولان استانی روایتی متفاوت‌تری از این موضوع دارند.

همچنین فرزانه فتحی، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی قزوین هم درباره فیلم‌برداری این گروه هنری بدون مجوز رسمی به جماران گفت: این موضوع درست نیست، سریال از وزارتخانه و همچنین استان مجوزهای لازم را برای تصویربرداری در مسجد جامع اخذ کرده است.

در واقع وزارت اجازه تصویربرداری را به استان واگذار کرده و با توجه به اینکه نهادهای مختلفی متولی مسجد جامع قزوین هستند، این موضوع از سوی هیات امنای مسجد، اداره میراث فرهنگی و اداره اوقاف استان بررسی و مجوزهای لازم به سریال اعطا شده است.

به گفته بعضی از فعالان میراث فرهنگی، عوامل سریال «بامداد خمار» حدود چند ماه در این اثر باشکوه فیلمبرداری کرده‌اند و این در حالی است که بر اساس شواهد باقی مانده، در نبود ناظر میراث فرهنگی، این سازه کاندیدای ثبت جهانی کشور متحمل خسارت‌هایی شده است.

این سهل‌انگاری در حالی صورت گرفته که نوروز امسال به دلیل اعمال سیاست‌های سختگیرانه هیات امنا، ورود گردشگران به این بنای ارزشمند محدود شده بود!

همچنین از معاون میراث فرهنگی استان قزوین درخصوص نبود نظارت‌های لازم و آسیب‌های صورت گرفته توسط عوامل سریال بامداد خمار پرسیدیم، که احسان نورانی گفت: به تازگی از این موضوع مطلع شدم و همراه یگان حفاظت راهی مسجد جامع شدیم تا جوانب مختلف موضوع را بررسی کنیم.

پیشتر و در جریان تصویربرداری سریال «سووشون» به کارگردانی نرگس آبیار، در باغ عفیف‌آباد و مسجد نصیرالملک نیز برخی خبرنگاران، دوستداران و فعالان میراث فرهنگی با راه‌اندازی کارزاری نسبت به آسیب‌های این پروژه ابراز نگرانی کردند و خواستار توقف تولید آن در بنای تاریخی شدند. با این حال، کارگردان این اثر که پیش از آغاز فیلم‌برداری دیداری با عزت‌الله ضرغامی وزیر وقت میراث فرهنگی داشت که ظاهرا پس از هماهنگی‌هایی، تصویربرداری سریالش را در شیراز به پایان رساند.

مسجد جامع قزوین، که به اسم مسجد جامع عتیق و مسجد جامع کبیر هم شناخته می‌شود، دی‌ماه سال ۱۳۱۰ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده و یکی از پنج مسجد بزرگ ایران است که به روایتی بر روی آتشکده‌ی ساسانی ساخته شده است.

این سازه در سال ۱۹۲ به دستور هارون‌الرشد بنا شده و از اولین مساجد چهار ایوانی کشورمان محسوب می‌شود و قدیمی‌ترین بخش آن متعلق به سده‌ی دوم اسلامی است.