مداحی که حنجره‌اش را وقف اهل بیت(ع) کرد
- شناسه خبر: 17723
- تاریخ و زمان ارسال: 11 مرداد 1402 ساعت 08:00
- بازدید :
ا.امیردیوانی
در وحشت مرگ، بیم تنهایی نیست
یاران عزیز، آن طرف بیشترند
حکیم رکنا کاشانی(متخلص به مسیح)
خوب به یاد دارم که چند سال و اندی پیش، فراخوان نگارش مقاله‌ای پیرامون بزرگداشت روان‌شاد «استاد رحیم موذن‌زاده» اذان‌گوی نادره‌ی دوران انتشار یافت. صاحب این قلم به سبب نوشته‌ای جانانه برنده شد و بنا به دعوت سازمان برگزارکننده‌ی آیین یاد شده، با دنیایی آکنده از شور و شوق به سوی دیار هنرپرور، «دارالعباد» و «دارالامان» یعنی اردبیل عزیمت کردم.
طی اقامت سه‌روزه در آن شهر و شرکت در مراسم گرامیداشت موذن بی‌همتای عالم تشییع، فرصت را غنیمت شمرده و به حضور مرحوم حاج سلیم، برادر اهل دین و فضیلتش باریافتم و بر خود بالیدم که به دست‌بوشی یکی از بزرگ مداحان گرانقدر اهل بیت(ع) نایل شده‌ام!
شنیده بودم که آوای خوش برخاسته از بندبند وجود در دودمان موذن‌زاده‌ها، موروثی و موهبتی الهی است. اینان همگی مداح، نوحه‌گر، اذان‌گو و مرثیه‌خوان بوده‌اند و حاج‌سلیم نیز از سلاله‌ی گران‌سنگ همان خاندان است که به قول مولوی:
چون که گل رفت و گلستان شد خراب
بوی گل را از چه جوییم از گلاب
(مولوی)
شوربختانه دیری نپایید که این نوحه‌سرا و مرصع‌خوان عزیز و شریف هم پرچم تسلیم سر کشید، راضی به رضای پروردگار شد و سرانجام درون خاک تیره، غنود!
درود به روان او که پاک آمد و پاک رفت و این بیت درباه‌اش صدق می‌کند که:
جان فدای نَفَس نادره مردانی باد
که کم و بیش نگشتند به هر بیش و کمی
این چهره‌ی ماندگار ایران و بلکه جهان، اکثر نوحه‌هایش را به ترکی خوانده ولی نوحه‌های فارسی و عربی مشهوری نیز از او به یادگار مانده است. اندوهبارترین و جگرسوزترین نوحه‌اش «زینب زینب» با شعری از محمدتقی سیفی اردبیلی است که در حقیقت شاهکار مداحی به شمار می‌آید و بر روح و جان تمام شیفتگان عزای حسینی جای گرفت. اثری پیوسته جاویدان که در گذرهای دراز آهنگ زمان همچنان دلنشین و جذاب است و هربار که به گوش می‌رسد، طراوتی دگر دارد.
نوحه‌ی «زینب زینب» اثری است پرصلابت با آهنگی درخور که قبل از آنکه غم، اندوه و سرگشتگی بانوی کربلا را فریاد زند، از عزت نفس، شهامت، پردلی، بلندطبعی شیرزن کربلا «ام المصائب» زینب کبری، اسوه‌ی بردباری و برتابی این بانوی بلادیده‌ی خاندان عصمت و طهارت را بر زبان جاری می‌سازد.
سروده‌ی زیر اثر سیدتقی سیفی است تحت عنوان «زینب زینب» که فوق‌العاده مورد علاقه‌ی استاد سلیم بوده و طبق وصیت ایشان هنگام تشییع جنازه‌اش از بلندگوها پخش می‌شد و مشابعین جسد نوحه‌گری می‌کردند:
زینبا یا زینبا/ صَبرُوه/ صدمرحبا/ سَن شریک اعظم خامصِ آل عبا/ فاطمه ریحانه سی/ مرتضی درُد دانی سی/ قهرمان کربلا/ زینب دی زینب/ زینب، زینب/ زینب، زینب/ کانون وفا زینب ـ سیمای حیا زینب/ زینب، زینب/ زینب، زینب ـ آماج بلا زینب ـ هر درده دوا زینب/ غم قهرمانی/ غم قهرمانی ـ زهرا نین جانی/ ای روح با ایمان/ ای روح با ایمان/ جانیم سَنَ قوربان/ جانیم سَنَ قوربان/ زینب، زینب/ زینب، زینب ـ کانون وفا زینب ـ سیمای حیا زینب
صدای سلیم، یادآور محرم بوده و وی آبروی جان تشیع است. زجموره‌های غریبانه، صدای ناب و رسا، حنجره‌ی قوی، بزرگ‌منشی، فضایل اخلاقی و دریا دریا سرشک که از میلیون‌ها عاشق سینه‌چاک می‌ستاند، مثال‌زدنی است. آوایش در پایان دهه‌ی هفتاد زندگی‌اش همچنان بی‌رقیب، نوایش غمبار و در عین حال مستحکم و به راستی مرصع‌خوان با وفای حسین شمرده می‌شد!
افزون بر 60 سال از عمر پرثمرش را صرف اجرای برنامه‌های نوحه‌گری، مداحی و اجرای برنامه‌های گوناگون مداحی، نوحه‌خوانی، تعزیه‌خوانی، مناجات‌خوانی، اذان‌گویی و قرائت قرآن مجید کرده بود.
با تمام ردیف‌ها و آوازهای موسیقی ایرانی آشنایی داشت. محضر استادانی چون مرحوم جلیل شهناز، تاج اصفهانی و اقبال آذر را نیز درک کرده بود. هابیل علی اُف، آقاجان عبدا… اف، هنرمندان نامدار جمهوری آذربایجان، صدای این چهره‌ی یگانه‌ی دوران را ستوده بودند!
سه چهار اذان گفته که به ترتیب در بیات ترک(زند) در گوشه‌ی روح‌الارواح و دیگری در گوشه‌ی حجاز بوده که در بایگانی سازمان صدا و سیمای اردبیل موجود است. بیشتر اشعاری که استاد سلیم از آنها سود جسته متعلق بودند به:
تاج‌الشعرا، منزوی اردبیلی، یحیوی، انوار، فکری، نادری، کریمی مراغه‌ای، کلامی و غیره. از آثار معروف ایشان «اکبر باخ»، «آپاردی»، با شعری از مرحوم منزوی و «زینب زینب» سروده‌ی استاد سیفی را می‌توان نام برد.
آن مرحوم بهترین اثر عاشورایی‌اش را در قطعه‌ی زیر می‌دانست:
خداحافظ اِی آنام باجیم/ آقلاما یانا یا نَه
خداحافظ اِی آنام باجیم/ آقلاما یانا یا نَه
روقیه نی ساخلامن گِدیم/ جلوه‌گاهِ جانانه
جلوه‌گاهِ جانانه
مَن کَرَک باتام قانه/ قانِ آخار بو میدانَه
قا آخار بو میدانَه
خداحافظ اِی آنام باجیم/ آقلاما یانا یا نَه
آقلاما یانا یا نَه
روقیه نی ساخلامن گِدیم/ جلوه‌گاهِ جانانه
جلوه‌گاهِ جانانه
مَن گَرَک باتام قا نَه/ قانِ آخار بو مِیدانَه
