مداحی و مرثیه‌خوانی
- شناسه خبر: 17630
- تاریخ و زمان ارسال: 10 مرداد 1402 ساعت 08:00
- بازدید :
از جمله عناصر بسیار مهم و تاثیرگذار در روند شکل‌گیری و تکوین مراسم سوگواری امام حسین (علیه‌السلام) و مجالس عزاداری نقش مداحان اهل‌بیت و مرثیه‌خوانان در این جریان است. حضور یک مداح هنرمند و محوریت یک مرثیه‌خوان معتبر و دانشمند، در شکل‌گیری یک مجلس پرمحتوا و هدفمند بسیار موثر است.
باید اذعان نمود که در جریان مرثیه‌خوانی و مداحی آسیب‌هایی مهم و جدی وجود دارد که متفکران مذهبی و متخصصین امر در مقاطع مختلف توجه ویژه به آن مبذول داشته و آنها را گوشزد نموده‌اند. مهم‌ترین این افراد استاد شهید مرتضی مطهری و مهم‌ترین اثر در این زمینه، کتاب «حماسه حسینی» استاد است که به نوعی یک حرکت تاثیرگذار و عمیق در بحث تبیین و آسیب‌شناسی عزاداری‌های حسینی به شمار می‌رود. مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) نیز این مسئله را به طور مکرر مورد توجه قرار داده و به آن اشاره فرموده‌اند که مهم‌ترین آنها بدین ترتیب است:
الف) در مرثیه‌خوانی و قرائت روضۀ اباعبدا… الحسین (علیه السلام) اولین شرط، داشتن محتوا و عمق کافی است.
ب) نباید از مطالب گمراه‌کننده و بی‌اساس برای تهییج عواطف استفاده کرد.
ج) عزاداری‌ها و مداحی‌ها نباید آمیخته به حرام باشد.
د) بهترین، کامل‌ترین و زیباترین شعرها و مرثیه‌ها جهت سرودن در مجالس انتخاب شوند.
ه) هنرمندی در نحوه مداحی و استفاده از سبک معقول، عرفی و مشروع بسیار مهم است.
و) از حرف‌های کم محتوا و بی‌اساس که در آن سودی نیست باید دوری شود.
ز) تحریف و ایجاد حرکت‌های اضافه در جهت پیشبرد هدف نیز امری ناپسند و طرد شده است.
معظم‌له همچنین در مقاطع متفاوت و با توجه به شرایط موجود مهم‌ترین خصوصیات تبلیغ کامل و تبلیغ موفق را یادآور شده‌اند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
1ـ مبلغان باید نیاز زمانه را بشناسند.
2ـ منبرها و سخنرانی‌ها باید انسان‌ساز و تولیدکننده فکر صحیح باشند.
3ـ همه عناصر موجود در نهضت عاشورا یعنی عاطفه، تعقل و حماسه در سخنرانی‌ها به یک اندازه موجود باشد.
4ـ منطق در ارائه مطالب نقش اصلی را ایفا می‌کند.
5ـ بیان هنرمندانه را نباید فراموش کرد.
6ـ پیرایه‌های مضر باید از فرهنگ عاشورایی زدوده شود.
7ـ مرثیه‌خوانی (مستند و مستدل) نباید از منبرهای سخنرانی جدا شود.
توصیه‌ها
استفاده از اکو و دستگاه‌های صوتی در مراسم مختلف، از جمله مراسم عزاداری، رواج نامناسب و نابجایی پیدا کرده است. هیأت‌های عزاداری تصور می‌کنند با استفاده از این امکانات ابهّت و شکوه فعالیّت خود را بیشتر می‌نمایند! در صورتی که صدای طبیعی انسانی، زیباتر و دلنشین‌تر است. افراط در استفاده از دستگاه‌های صوتی به ویژه زمانی که خوب تنظیم نشده باشد ـ موجب خستگی، کسالت و بی‌حوصلگی شرکت‌کنندگان در مراسم می‌شود. این موضوع در فضاهای بسته از شدّت بیشتری برخوردار است.
این موضوع که در ایام محرم و صفر، همه قلبشان به یاد امام حسین (ع) می‌تپد، ولی گاه در همسایگی و مجاورت مساجد و تکایا افراد پیر و یا مریضی زندگی می‌کنند که نیاز به آرامش و استراحت دارند.
ماموران انتظامی و راهنمایی و رانندگی با تلاش بی‌وقفه کوشش خواهند کرد با برقراری نظم، امنیت و سهولت در تردد خودروها، بر شکوه و عظمت مراسم عزاداری در سراسر کشور بیافزایند، لذا به شهروندان توصیه می‌شود با ماموران نیروی انتظامی در این ایام مثل همیشه همکاری صمیمانه داشته باشند.
مسئولان هیات‌های عزاداری و تکایا، از نصب هر گونه داربست در معابر عمومی که موجب مسدود شدن خیابان و یا کندی عبور و مرور می‌شود، خودداری کنند.
مراکز 110 پلیس در تمامی ساعات شبانه‌روز آماده دریافت اطلاعات و خدمت رسانی به مردم خواهند بود.
* شعائر و فرایض اسلامی
در روزهایی که افراد در هیأت‌ها برای عزاداری گرد هم می‌آیند، حتما نماز جماعت برگزار شود.
همه وظیفه دارند که مراعات حال یکدیگر را برای حفظ سلامتی و پیشگیری از ابتلا به ویروس‌ها بنمایند و کاستی‌ها را محترمانه به یکدیگر تذکر دهند. قیام امام حسین (ع) برای احیای فریضه‌ی امر به معروف و نهی از منکر بود و این امر، وظیفه‌ای همگانی است.
اعمالی مانند قمه‌زنی و یا سایر کارهای غیرمتعارف، با عنایت به فتاوای مراجع عظام تقلید، تناسبی با شئون این ایام ندارد.
استفاده از سخنان امام حسین (ع) و سایر معصومان در خصوص نماز، آداب و اخلاق اسلامی، تربیت و فرزندپروری، نظم، تقوا و… می‌تواند بسیار به‌جا و موثر باشد.
سخنرانان و نوحه‌سرایان حتما به موقع در جلسه حضور یابند و تا حد امکان برنامه‌ها را رأس زمان مقرر شروع کنند و در حداقل زمان به پایان برسانند.
برای افراد گرداننده، وظایف مشخص و تعریف شده معین کنید. توجه به مسائل بهداشتی و رعایت نظم بر شکوه و جلوه مراسم می‌افزاید.
وظایف افراد گرداننده و میاندار، برای حرکت دستجات در خیابان، ترتیب و مسیر حرکت، آرایش صف‌ها، باید از قبل برای همه روشن شود.
عوامل نظم مراسم با علایم و نشان‌های مخصوصی مشخص باشند.
رفتار توأم با متانت و احترام میانداران و افراد گرداننده، تأثیر بسزایی در آرامش و نظم عزاداری و همچنین بهره‌مندی معنوی بیشتر از مراسم دارد.
* نکات مربوط به کودکان
در حین برگزاری مراسم باید مراقب کودکان بود، هم کودکانی که در بین دسته‌ها وگروه‌ها شرکت دارند و هم کودکانی که همراه والدین، یا به تنهایی، برای تماشا آمده‌اند.
تشکیل دسته‌های خاص برای کودکان با نظارت بزرگترها که مسئول مشخصی هم داشته باشند، موجب نظم بیشتر و کاهش دغدغه گردانندگان و خانواده‌ها خواهد شد.
از حضور و شرکت کودکان در مراسم، استقبال بیشتری شود و به شیوه‌های مختلف، مانند: دادن شال عزا یا نشان خاص دیگر، سپردن کارهای متناسب با سن آنان و… انگیزه حضورشان را تقویت می‌کند.
امید است با الهام از مکتب نجات بخش عاشورا در راه اعتلای اسلام ناب محمدی بتوانیم به وظیفه اصلی خود که ترویج فرهنگ ناب عاشورا در سطح جامعه اسلامی موفق باشیم.
اداره آموزش همگانی و مشارکت عمومی معاونت فرهنگی و اجتماعی فرماندهی انتظامی استان قزوین
