قلبی که درد می‌گیرد!
- شناسه خبر: 44872
- تاریخ و زمان ارسال: 22 مهر 1403 ساعت 07:30
- بازدید :
آنژین صدری (درد قلبی) چیست و چه باید کرد؟
ترجمه و تدوین: ا. امیردیوانی
اشاره:
واژه «آنژین صدری» به دوره‌های زودگذر درد قفسه سینه گفته می‌شود که ریشه آن کم‌خونی عضله قلبی است. کلا اگر مقدار خونی که به عضله قلب می‌رسد، نتواند نیازهای آن را مرتفع کند، درد قفسه سینه، به وجود می‌آید. از عوامل عمده این وضع می‌شود به مواردی همچون کاهش فوری جریان خون در عروق عضله قلبی (مانند افت فشار خون یا انسداد عروق)، فزونی احتیاج به جذب خون در عضله قلبی (در مواردی چون ورزش) و وجود آمیزه‌ای از دو حالت یاد شده، اشاره کرد.
بیمار مبتلا به کم‌خونی عضله قلب احتمالا درد ناحیه قفسه سینه را حس می‌کند. چنین دردی گاه به نواحی شانه، فک تحتانی و یا پشت مریض هم سرایت می‌کند. برخی از بیماران هم تنها از درد ناحیه پشت استخوان جناق شکایت دارند که بعضی اوقات خاستگاه آن را اشتباها به ناراحتی‌های گوارشی همانند سوءهاضمه مربوط می‌دانند. گویی سبب پیدایی درد، تشکیل اسید لاکتیک یا کشیدگی فزون از حد عضله قلبی است. کشش عضله مزبور، موجب تحریک رشته‌های عصبی قلب می‌شود که در گستره وسیعی پراکنده‌اند. دامنه پراکندگی این رشته‌های عصبی را می‌توان به منزله علت گستردگی نقاط دردناک حاصل از کم‌خونی عضله قلبی دانست.
آنژین صدری عمدتا به سه دسته «پایدار»، «ناپایدار» و «متغیر» تقسیم‌بندی می‌شود. به منظور تشخیص نوع آنژین در بیمار مبتلا، باید اطلاعات کاملی پیرامون شرایط پیش از رخداد آنژین، دوره، شدت و بسامد (دفعات) درد از او گرفت. (عبارتی در بین افراد درگیر به آنژین صدری متداول است و آن اینکه می‌گویند: «پیش از این مسافت زیادی را پیاده می‌رفتم، ولی حالا پس از اندکی پیاده‌روی، قفسه سینه‌ام درد می‌گیرد.»
آنژین پایدار که وقوع آن با در نظر گرفتن عوامل به وجود آورنده (مثل ورزش، فشارهای عاطفی و هیجانی، افزایش دمای بدن، فزونی رطوبت یا صرف غذای سنگین) روی می‌دهد؛ بر اثر افزایش نیاز عضله قلب به اکسیژن پدید می‌آید. اینگونه آنژین، معمولا با استراحت یا مصرف نیتروگلیسیرین زیرزبانی در عرض پنج دقیقه از بین رفته و کوچک‌ترین افزایشی در شدت یا دفعات پیدایش درد احساس نمی‌شود.
بروز آنژین پایدار را نمی‌توان پیش‌بینی کرد و درد اغلب فزون‌تر از نیم ساعت به درازا می‌انجامد. امکان بروز آنژینی از این دست حتی در حالت استراحت هم وجود دارد و شدت، دوره و دفعات درد روز به روز افزون می‌گردد. استراحت و مصرف نیتروگلیسیرین معمولا کمکی به کاستن از درد اینگونه بیماران نمی‌کند. چه‌بسا آنژین صدری ناپایدار، نشانی از پیدایی سکته قلبی بوده و یا از نزدیکی وقوع آن خبر می‌دهد.
آنژین متغیر به سبب انقباض ناگهانی عروق قلبی به وجود آمده و ممکن است با تصلب شرایین توأم باشد. طبق معمول درد شدید بوده و حتی موقع استراحت (به ویژه شب‌هنگام یا صبح زود) هم، بیمار را می‌آزارد. احتمال دارد این دردها در زمان معینی از شبانه‌روز تکرار شود. بیشتر جوانان سیگاری یا معتاد به مواد مخدر استنشاقی، به اینگونه آنژین گرفتار می‌شوند.
معمولا در طی دوره آنژین، بیمار رنگ‌پریده است و دچار تنگی نفس و تعریق شدید می‌شود. امکان دارد صداهای قلبی و نوار قلب طبیعی و یا با تغییراتی همراه باشد. عکسبرداری با مواد رادیو ایزوتوپ، آزمایش (تست) ورزش، اکوکاردیوگرافی و آنژیوگرافی از روش‌های تشخیص برای تعیین وضعیت بیماری فرد مبتلاست.
هدف از درمان شخص مبتلا به آنژین صدری، کاهش نیاز اکسیژن عضله قلبی، افزایش میزان اکسیژن دریافتی عضله مزبور و یا ترکیبی از این دو حالت است. در درازمدت، این کار با تجویز دارو و اصلاح برنامه غذایی و روش‌های ناصحیح زندگی بیماران امکان‌پذیر می‌گردد. از نیترات‌ها می‌توان به منظور افزایش موقتی قطر عروق خونی سود جست. اما باید دانست که این داروها در مواردی همچون سختی (تصلب) شرایین اثرات محدودی دارند، داروهای مسدودکننده گیرنده‌های بتا آدرنرژیک و مسدودکننده‌های مجرا(کانال) کلسیمی نیز از دیگر درمان‌های دارویی این عارضه شمرده می‌شوند. در صورتی که با وجود مصرف داروهای یاد شده، شدت و دفعات وقوع آنژین افزوده شد، کاربرد راهکارهایی چون ترمیم رگ‌ها (آنژیوپلاستی)، تراشیدن عامل مسدودکننده عروق قلبی، نصب مجرای مصنوعی در داخل عروق قلبی و یا پیوند عروق قلبی ضرورت دارد.
در هر صورت، برای کاهش ضایعات حاصل از امراض قلبی، هر فرد بالغ باید بداند که نشانه‌های بیماری‌های قلبی مثل درد قفسه سینه، تپش قلب، تنگی نفس و بروز حالت غش را به پزشک خبر دهد. از استعمال دخانیات خودداری ورزد و از یک برنامه‌ی غذایی مناسب پیروی کرده و به حد کافی فعالیت جسمانی داشته باشد.
همانگونه که یادآوری شد، کاهش موقت جریان خون به قلب، ممکن است باعث ناراحتی به نام آنژین شود. آنژین، حمله قلبی نیست و موجب آسیب همیشگی هم به قلب انسان نمی‌گردد، ولی نشانه‌ای معمول از بیماری رگه‌های تغذیه‌کننده قلب (کرونر) است.
در صورت داشتن آنژین، ممکن است علایم زیر را در خود مشاهده کنید.
ـ فشار، احساس تنگی و فشردگی در قفسه سینه، پشت، بالای دست‌ها یا شانه‌ها.
ـ سوءهاضمه و نوعی احساس سنگینی معده.
ـ سوزش یا درد در گلو، فک یا سینه
ـ بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن
ـ تنگی نفس
ممکن است احساس ناراحتی در یک یا چندین منطقه بدن به طور همزمان داشته باشید. برای بسیاری از مردم، آنژین فقط در زیر استخوان جناق در وسط سینه یا بالای سینه وجود دارد. همچنین ممکن است احساس ناراحتی در گلو، فک بالایی، پشت، بازوها، شانه‌ها و بالای شکم داشته باشید.
معمولا آنژین در چه مواقعی اتفاق می‌افتد؟
بر طبق معمول، آنژین موقعی رخ می‌نماید که نیاز قلب به خون سرشار از اکسیژن افزایش یابد و شریان مسدود شده نتواند خون کافی را برای قلب تامین کند. این پدیده معمولا در حین ورزش یا کمی پس از ورزش، فعالیت بدنی، حادثه‌ای هیجان‌انگیز و بویژه فشار روانی، بعد از یک غذای مفصل یا در معرض آب سرد قرار گرفتن، روی می‌دهد البته آنژین موقع استراحت هم احتمالا رخ می‌نماید.
گاهی درمان، استراحت یا ایجاد دگرگونی‌ها در فعالیت‌ها، می‌تواند آنژین را مهار کرده یا تسکین دهد.
توجه: حتی اگر شما گهگاه دچار آنژین می‌شوید و نیتروگلیسیرین، علایم آن را از میان می‌برد، باز نیاز دارید که پزشک خودتان را در جریان امر قرار دهید.
نقاطی از بدن که در آنها احساس ناراحتی پدید می‌آید:
نشانه‌های آنژین در هر شخص متفاوت است. درجه احساس ناراحتی از علایم تا شدید متغیر می‌باشد. احساس ناراحتی در هر یک از نواحی زیر و یا ترکیبی از آنها ممکن است ایجاد شود.
نشانه‌های درد آنژین صدری
ـ در میانه سینه یا تمام قسمت بالایی آن یا زیر و پشت جناق سینه
ـ با حالت سنگینی، فشار و گرفتگی در سینه همراه است.
ـ تدریجا افزایش یافته به حداکثر رسیده و آهسته آهسته کاهش می‌یابد.
ـ بین دو تیغه شانه
ـ امکان دارد به بازوی چپ و فک یا قسمت داخلی دست راست از زیر بغل تا زیر آرنج داخل دست چپ تا مچ برسد.
ـ قسمت مرکزی و پایین گردن ـ دو طرف گردن و فک از یک گوش به گوش دیگر.
بالای شکم ـ وقتی آنژین در این ناحیه روی می‌دهد، غالبا با سوءهاضمه اشتباه می‌شود.
ـ درد معمولا خیلی شدید نیست، ولی ناراحت‌کننده و مولد اضطراب است.
ـ زمان درد 2 تا 5 دقیقه بیشتر نیست.
ـ استراحت و نیتروگلیسیرین زیرزبانی آن را ساکت می‌کند.
اثر نیتروگلیسیرین حدودا سه دقیقه بعد ظاهر می‌شود.
دردهایی که با آنژین صدری اشتباه می‌شوند
ـ دردهایی با منشا عضلانی و استخوانی
ـ دردهایی با منشا گوارشی (مری، معده، اثنی‌عشری)
ـ دردهایی با منشا پرده دور ریه (پهلو)
ـ دردهایی با منشا پرده دور قلب (پریکاره)
عوامل شروع‌کننده آنژین صدری
ـ فعالیت جسمی شدید
ـ صرف غذای سنگین
ـ قرار گرفتن در معرض هوای سرد
ـ فشارهای روحی و روانی
هشدارهای کلی درباره آنژین صدری و افراد مبتلا به آن
1ـ ناراحتی و فشار در قفسه سینه
مهم‌ترین نشانه آنژین صدری، احساس ناراحتی در قفسه سینه است. مثلا مردی 50ـ 60 ساله‌ای به علت احساس ناراحتی در ناحیه قفسه سینه به پزشک مراجعه کرده است. او این حالت را به صورت احساس فشار، خفه شدن، فشردگی انقباض یا سنگینی (گویی چیز سنگینی را روی سینه‌اش گذاشته‌اند) بیان می‌کند. فقط عملا به ندرت از درد حرفی به میان می‌آورد. در برخی موارد، بیمار از درد شانه چپ یا هر دو بازو و دست‌ها (در سمت انگشت کوچک) شکایت می‌کند.
گاهی اوقات درد را در پشت، گردن، فک، دندان‌ها، قسمت فوقانی شکم احساس می‌کند. درد آنژینی که در محلی خارج از سینه احساس می‌گردد، درد «منتشر شونده» نامیده می‌شود زیرا از عضله قلب سرچشمه می‌گیرد، اما در بخش‌هایی از بدن، که دور قلب هستند، احساس می‌شود.
ـ درد در موقع فعالیت بدنی به سراغ بیمار می‌آید و با نشستن و یا دراز کشیدن و استراحت کردن برطرف می‌گردد.
ـ درد آنژینی معمولا کمتر از 3ـ 5 دقیقه طول می‌کشد و فقط در موارد نادر بیشتر از 20ـ 30 دقیقه باقی می‌ماند.
2ـ تنفس‌های کوتاه
3ـ تعریق فراوان
چه باید کرد؟
1ـ استراحت کامل و قوت قلب
ـ از لحظه‌ای که علایم آنژین ظاهر شد، به هیچ وجه اجازه ندهید بیمار فعالیتی داشته باشد. حتی قدم زدن و ایستادن بیمار را بنشانید و به وی قوت قلب بدهید.
2ـ قرص زیر زبان او بگذارید
اغلب بیمارانی که از رد مزمن آنژین صدری رنج می‌برند، با تجویز پزشک از قرص نیتروگلیسیرین استفاده می‌کنند و یا آن غالبا برای اشخاص تجویز می‌شود که از آنژین ناشی از رگ‌های تغذیه‌کننده قلب رنجورند. این ماده، رگ‌های خونی را منبسط می‌کند تا خون اکسیژن‌دار بیشتری بتواند به عضله قلب برسد. وقتی عضله قلب، خون و اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کرد، اختلال به وجود آمده در کارش برطرف می‌شود.
چگونه نیتروگلیسیرین را مصرف کنیم؟
ـ بیمار باید دارو را وقتی که نشسته یا دراز کشیده است، مصرف نماید. در صورت استفاده از قرص نیتروگلیسیرین به حالت ایستاده، در بعضی افراد، ممکن است غش حادث شود.
ـ قرص را زیر زبانتان قرار دهید و بگذارید هل شود. آن را نجوید و نبلعید. دارو از راه شریان‌های زیر زبان به داخل بدن شما می‌رود.
ـ اگر اولین قرص موثر نشد، بیمار می‌تواند دومین و یا سومین قرص را مصرف کند مشروط بر اینکه از مصرف هر قرص، 5ـ 10 دقیقه گذشته باشد.
ـ چنانچه پس از مصرف سه قرص، درد بیمار هنوز پابرجا بود، نیروی امداد پزشکی را مطلع کنید و یا بیمار را سریعا به بیمارستان ببرید، زیرا ممکن است او دچار حمله قلبی شود.
ـ توجه داشته باشید! داروهایی را به بیمار بدهید که صرفا توسط پزشک برایش تجویز شده است.
نسخه طبیعی درمان آنژین صدری
ـ نسخه‌های درمان طبیعی، نیاز مراجعه به متخصص قلب را برطرف نمی‌کنند. باید از توصیه‌های پزشک معالج خود پیروی کنید و بدون نظر پزشک هیچ دارویی را قطع نکنید.
پیشگیری از آنژین صدری
اقدامات چندی وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری یا کاهش شدت حملات آنژینی انجام دهید:
ـ از پرخوری بپرهیزید: غذای زیاد، فشار اضافی روی قلب وارد می‌کند، بعد از غذا خوردن استراحت کنید. کاهش وزن نیز، بار قلب را می‌کاهد و امکان ورزش بیشتری را قبل از شروع آنژین فراهم می‌کند.
ـ چربی و کلسترول رژیم غذایی را کاهش دهید. برخی شواهد نشان می‌دهد که کاهش کلسترول خون ممکن است تنگی شریان‌های کرونری ناشی از آترواسکلروز (نوعی تصلب شرایین) را بکاهد.
ـ از افراد، مباحثات و سایر شرایطی که شما را عصبانی می‌کند، بپرهیزید. فشار عصبی، کارکرد قلب شما را مشکل‌تر می‌کند.
ـ سیگار را ترک کنید. نیکوتین، عروق خونی را منقبض می‌کند و این درست بر خلاف شرایطی است که در آنژین مطلوب است.
ـ از مصرف الکل بپرهیزید.
ـ ورزش. از پزشک بخواهید که یک برنامه تمرینات ورزشی برایتان طرح‌ریزی کنید تا به تدریج تحمل شما نسبت به ورزش افزایش یابد. پیاده‌روی بویژه مفید است. از هوای خیلی گرم یا بسیار سرد دوری کنید. اگر دچار تنگی نفس یا درد شدید، بنشینید و استراحت کنید و فورا یک قرص نیتروگلیسیرین، در صورتی که برایتان تجویز شده است، مصرف کنید تا هنگامی که احساس آرامش نکرده‌اید، به فعالیت خویش ادامه دهید.
ـ در صورت خستگی یا خوردن غذای سنگین، از فعالیت جنسی بپرهیزید چنانچه هنگام فعالیت جنسی دچار درد قفسه سینه شدید، فورا آن را متوقف کنید و در این مورد با پزشک رایزنی نمایید.
ـ از فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام سنگین، تمیز کردن یا باغبانی طاقت‌فرسا که به سرعت خسته‌تان می‌کند و باعث تنگی نفس شما می‌شود، بپرهیزید اگر به هرعلتی خسته شدید، کار را متوقف کرده و استراحت کنید.
با خود و دیگران شوخ‌طبع باشید. خنده‌رویی با قلب و روح مفید است.
