قزوینی بودن یک شاخصهی فرهنگی است
- شناسه خبر: 42168
- تاریخ و زمان ارسال: 11 شهریور 1403 ساعت 01:42
- بازدید :
علیرضا احمدی ـ پژوهشگر تاریخ و فرهنگ
هر شهروندی در هر کجای دنیا زمانی میتواند خود را متعلق به آن شهر بداند که در پیوند با فرهنگ آن سرزمین باشد، چنانکه قزوینی بودن صِرف زندگی در شهر قزوین نیست، قزوینی بودن یک شاخصهی فرهنگی است.
فرهنگ در بارِ معنایی خود تنها، کتابها و بناهای تاریخی، شعر و هنر و اشیاء ویترینهای موزه نیست، چه بسا فرهنگ بسیار گستردهتر است، از فرهنگ غنی عامّه از قصهها و ترانهها و آداب و رسوم و مَثَلها و حتی فرهنگ خوراک بگیرید تا برسد به نوع تفکر و شیوهی زندگی.
این فرهنگ در ریشه خود، فرهنگ ایرانی است، ولی ویژگیهای متمایز از فرهنگ کل دارد و آن میراثی است که از نسلی به نسل دیگر منتقلشده و در طول زمان شکل گرفته است که قزوینیها از گذشته تا امروز با افتخار و تعهد، این میراث را حفظ کرده و با آگاهی به آن، هویت و شخصیت خود را تعریف کردهاند. این فرهنگ در گفتار و رفتار قزوینیها نمود پیدا میکند؛ در نحوه برخوردشان با دیگران، در شیوهای که سنتها و آیینهایشان را پاس میدارند و در کوششهایشان برای پاسداری زبان و لهجه محلی.
این فرهنگ غنی، باعث شده که قزوین نه تنها بهعنوان یک شهر، بلکه نمادی در تمدن و تاریخ ایران بزرگ فرهنگی شناخته شود. کسانی که از این شهر برخاستهاند، همواره تلاش کردهاند تا این میراث گرانبها را زنده نگه دارند و به نسلهای آینده انتقال دهند، از شخصیتهای بزرگ بینالمللی چون علامه محمد قزوینی گرفته تا شخصیتهایی که در گستره بومی شهر تاثیرات فرهنگی بسزایی را بهجا گذاشتهاند.
به زعم بنده، فرهنگ قزوینی به گونهای است که با نوآوریها و تغییرات زمان نیز همسو میشود، اما هیچگاه از اصالت خود دور نمیماند و اینیک ویژگی منحصربهفرد است، این همان بارِ سنگینی است که قزوینی باافتخار بر دوش دارد و باید با عشق و تعهد آن را به آینده منتقل کند، اما، قزوینی بودن نیز تنها به معنای سکونت در این شهر نیست. قزوینی کسی است که با فرهنگ بومی خود عمیقا درآمیخته و این فرهنگ را نه تنها میشناسد، چهبسا آن را در زندگی روزمرهاش تفسیر و عملی میکند. قزوینی بودن، باور به ارزشها و سنتهایی است که از نسلهای پیشین به ارث رسیده و این باورها و ارزشها، همچون ریشههایی در عمق وجود هر قزوینی جای گرفتهاند و حتی جابهجاییهای جغرافیایی و مهاجرت نیز نمیتوانند تاثیر قابلتوجهی بر آنها بگذارند، به زبان ساده قزوینی هر کجا که باشد لهجه، ضربالمثل، باور، رسوم و خوراک منحصر به خود را دارد، این یعنی همان اصالت، اما قزوینی باید هویت داشته باشد.
هویت چیست؟ هویت یعنی درک و شناخت عمیق تاریخ، فرهنگ، ادبیات، هنر و معماریِ یک شهر. هویت یعنی آنکه قزوینی، هرکجا که باشد، نشانههای فرهنگیِ شهر خود را با دیدی آگاهانه ببیند، باافتخار آنها را بشناسد و احساس خرسندی کند. هویت یعنی، قزوینی هر جا که تاثیرات تمدنی شهر خود را بنگرد، با آن پیوند معنوی پیدا کند و بگوید: اینجا اثر گرانقدر فرهنگ و تمدن قزوین دیده میشود.
اما این پیوند جامعه با فرهنگ، این شناساندن عمیق ارزشهای تمدنی، این فرآیند قزوینی شدن رسالت کیست؟ چرا از این وظیفهی حیاتی و بنیادین غافل شدهایم؟
در دنیای امروز که فرهنگها با سرعتی سرسامآور در حال دگرگونی و ترکیب هستند، رسالت پاسداری و انتقال هویت فرهنگی قزوین به نسلهای آینده اهمیت دوچندان پیدا میکند. این وظیفه نهتنها بر دوش نهادهای فرهنگی و آموزشی، بلکه بر دوش هر فرد قزوینی است که به این شهر و تاریخ آن تعلقخاطر دارد.
در این میان، نقش دستگاهها و سازمانهای شهری در تقویت و ترویج هویت فرهنگی قزوین بسیار حیاتی است. اما متاسفانه فرهنگ و تاریخ در این شهر، همواره با بیمهری مواجه شده، برای نمونه همین چند روز گذشته که به روز قزوین نامگرفته (حالآنکه اساسا تاریخ دقیق 9 شهریور استناد تاریخی متقن ندارد، بماند در مجالی دیگر، اینجا از آن میگذریم) در چنین روزی مشاهده میشود که برخی از این نهادها به اهمیت روز قزوین و فرصتی که این روز برای بازشناسی و احیای هویت فرهنگی شهر فراهم میکند، بیتوجه بودهاند. بیاهمیتی به چنین مناسبتهایی، نشانگر یک غفلت بزرگ است؛ غفلتی که اگر ادامه پیدا کند، میتواند منجر به از دست رفتن بخشی از هویت و تاریخ این شهر شود.
روزهای مناسبتی مانند روز قزوین که ریشه تاریخی دارند، فرصتی است تا همه دستگاهها و ادارات، با برنامهریزیهای دقیق و منسجم، به نمایش و ترویج فرهنگ و تمدن این شهر بپردازند. این مسئولیت، چیزی بیش از یک وظیفه اداری است؛ اینیک وظیفه اجتماعی و فرهنگی است که بر دوش هر یک از ما و بهویژه نهادهای شهری قرار دارد. اگر از این مساله حیاتی غافل شویم، خطر فراموشی و زوال هویت قزوینی بیشازپیش ما را تهدید خواهد کرد.
قزوین، با تمام غنای فرهنگی و تاریخی خود، شایسته است که همچنان در حافظه جمعی جامعه زنده بماند و به عنوان یک منبع الهام، برای آیندگان باشد. دستگاهها و ادارههای شهر باید با جدیت بیشتر به این وظیفه بپردازند و بهویژه در روز قزوین، به احیای هویت فرهنگی و شناساندن ارزشهای تمدنی این شهر توجه ویژهای داشته باشند. این وظیفهای است که نباید از آن غافل شد؛ وظیفهای که مستلزم آگاهی، تعهد و تلاش همگانی است تا این میراث گرانبها به بهترین نحو به نسلهای آینده منتقل شود و هویت قزوینی همچنان استوار و پایدار بماند.
