فنودیها روایت تاریخ اجتماعی آب، باد، خاک و مردم باغستان سنتی قزوین است
- شناسه خبر: 46221
- تاریخ و زمان ارسال: 12 آبان 1403 ساعت 07:30
- بازدید :
محمدرضا مقدم
مقدمه
کتاب «فنودیها» به تازگی به قلم فرشته بهرامی و مهدی حاجی‌کریمی توسط انتشارات عینک منتشر شده است. به همین منظور گفت‌وگوی کوتاهی با «فرشته بهرامی» داشته‌ایم. پیش از مطالعه مصاحبه، چند سطری از متن کتاب را پیش روی تان قرار می‌دهیم تا آگاهی بیشتری از کتاب به دست آورید:
«فنودیها چهارده خرده روایت است از زندگی متولیان باغستان، دخوها و باغبانان و باغداران و دست‌اندرکاران پشت صحنه‌اش اعم از زن و مرد که در حافظه رسمی شهر جایی ندارند اما در تاریخ غیررسمی پربسامدند و زبانزد. تلاش کردیم روایت‌ها را حتی‌المقدور و با لحن زنان و مردان بومی به بیان درآوریم و به گوش مخاطب برسانیم، اما چون این سطح از وفاداری احتمالا فهم روایت را برای خواننده غیربومی دشوار می‌کرد ناچار شدیم جابه‌جا داخل متن، پاورقی بدهیم و ضمنا فصلی را نیز تحت عنوان فرهنگ واژگان به انتهای کتاب بیافزاییم.
اسناد نیز به عنوان میراث مکتوب باغستان سنتی فصلی از کتاب را آن خود کردند و به شیوه‌ای بازنویسی شدند که در دسترس فهم خواننده غیرمسلح و غیرمتخصص باشند و به همین جهت از استنساخ سجلات صرف نظر شده است. این بخش از کتاب سند اعتماد صاحبانش هستند به ما.»
در ابتدا بگویید کتاب «فنودیها» با چه هدفی تالیف شده است؟
هدف روشن است؛ حفظ فرهنگ و دانش بومی باغستان سنتی قزوین، جایی که تبارش را با استناد به مجموعه مقالات اخیر عنایت‌اله مجیدی (مشخصا مقاله مربوط به طومار آب باغستان) می‌شود با اطمینان حداقل تا هزار سال عقب برد. هراس فعالان محیط زیستی و برخی از باغداران می‌گوید باغستان ماندنی نیست. نوشتن از سوژه در حال انقراض شاید خدمتی باشد به حفظ و نگهداری‌اش؛ منتها نه به زبان اشتها کورکن گزارش بلکه با بیانی روایی و احتمالا جوان پسند.
مختصری در مورد انتخاب نام کتاب توضیح دهید.
علت نامگذاری کتاب در تعریف «فنودیها» مستتر است. در این رابطه شما را ارجاع می‌دهم به نوشته پشت جلد کتاب: «فنودی جمع فند است.» هر فند شامل چند محل است که با یکدیگر اشتراک آبی و مرزی دارند و هر محل عبارت است از چندین قطعه باغ؛ خردترین واحد در باغستان سنتی هزارساله قزوین. «فنودیها» خرده روایت‌هایی است از زندگی متولیان باغستان‌ها، دخوها، باغبانان و باغداران اعم از زن و مرد که در حافظه رسمی شهر جایی ندارند.
برای تالیف کتاب چه مدت زمان صرف شده است؟
فروردین 98 به سازمان باغستان (یکی از واحدهای زیرمجموعه شهرداری قزوین) معرفی شدم که از تاریخ شفاهی باغستان با محوریت اصطلاحات و ادبیات باغبانی بنویسم. پروژه آغاز شد و دگردیسی‌هایی هم صورت گرفت و سرآخر ایده فنودیها جان گرفت و ظهور کرد.
روایت‌های منتشر شده در کتاب به صورت شفاهی ضبط شده است؟
بله. البته نه یکجا. ابتدا به ساکن قصد خرده روایت نبود ولی از آنجایی که معمولا با احتیاط در مورد رویکردهای علوم اجتماعی و ادبیات صحبت می‌شود، می‌شد پیش‌بینی کرد فرم نهایی یک همچین چیزی از آب دربیاید.
با این حساب باید کتاب «فنودیها» را تاریخ شفاهی باغستان قزوین دانست؟
می‌شود تاریخ شفاهی هم باشد. فنودیها به عبارت دقیق‌تر (چیزی که بیشتر می‌پسندم) روایت تاریخ اجتماعی آب و باد و خاک و مردم باغستان سنتی قزوین است.
ضمن تشکر از همراهی شما، در خاتمه از سخت‌ترین مرحه پروسه انتشار کتاب بگویید.
اخلاق پژوهش که بخشی از آن در نوشتن بروز می‌کند؛ طوری باید نوشت که نه حقی ناحق شود و نه بالعکس؛ حقی به ناحق ایجاد شود، چون میدان تحقیق (اعم از آب و گِل) تحت مالکیت خصوصی مردم و ملک طلق‌شان است.
