ضرورت بازطراحی مدل مشارکت تشکل‌های مردم‌نهاد و خیرین سلامت در استان

مهندس صفر لک ـ مسئول امور سازمان‌های مردم نهاد و خیرین سلامت دانشگاه علوم پزشکی استان قزوین

سازمان جهانی بهداشت، سیستم‌های بهداشتی را اینگونه تعریف می‌کند: یک سیستم بهداشتی شامل کلیه سازمان‌ها، افراد و اقداماتی است که هدف اصلی آنها ارتقاء، بازیابی یا حفظ سلامت است. این شامل تلاش‌هایی برای تاثیرگذاری بر عوامل تعیین‌کننده سلامت و همچنین فعالیت‌های مستقیم‌تر برای بهبود سلامت است. نظام ‌سلامت ایران در سه حوزه کاری، طراحی و پیاده‌سازی شده است:

1ـ ارتقای سطح سلامت جامعه

2- پاسخگویی به نیازهای پزشکی جامعه همراه با مشارکت عادلانه مالی

3- آموزش پزشکی و توانمندسازی نظام سلامت در ارایه خدمات

بنابراین مشارکت مردم در سلامت خود و جامعه و نیز تامین مالی و بهبود کیفیت و توانایی ارائه خدمت به آحاد جامعه با توجه به شرایط عمومی کشور و دولت و نیز اقتضائات عصر حاضر از ابعاد مهم این نظام محسوب می‌گردد و بخش مهمی از منابع عمومی و نیز منابع بیمه‌ها و نیز درآمد‌های مردم صرف هزینه‌های بهداشت و درمان جامعه می‌گردد. در بودجه عمومی دولت بعد از امور رفاه اجتماعی، امور آموزش و پژوهش و امور دفاعی و امنیتی، بهداشت و درمان  بیشترین سهم از بودجه را به خود اختصاص داده است. همچنین بر اساس‌ برآوردهای مرکز آمار ایران سهم مردم در تامین مالی هزینه‌های سلامتی خود به طور متوسط  بیش از 50 درصد بوده و هزینه درمان سالیانه در هزینه‌های خانوار ایرانی سهمی بیش از 10 درصد از کل هزینه‌ها را شامل شده است و این در حالی است که کشور در چندین برنامه توسعه پنج ساله به دنبال کاهش این سهم به حداکثر30 درصد از هزینه‌های خانوار بوده است.

سهم خانوارها در شرایط حاد بیماری اعضای خانواده، افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند و بالاخص در خانواده‌های کم‌درآمد به یک چالش مهم و حیاتی تبدیل می‌گردد.

این وضعیت با توجه به رویکرد دولت‌ها در نظام سلامت و شرایط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جامعه و چگونگی مشارکت مردم در کشورهای مختلف متفاوت بوده و در ارزیابی وضعیت توسعه و رفاه عمومی جوامع اهمیت بسزایی دارد. بر این اساس و با توجه به شرایط اقتصادی دولت و مردم و مشکلات متعدد تامین مالی نظام سلامت، ضرورت افزایش مشارکت عمومی و نیز خیرین در بهبود عملکرد نظام سلامت کاملا مشهود می‌باشد.

بر اساس گزارش مجمع خیرین سلامت کشور سهم استان قزوین در جذب خیرین سلامت باوجود توانمندی‌های اقتصادی و ظرفیت‌های اجتماعی و فرهنگی آن، کمتر از سهم جمعیتی آن در کشور می‌باشد. این شرایط می‌تواند معلول شرایط محیطی اعم از سیاسی، اجتماعی و اقتصادی یا ضعف روش و مدل مدیریت جذب و مشارکت خیرین در این منطقه نیز باشد.

از طرفی دیگر به استناد گزارشات سازمان جهانی بهداشت، فناوری‌های دیجیتال ـ شکل‌دهنده آینده بهداشت جهانی می‌باشند. دستورکار توسعه پایدار تاکید می‌کند که گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات جهانی پتانسیل زیادی برای تسریع پیشرفت بشری، پر کردن شکاف دیجیتال و توسعه دانش جوامع دارد.

با توجه به این واقعیت‌ها و چشم‌انداز سلامت جهانی به نظر می‌رسد مدل‌ها و روش‌های بکار گرفته شده تاکنون درخصوص برطرف کردن موانع و افزایش مشارکت مردم از قبیل توسعه وقف، ایجاد موسسات خیریه، راه‌اندازی مجامع خیرین و شکل‌گیری تشکل‌های مردم نهاد با توجه به تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه و نیز سبک کار و زندگی مردم (متاثر از عصر فناوری اطلاعات و تحولات دیجیتالی و فناورانه) نیازمند نوآوری و متناسب‌سازی با فرصت‌ها و اقتضائات این عصر است. باید تلاش کرد با توجه به شرایط عصر دیجیتال و تجارب موفق در سطح جهانی ملی و منطقه‌ای به کمک رویکرد تحول دیجیتال، مدل جذب و مشارکت خیرین سلامت و تشکل‌های مردم نهاد در استان قزوین بازطراحی و پیاده‌سازی شود؛ به طوری که موجبات افزایش جذب و مشارکت آنان در بهبود عملکرد نظام سلامت استان بیش از گذشته فراهم گردد.

منابع:

1-      سازمان بهداشت جهانیhttps://www.who.int/health-topics/health-systems-governance

2- وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی   https://behdasht.gov.ir

3- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی: بررسی اعتبارات حوزه سلامت در لایحه بودجه سال 1402 کل کشور

4- گزارشات مجمع خیرین سلامت کشور

5- گزارش سازمان بهداشت جهانی        Global strategy on digital health 2020-2025