شکستگی استخوان در کمین سالمندان

امیر دیوانی

شکسته استخوان داند بهای مومیایی را

«صائب تبریزی»

یک زمین خوردن ساده ممکن است زندگی کسی را دچار دگرگونی عمده‌ای کند. موقعی که فرد کهنسالی اعم از زن یا مرد، زمین می‌افتد، چه بسا چنان صدمه‌ای می‌بیند که دیگر قادر نمی‌شود زندگی فعالانه و مستقلش را ادامه دهد. هر ساله هزاران سالمند مرد و زن بر اثر سقوط، موقتا طوری توان‌یاب (معلول) می‌گردند که کار به شکستگی استخوان می‌رسد. با این حال، ایجاد تغییرات جزیی در خانه‌ها و شیوه‌های زندگی ممکن است از چنین افتادن‌هایی جلوگیری کنند.

همزمان با افزایش سن، احتمالا دگرگونی‌هایی در بینایی، شنوایی، قدرت عضلانی، هماهنگی و بازتاب‌ها پدید می‌آید. امکان دارد این قبیل تغییرات، درصد سقوط افراد را بیشتر گرداند. شاید سالمندان دچار اختلالاتی شوند که چه بسا در تعادل آنان اثر نهاده و بیماری‌هایی مانند مرض قند و ناراحتی‌هایی در قلب، رگ‌ها، دستگاه عصبی و تیروئیدشان پدیدار شوند. گاهی امراض یاد شده، درمان شدنی‌اند.

افزون بر این، سالخوردگان اغلب داروهایی مصرف می‌کنند که احتمال دارد سبب گیجی و منگی یا سیاهی رفتن چشم‌ها گردند.

پوکی استخوان، نوعی بیماری است که بر اثر آن توده‌ی استخوان از دست می‌رود تا جایی که استخوان‌ها شکننده‌تر شده و به آسانی می‌شکنند. همین وضع، علت اصلی شکستگی استخوان در زنانی است که دوره‌ی یائسگی را پشت سر نهاده‌اند و به طور کلی پیر به شمار می‌روند. برای کسی که به پوکی شدید استخوان مبتلا شده، حتی یک افتادن جزئی نیز ممکن است به شکست یک یا چند استخوان بیانجامد. پیشگیری از سقوط برای افرادی از این دست، بسیار اهمیت دارد.

گام‌هایی که باید برداشت

نقش زمین شدن‌ها و تصادفات ندرتاً رخ می‌دهند. شمار زیادی از این‌گونه پیشامدها را می‌توان جلوگیری کرد. هر یک از ما می‌توانیم به اقداماتی مبادرت ورزیم تا خانه‌ی خود را ایمن‌تر سازیم و از امکان سقوط بکاهیم. مواردی را که در زیر آورده‌ایم به شما یاری می‌کنند تا از افتادن و شکستگی استخوان در امان بمانید.

ـ مدام به متخصص بینایی و شنوایی‌سنج مراجعه کنید.

با صلاحدید متخصص، از سمعک و عینک مناسب استفاده نمایید.

ـ عوارض جوانبی داروهای مصرفی خود را از پزشک یا داروگرتان جویا شوید تا بدانید که آنها در تنظیم یا تعادل بدنتان اثر می‌گذارند یا نه؟ از پزشک بخواهید که شیوه‌هایی را برای کاهش افتادن توصیه کند.

ـ از میگساری بپرهیزید چرا که در تعادل بدنتان و واکنش‌هایش اثر می‌نهد.

ـ بعد از غذا خوردن، دراز کشیدن یا استراحت کردن، بلافاصله از جای‌تان بلند نشوید. در تمامی این حالات، ممکن است کم‌فشاری خون باعث سرگیجه شود.

ـ مواظب دمای منزلتان باشید. امکان دارد هوای خیلی گرم یا سرد شما را دچار سرگیجه کند. دمای شبانگاهی خانه‌تان را در 65 درجه فارنهایت یا بیشتر نگهدارید.

ـ اگر خیلی گرمتان شد به خصوص پس از خوردن دارو، احتمالا سرگیجه پیدا کرده و غش می‌کنید. چنانچه سکونتگاه شما دارای تهویه‌ی مطبوع نبود، در روزهای گرم از بادبزن برقی استفاده کنید. در چنین روزهایی، زیاد مایعات بنوشید و از زمان ورزش بکاهید. در آن بخش از روز که هوا فوق‌العاده گرم است، خود را به جایی برسانید که تهویه‌ی مطبوع دارد.

ـ چنانچه موقع راه رفتن، تعادل ندارید یا در صورتی که گاه احساس سرگیجه می‌کنید، از چوب دستی، عصا یا راهبر (واکر) استفاده نمایید تا به حفظ تعادلتان کمک کنند. کاربرد این‌ها در زمین‌های ناهموار و ناآشنا بسیار مهم است. وقتی که از خانه بیرون می‌آیید، خیلی مواظب پیاده‌روهای خیس و یخ زده باشید.

ـ کفش‌های کف لاستیک و پاشنه کوتاه بپوشید تا از پاهایتان خوب مواظبت کنند. با دمپایی کف صاف یا در حالی که فقط جوراب به پا دارید، از پلکان بالا نرفته و یا روی کف واکس خورده راه نروید زیرا بی‌تردید لیز می‌خورید.

ـ برنامه‌های منظم ورزشی تنظیم کنید. این کار باعث می‌شود که قدرت بدنی و عضلات شما با یکدیگر هماهنگ گشته و مفصل‌ها، زردپی‌ها (تاندون‌ها) و رباط‌هایتان نرمش‌پذیرتر گردند.

بسیاری از کهنسالان از پیاده‌روی و شنا لذت می‌برند. فعالیت‌های خفیفی چون پیاده‌روی یا بالا رفتن از پله‌ها که به وزن بدن مربوط است، احتمالا حتی روند از دست رفتن استخوان، بر اثر پوکی استخوان را کند می‌سازد. ضمن رایزنی با پزشک معالج یا درمانگر جسمی خویش، یک برنامه‌ی ورزشی مناسب برای خودتان در نظر بگیرید. آنها ممکن است انجام ورزش‌های ساده‌ی وزنه‌برداری را به منظور تقویت عضله‌ها و استخوان‌ها به شما توصیه کنند.

ـ اگر موقع بالا رفتن از پلکان ناچارید بار سنگینی را با خود حمل کنید، یک دستتان را به نرده بگیرید.

ـ خود را به خطر نیندازید. روی کف تازه شسته راه نروید یا برای دسترسی به چیزی، روی میز و صندی نایستید.

برای برداشتن شیئی که در زمین یا قفسه‌ی فوقانی است، به جای دولا شدن از چوب چنگک‌دار استفاده نمایید. این وسیله‌ی خاص ابزارگیری در فروشگاه‌های وسایل پزشکی به فروش می‌رسد.