شب نشست «علامه محمد قزوینی» برگزار شد
- شناسه خبر: 36435
- تاریخ و زمان ارسال: 13 خرداد 1403 ساعت 07:30
- بازدید :
به گزارش ولایت، دبیر انجمن تاریخ در شب نشست علامه محمد قزوینی گفت: محمد قزوینی، نامدار به علامه محمد قزوینی، ادب‌دانی نامور و پژوهشگری گران‌سنگ که در یازدهم اردیبهشت‌ماه 1256 خورشیدی در دروازه قزوین تهران، در خانواده‌ای قزوینی چشم به جهان گشود، که پدرانش اهل فرهنگ و قلم بودند. پدربزرگ او ملاعبدالعلی قزوینی از دانشمندان قزوین بود و پدرش ملا عبدالوهاب قزوینی معروف به «ملا آقای قزوینی» که اصالتاً بومی بلوک بشاریات بود.
وی بیان کرد: علامه، صرف نحو و فقه و کلام و حکمت را نخست نزد پدر و سپس نزد آموزگارانی دیگر همچون میرزا حسن آشتیانی و ملأ محمد آملی، ادیب پیشاوری و شیخ هادی نجم‌آبادی به آموزش ادامه داد و درس طلبگی گرفت. زیر نظر شمس‌العلما در علوم اسلامی و هیات و ریاضی و تاریخ و تاریخ ادب و رجال و عروض و قافیه کاردان شد. سپس در مدرسه آلیانس تهران به فراگیری زبان فرانسه پرداخت. در همین هنگام نیز آموزش زبان عربی داشت، شاگردی محمدعلی فروغی و محمدحسین فروغی سبب شد تا به تشویق میرزا محمدحسین فروغی به همکاری با روزنامه تربیت دعوت شود.
احمدی افزود: وی همچنین در گردآوری بخش تاریخ اسلام در کتاب تاریخ مفصل ایران که کتاب درسی مدارس بود شرکت کرد. در سال ۱۲۸۳ خورشیدی به دعوت برادر خود که آن زمان در لندن بود، به قصد دیدار از کتابخانه بزرگ لندن و نسخه‌های کهن نفیس آن، از راه روسیه و آلمان و هلند رهسپار لندن شد و همین سفر او را برای بیش از سی سال در اروپا ماندگار کرد.
دبیر انجمن تاریخ تشریح کرد: قزوینی، در فرهنگ غرب زیست و پای به آکادمی‌های بزرگ نهاد و همراه با دانشمندانی بزرگ چون ادوارد براون نشست‌وبرخاست کرد. قزوینی به معنی کلمه علم ایران‌شناسی را آموخت و توانست یکی از سترگ‌ترین ایران شناسان ایرانی شود. او در عصر ادعاهای بی‌سند، ارزش اسناد تاریخی و منابع را به‌خوبی دریافت و از همین‌رو توانست بخشی از تاریخ ایران را بر پایه علمی و با استناد به منابع دست اول استخراج کند. به‌گونه‌ای که به هنگام بازگشت به ایران کوله باری از دانش و تجربه بود. او تاریخ را با متدولوژی و روش‌های دقیق پژوهش فرهنگی آموخته بود، چنین بود که به شایستگی به «علامه» نام‌گرفت و شاگردانی بزرگ چون عباس اقبال آشتیانی را پروراند، این‌ها تنها گوشه‌ای از دریای دانش و خدمت علامه محمد قزوینی است.
در این نشست در دو بخش به موضوع بررسی دوران زندگانی علامه قزوینی و وجه علمی آن دانشمند فرزانه به عنوان یک چهره ملی و بین‌المللی و جایگاه و میراث علامه محمد قزوینی در حوزه‌های متون ادبی و تاریخ و نیز در بخشی به تلاش‌های ستودنی قزوینی در یافتن استناد ارزشمند تاریخی و تصحیح متون، ظرافت و وسواس ایشان در تصحیح، توسط دو سخنران، دکتر حمید طاهری عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) و دکتر سید محمد حکاک عضو هیات علمی گروه فلسفه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) پرداخته شد.
علامه قزوینی یک چهره بین‌المللی است
دکتر حمید طاهری با اشاره به اهمیت متونی که توسط علامه محمد قزوینی صورت گرفته، اشاره کردند: قزوینی درست است که اصالت قزوینی دارد ولی او یک چهره‌ی ملی و بین‌المللی است و حق بسیاری بر دوش دانشگاهیان دارد، ایشان فرمودند که برجسته‌ترین کار علامه در تصحیح متن کتاب ارزشمند تاریخ جهانگشای جوینی نوشته عطاالملک جوینی و در شعر، دیوان حافظ است که نمونه این تصحیح‌ها نادر و نظیر آن را نداریم، چنان که دیوان حافظ همچنان به نام زیبنده‌ی علامه محمد قزوینی آراسته است.
علامه قزوینی بنای کار را بر پیدا کردن نسخه اقدم و مقایسه آن‌ها و خوانش آن گذاشته بود، او در هیچ کاری از ذوق خودش استفاده نکرد و همواره در نسخ اقدم در پی استفاده کلمات پاک و صحیح بود.
علامه گرچه تحصیلاتش حوزوی است، اما به معنی واقعی کلمه بر تمام علوم ادبی مسلط بود، کلام را به خوبی می‌دانست، چنان که حسن تقی‌زاده در کلامی در ردای قزوینی چنین می‌گوید که «قزوینی بی‌هیچ شبه‌ای، (ابوریحان) بیرونی ثانوی است و بی‌هیچ شبه‌ای ابن خلدون زمان ماست» ایشان گرچه هیچ‌گاه استاد دانشگاه نشد اما دکتر فروزان‌فر و دیگر اساتید روزهای جمعه دانشجوها را به خانه‌ی علامه قزوینی می‌فرستادند تا مشکلاتشان را حل کنند، یکی از برجسته‌ترین این شاگردان عباس اقبال آشتیانی است.
وی در خاتمه اشاره کرد که برجسته‌ترین ویژگی علامه در تصحیح دقت و وسواس و روح علمی و پژوهندگی و خستگی‌ناپدیری وی بود.
امروز کسی را هم‌سنگ و هم راستای مکتب قزوینی نمی‌دانم
دکتر سید محمد حکاک نیز با اشاره به تحولات زبان فارسی در طول تاریخ هزار و دویست ساله و وجود آمدن سبک‌های متفاوت، بیان داشتند که در بین سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ هجری یک تحول و انقلاب عظیمی رخ داد که آن انقلاب تصحیح، تحقیق و اصلاح بود و هر سه‌ی این موارد معلول مواجهه ما است با غرب، به طوری که ما فن تصحیح متون را از غرب آموختیم و آن کس که این مهارت را به ایران آورد، محمد قزوینی است، در واقع در هر سه این موارد موسس و رهبر خود قزوینی است.
وی بیان کرد: در تاریخ قزوین، ما شخصیتی از نظر اعتبار و شهرت جهانی به اندازه محمد قزوینی نداریم، سوی دیگر آن انقلاب، تحقیق در علوم بود، چنان که کسی در حوزه ادب فارسی مقاله‌ای علمی منتشر کند، چنان چه در تصحیح متون مقاله‌ای از آن نویسنده و آن اثر بنویسد، چنین چیزی را قبل از قزوینی نداشتیم.
دکتر حکاک به آسیب‌های عمومی شدن سواد که متاثر از غرب بود اشاره کرد و افزود: چنان که قلم به دست هر کسی افتاد و شهامت نوشتن گسترش یافت که این پدیده‌ای جدید بود، در عین حال که فایده داشت برای زبان فارسی آسیب زیادی به همراه آورد، قزوینی کسی است که بخشی از تلاش‌های خود را در مقالات در اصلاح زبان فارسی و پرداختن به لغت دارد و از این نظر کار او ارزنده است.
وی در پایان به اهمیت کار علامه قزوینی در تصحیح متون و مهارت ایشان اشاره کردند و گفتند: قزوینی مکتبی را پدید آورد که شاگردانش تا سال‌ها از آن پیروی کردند اما به مرور زمان این مکتب به فراموشی سپرده شد و امروز کسی را هم‌سنگ و هم راستای مکتب قزوینی نداریم.
سلسله نشست‌های قزوین‌نامه توسط انجمن ایرانی تاریخ شعبه قزوین و با همکاری پایگاه تاریخی شهر قزوین به صورت ماهانه در ابعاد مختلف قزوین‌شناسی برگزار می‌گردد.
