شاهنامه‌ی نادری

دکتر سلیمی

بعد از شاهنامه‌ی معروف فردوسی، می‌توان به شاهنامه‌ی نادری اشاره کرد که دُرِّ کمتر شناخته شده‌ای در ادبیات فارسی است. از آن‌جا که این اثر به تازگی در قزوین انتشار پیدا کرده، خوب است چند خطی از زبان ناشر آن بخوانیم:

کتاب «شاهنامه نادری» سروده محمد علی طوسی، ملقب به فردوسی ثانی، از شعرای دربار نادر شاه افشار، در قرن دوازدهم هجری است. وی در جنگ‌ها و فتوحات ملازم رکاب نادری بوده و دیده‌های خود را با نگاه ریزبینانه به شعر کشیده است. گرچه نمی‌توان او را با فردوسی مقایسه نمود ولی از آنجا که بر خلاف شاهنامه فردوسی، کلیت شاهنامه نادری، مبتنی بر دیده‌ها و تجربیات شخصی بوده و به شنیده‌ها و مطالعات گذشتگان بسنده نشده، نسبت به شاهنامه فردوسی بزرگ، مزیت دارد. همچنین از آنجا که غالب شاهنامه نادری، اصطلاحا حماسه مصنوع محسوب شده یعنی به قلم و ذهن یک نفر به حماسه تبدیل شده می‌تواند منبع مهمی برای تاریخ‌دوستان و تاریخ پژوهان قلمداد شود. در حالی که بخش عمده‌ای از شاهنامه حکیم فردوسی حماسه طبیعی است و عمدتا از جهت ادبی،  مردم‌شناسی و اسطوره شناسی و… بسیار حائز اهمیت است. محمدعلی طوسی، تالی فردوسی محسوب می‌شود و در جای‌جای شاهنامه خود، همانند استاد بی‌بدیلش فردوسی بزرگ، سعی در اغراق و خرق عادت کرده ولی اینکه تا چه حد از پس این شگرد حماسه‌سرایی برآمده باید به نظر شاهنامه پژوهان مراجعه کنیم.

این کتاب برای بار دوم در ایران به چاپ رسیده است. چاپ اول آن را مرحوم احمد سهیلی خوانساری بر پایه دو نسخه موجود، تصحیح و چاپ نموده است.(اکنون این نسخه بسیار کمیاب است).

کتاب حاضر با مقابله آن کتاب گرانسنگ، با نسخه واحدی که در اختیار جناب آقای محمد کریم باریک‌بین، مصحح این اثر سترگ، بوده با همکاری خانم سمیه نوروزی انجام یافته است.

شاهنامه نادری در قطع وزیری، با شمارگان ۲۰۰ نسخه در انتشارات دکتر سین قزوین به زیور طبع آراسته شده است.

مقدمه این کتاب به قلم جناب دکتر حمید عابدی‌ها عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور قزوین به رشته تحریر درآمده است.