سایه فقر و پیری

نفیسه کلهر

سال‌ها پیش وقتی مرد خانه بعد از سی سال کار کردن بازنشسته می‌شد دوران پادشاهی‌اش شروع می‌شد. روزهایی که بتواند پایش را روی پایش بیندازد و بزرگ خانواده باشد؛ سفره‌اش پهن و درب خانه‌اش رو به همه باز.

روزهایی که بتواند با فراغ بال با نوه و نتیجه بازی کند و به جوانترها مشورت بدهد و شاید با پاداش بازنشستگی بتواند در بخشی از کسب و کار یا خرید خانه و… حمایتشان کند.

حالا اما مدتی‌است که روزگار خوش برای بازنشستگان رنگ باخته. اغلبشان به دنبال شغل دوم، نگهبانی یا کارهای این‌چنینی می‌گردند و همچنان زیر بار گرانی‌ها کمرشان خم می‌شود.

*

محمدعلی 73 ساله را در یکی از کوچه‌های محله قدیمی باغ‌دبیر می‌بینم. یک نایلون کوچک دستش گرفته و روی سکوی یک مغازه نشسته است و خستگی در می‌کند. به گفته خودش از خرید می‌آید. برایم می‌گوید: «همین نایلون کوچک شد 300 هزار تومان. شامپو و روغن و اسکاج و یک بسته خرما و دو دستمال کاغذی.» سری تکان می‌دهد و می‌گوید : «همین چند قلم شده 300 تومن. اگر می‌خواستم میوه یا برنج و گوشت بخرم که هیچی.» از حقوقش می‌پرسم و توضیح می‌دهد: «هشت میلیون تومان می‌گیرم که خرج خودم و زنم به زور می‌شود. یک داماد راه دور دارم که وقتی می‌آید همسرم خیلی مقید است. می‌گوید باید صبحانه خوب بگذاریم جلویش. نهار می‌پرسد چه دوست داری؟ او هم اگر غذای گوشتی بگوید من باید کلی پول برای نیم کیلو گوشت بدهم. نوه‌ام هم ماشالا خیلی شکمو و پرخور است. می‌خورد و پدر و مادرش قربان صدقه‌اش می‌روند. من هم خب بدم نمی‌آید نوه‌ام است اما همین باعث می‌شود وقتی می‌گویند می‌خواهند بیایند غصه‌ام بگیرد که شاید میزبان خوبی نباشم.»

او همینطور اشاره می‌کند به این رسم که در اعیاد و آخر هفته‌ها بچه‌ها به خانه پدر و مادر می‌آیند و ادامه می‌دهد: «خانه پر می‌شود از 4 دختر و پسرم و 4 عروس و دامادم و 6 نوه. چه غذایی بپزیم، دخل و خرجمان جور در می‌آید؟ هفته پیش دو تا مرغ خریدم شد 500 هزار تومان. تخم مرغ می‌شود 3 هزار تومان. برنج ایرانی که سال‌هاست نمی‌خوریم. برنج هندی و پاکستانی هم انگار پلاستیک است. اصلا قابل خوردن نیست. ولی چاره چیست؟ وقتی مجبور باشی باید هندی بخری.»

محمدعلی نشسته روی همان سکوی بنگاه املاک باغ‌دبیر سر تکان می‌دهد و می‌گوید: «خیلی روزگار سختی شده. از قدیم گفته بودیم که خدا هیچ‌ کسی را شرمنده زن و بچه‌اش نکند. 30 سال در کارخانه کارگری کردم که محتاج نامرد نشوم. اما همچنان هشتم گرو نه هست.»

از خانه‌اش می‌پرسم خدا را شکر می‌کند که با قرض و وام در جوانی توانسته خانه‌ای بخرد: «اگر مستاجر بودم که واویلا. خانه‌ام مرمت می‌خواهد اما پولش را ندارم. هر سال زمستان همسرم می‌گوید دیگر امسال  سقف روی سرمان خراب می‌شود. اما می‌گویم خدا بزرگ است. آبروی مرا نمی‌برد. اگر سقف خراب شود و پول تعمیرش را نداشته باشم آبروریزی می‌شود.» محمدعلی همینطور اشاره می‌کند که دیگر توان ندارد که به دنبال کار دیگری برود وگرنه حتما این کار را می‌کرد.

*

زهرا از پدر بازنشسته‌اش و زندگی سختشان می‌گوید: «چیزی که من در سال‌های اخیر در زندگی پدر و مادرم شاهد بودم این موضوع بود که کیفیت زندگیشان مدام پایین و پایینتر آمده است. اگر مادرم در جوانی نصف برنجش آغشته به زعفران بود حالا اصلا زعفران استفاده نمی‌کند. سالاد و سبزی خوردن از سفره‌شان حذف شده و بیشتر غذایشان نانی شده و برنج کمتر می‌خورند. گوشت و مرغشان هم اگر در سفره باشد برای میهمان است و خیلی کم شده. بیشتر حقوقشان پی دوا و درمان امراض پیری و کهولت سن می‌رود و چیز زیادی نمی‌ماند.»

زهرا توضیح می‌دهد که برای خودش هم رفتن به خانه پدر و مادرش سخت شده است: «باورتان می‌شود رویم نمی‌شود یک آخر هفته دست بچه‌ها و شوهرم را بگیرم و ببرم آنجا؟ می‌ترسم چیزی در خانه نداشته باشند یا برای تهیه یک لقمه شام به زحمت بیافتند. اگر هم غذایی باشد از گلویم پایین نمی‌رود چون می‌دانم به سختی تهیه‌اش کرده‌اند.»

*

وضعیت سخت بازنشستگان حتی صدای مجلسیان را هم بلند کرد. در جلسه هفته قبل یک نماینده مجلس شورای اسلامی در تذکری  خطاب به هیات رئیسه مجلس خواست تا به وضعیت بازنشستگان رسیدگی شود و بار دیگر طرح همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در مجلس را مطرح کرد.

به گزارش ایسنا، سیدمحمد پاک مهر در جلسه علنی روز دوشنبه مجلس در تذکری گفت: از هیأت رئیسه مجلس درخواست دارم به مطالبه بازنشستگان عزیز پاسخ مثبت بدهند؛ چه زمانی قرار است طرح همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در مجلس مطرح شود؟

نماینده مردم بجنورد، جاجرم و سملقان تاکید کرد: بازنشستگان از کار بازنشسته شده‌اند، اجازه ندهیم در این شرایط سخت اقتصادی، از زندگی هم بازنشسته شوند؛ انصاف نیست نسبت به وضعیت این افراد که سال‌ها به نظام خدمت کرده‌اند، بی‌تفاوت باشیم.

این نماینده مجلس شورای اسلامی افزود: از هیأت رئیسه مجلس تقاضا داریم رسیدگی به طرح ساماندهی کارکنان دولت را در دستور کار قرار دهد چراکه بسیاری از نیروها چشم انتظار هستند؛ این افراد کسانی هستند که با کمترین دریافتی بیشترین خروجی را برای کشور دارند.

*

اگرچه مشکلات اقتصادی بر جنبه‌های مختلفی از زندگی اثر می‌گذارد اما در این گزارش بیشتر به جنبه میهمانی و گرانی اقلامی که در سفره است پرداختیم. هرچند از گذشته گفته‌اند میهمان به روی خوش به میهمانی می‌رود نه به سفره پر. اما میزبان هم نیاز دارد تا بتواند سربلند باشد و آنطور که شایسته است رسم میزبانی را به جای آورد. شاید با کم کردن تجملات و ساده کردن سفره‌ها بشود مراعات همه را کرد تا دید و بازدیدها و سراغ گرفتن از همدیگر و صله ارحام قطع نشود و در دوران کهنسالی که بیشتر به حضور فرزندان کنارشان نیازمندند این مهم به جای آید.