سایه سنگین بانک مرکزی بر بازار اشتغال

آرش صالحی ـ با وجود برخی شعارها که برای قطع شدن رابطه بین نوسان قیمت ارز و تورم داخلی از سوی برخی دولتی‌ها مطرح شد، این روزها رسیدن قیمت دلار به 40 هزار تومان در حال تحمیل کردن التهاب تورمی دیگری به فضای اقتصادی کشور است و در این شرایط بانک مرکزی که خود را در کنترل تورم و بهمن نقدینگی ناشی از افزایش قیمت ارز ناتوان دیده، بنای کار را بر این گذاشته تا با کاهش مصارف بانک‌ها و متوازن کردن مصارف و منابع مالی بانک‌ها، ناترازی مالی نظام بانکی را به حداقل رسانده و جلوی موج تورمی جدید را بگیرد. در این میان راهکار بانک مرکزی راهکاری رکودزا محسوب می‌شود و متولی نظام مالی کشور در این راهکار از بانک‌ها خواسته که از پرداخت بخش اعظمی از تسهیلات خود جلوگیری کنند که عمده این تسهیلات هم تسهیلات حوزه اشتغال‌زایی و کارآفرینی هستند. بنابراین بانک مرکزی مانند بسیاری از تجربه‌های تکراری در شرایط بحرانی تصمیم گرفته که مسدود کردن تسهیلات جلوی خروج منابع مالی از بانک‌ها را بگیرد. شیوه‌ای کلیشه‌ای که ثابت شده در بلندمدت اثرات تورمی مخرب‌تری دارد.
ـ سیاست‌های بانک مرکزی موجب رکود حوزه اشتغال شده است
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با بیان اینکه در سال جاری شاهد افزایش نسبی آمار بیکاری در استان هستیم، گفت: در حوزه اشتغال‌زایی برای تحصیل‌کرده دانشگاهی مشکلات اساسی داریم که باید برای مشاغل افراد دارای مدارک کارشناسی و بالاتر فکر جدی کنیم.
لطف‌ا… سیاهکلی با اشاره به اینکه یکی از ارکان مهم ما در حوزه اشتغال‌زایی حضور فعال بانک‌ها است، اضافه کرد: فعالیت بانک‌ها در حوزه اعطای تسهیلات اشتغال‌زایی مدتی است که کاهش پیدا کرده و با پیگیری‌هایی که انجام دادیم، مشخص شد که دلیل کاهش فعالیت بانک‌ها در این حوزه هم سیاست‌های جدید بانک مرکزی است و به همین خاطر رئیس بانک مرکزی در 2 هفته آینده به مجلس می‌آید تا درباره این موضوع و افزایش قیمت ارز توضیح دهد.
سیاهکلی ادامه داد: بانک مرکزی دلیل کاهش میزان اعطای تسهیلات بانکی را ناترازی بانک‌ها معرفی می‌کند و اعلام کرده که تا زمانی که این ناترازی وجود دارد، فعالیت بانک‌ها را در مقوله دادن وام و تسهیلات محدود می‌کند. به طوری که حتی جلوی اعطای وام‌های 50 میلیون تومانی با سود 18 درصد هم گرفته شده که این محدودیت رکود اقتصادی زیادی ایجاد کرده و تحرکات اقتصادی را کاهش داده است.
وی تصریح کرد: اگر بانک‌ها ناترازی مالی دارند و مصارف آنها از منابع آنها بیشتر است، با این سیاست مشکل ناترازی حل نمی‌شود؛ چرا که بانک‌هایی که کاهش سرمایه دارند و اعتبار لازم را در اختیار ندارند، اگر فعالیت‌هایشان محدود شود، مشکلش حل نمی‌شود، بلکه باید اجازه دهیم که فعالیت‌های او گسترش پیدا کند تا بتواند مشکل ناترازی را برطرف کند.
ـ بانک مرکزی 35 درصد سود از بانک‌ها می‌گیرد
نماینده مردم قزوین، آبیک و البرز در مجلس با اشاره به اموال و دارایی‌های هنگفت بانک‌ها گفت: سؤال این است که بانک‌ها چرا از مولدسازی دارایی‌هایشان برای حل مساله ناترازی استفاده نمی‌کنند؟ بانک‌ها باید با فروش اموال و دارایی‌های مازاد خود مشکل ناترازی مالی را حل کنند تا مشکلی در پرداخت تسهیلات به مردم نداشته باشند.
سیاهکلی افزود: با این حال شاهد اجرای سیاست غلط محدودسازی پرداخت تسهیلات بانکی هستیم و عدم حضور بانک‌ها در حوزه تأمین مالی فعالیت‌های اقتصادی اتفاقات بدی را رقم زده و خواهد زد.
وی ادامه داد: جالب اینکه بانک مرکزی در حالی به سمت محدودسازی نظام بانکی در حوزه تسهیلات رفته که برای اعطای اعتبارات به بانک‌ها 35 درصد سود از آنها می‌گیرد و در مقابل توقع دارد بانک‌ها تسهیلات با سود بیشتر از 18 درصد ندهند که همین موضوع هم یک تناقض بزرگ در حوزه بانکداری توسط بانک مرکزی محسوب می‌شود.
ـ واحدهای تولیدی قزوین انتفاع مالی خود را به پایتخت می‌رسانند
رئیس شورای هماهنگی بانک‌های استان قزوین هم در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با اذعان به عملکرد ضعیف بانک‌های عامل استان در حوزه اعطای تسهیلات تبصره 16 (اشتغال‌زایی) گفت:‌ با این حال نسبت به ماه قبل شاهد جهش پرداخت تسهیلات اشتغال‌زایی و مشاغل خانگی در بانک‌ها هستیم و اعتقاد داریم روند آمار پرداخت تسهیلات تا حد زیادی بهتر شده است.
محمدابراهیم معدنی با یادآوری اینکه آبروی مجموعه مدیریت استان در گرو نرخ مناسب پرداخت این تسهیلات است، اضافه کرد: واقعیت غیرقابل انکار، همجواری استان قزوین با تهران است و همین همجواری باعث شده که مسئولان تسهیلات فراوانی را در اختیار متقاضیان ایجاد واحدهای تولیدی و خدماتی قرار ‌دهند.
وی ادامه داد: با این حال شاهد این هستیم که واحدهای تولیدی همه دفاتر و مراکز مالی خود را به تهران می‌برند؛ در واقع مدیران واحدهای تولیدی از مواهب مالی و امکانات استان قزوین استفاده می‌کنند، اما انتفاع مالی خود را به پایتخت می‌رسانند.
معدنی تصریح کرد: البته واقعیت این است که به دلیل نزدیکی فاصله مدیران دستگاه‌های دولتی تهران با مدیران ارشد بانکی در سطح‌بندی پرداخت تسهیلات امتیازات ویژه‌ای برای دستگاه‌های پایتخت ایجاد می‌شود و در کمیته‌های تصمیم‌گیری پایتخت میزان و سرعت پرداخت تسهیلات به واحدهای مختلف تولیدی و خدماتی بیشتر است.
رئیس شورای هماهنگی بانک‌های استان با بیان اینکه برخی پرونده‌های اعطای تسهیلات در بانک‌های استان به کمیته‌های کشوری در پایتخت ارجاع می‌شود، گفت: برای تسریع در پرداخت این تسهیلات پیگیری مدیران دستگا‌ه‌های اجرایی استان قزوین خیلی‌مهم است و باید به سرعت پیگیری کند و با کارشناسان در مرکز ارتباط برقرار و ایرادهای پرونده‌های تسهیلات را زودتر برطرف کرده و در یک کلام تسهیل‌گری کنند تا نتیجه بگیرند.
معدنی افزود: بنابراین در تهران با توجه به فاصله نزدیک مدیران به کارشناسان مربوطه این پیگیری‌ها راحت‌تر انجام می‌شود. ضمن اینکه کارشناسان بانکی ما در تهران به خاطر محدودیت انتقال کارشناس از شهرستان‌ها به کلان‌شهرها عموماً از خود تهران انتخاب شدند و به همین خاطر مدیران تهرانی ارتباط نزدیک‌تری با آنها دارند و خیلی‌راحت‌تر نتیجه می‌گیرند.
ـ لزوم مهار بنگاه‌داری در بانک‌های خصوصی
از سوی دیگر، معاون اقتصادی و توسعه منطقه‌ای استاندار قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت عنوان کرد: تا زمانی که منابع بانکی را تقویت نکنیم، تسهیلات‌دهی ما مشکل خواهد داشت. در این میان بانک مرکزی برای اینکه تورم را مهار کند، دنبال مدیریت مصارف بانک‌ها است؛ البته روش‌های بانک مرکزی ممکن است ایراد داشته باشد، اما هدف درستی دارد.
میثم پیله‌فروش با بیان اینکه بانک مرکزی جلوی مصارف بانک‌ها را در حوزه تسهیلات گرفته است، گفت: بنابراین اگر بخواهند رویه‌ای که در حوزه تسهیلات تا امروز داشتند را ادامه دهند، حتماً دچار چالش‌هایی می‌شوند.
وی با ذکر اینکه برای تقویت منابع مالی بانک‌های استان چند روش داریم، اضافه کرد: انتقال منابع مالی شرکت‌ها از تهران به قزوین، فروش اموال مازاد و مهار بنگاه‌داری در بانک‌های خصوصی، 3 روش مهم برای غلبه بر بحران مالی و ناترازی در بانک‌ها هستند که اجرای همه این روش‌ها جواب می‌دهد و باید همه دستگاه‌ها برای اجرای این 3 روش تلاش کنند.
پیله‌فروش ادامه داد: اما از اجرای این روش‌ها مهمتر این است که خود مدیران بانک‌ها فراتر از تکلیف اداری برای منابع ملی کشور دلسوزی کنند و سرمایه‌های حبس‌ شده بانکی در حوزه‌های مختلف را آزادسازی کنند.
ـ اخذ تسهیلات تولید در تهران راحت‌تر است
اما رئیس کانون کارفرمایان استان قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با بیان اینکه در 30 سال گذشته همواره اخذ تسهیلات بانکی در تهران نسبت به قزوین روان‌تر و راحت‌تر بوده است، گفت: بنابراین برخی مدیران واحدهای صنعتی حق دارند که حساب‌های مالی خود را به تهران انتقال دهند، چون تسهیلات را با مبلغ بالاتر و سرعت بیشتری دریافت می‌کنند.
علی‌اصغر آهنی‌ها افزود: با این وجود در حال حاضر خیلی از شرکت‌های بزرگ استان قزوین در داخل استان حساب بانکی دارند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم شرکت‌هایی که سرمایه خود را از استان خارج کرده‌اند، شناسایی شوند و با تشویق‌هایی راغب شوند که سرمایه و حساب بانکی خود را به بانک‌های درون استان منتقل کنند.
وی ادامه داد: به هر صورت اعتبارات استانی باید صرف اشتغال‌زایی شود و اگر به شرکت‌هایی که حساب بانکی آنها در قزوین است، امتیاز دهیم، بدون شک دیگران هم حساب‌های بانکی خود را به درون استان انتقال می‌دهند.
ـ افت آمار اشتغال‌زایی، فرجام سیاست‌های بانک مرکزی است
در این شرایط به نظر می‌رسد بانک مرکزی توانایی مدیریتی لازم برای کنترل نقدینگی بازار را ندارد و بنا دارد با ایجاد رکود جلوی تورم در بازار را بگیرد که با توجه به صعود قیمت دلار می‌تواند به یک شرایط رکود تورمی شدید در جامعه دامن بزند که نتیجه‌ای جز افت شدید آمار اشتغال‌زایی و افزایش بیشتر شکاف طبقاتی نخواهد داشت.