زلزله‌ای که قلب مردم جهان را لرزاند

ـ10 شهریور سال 1341 زلزله‌ای به قدرت 2/7 ریشتر ساعت 55/22 دقیقه بخش وسیعی از ایران را لرزاند که مرکز اصلی این زمین لرزه بلوک زهرا از توابع شهرستان قزوین بود.

به گزارش مهر زلزله از جمله پدیده‌های طبیعی است که اگرچه علت وقوع آن کاملاً منطقی و علمی بوده اما خسارات مالی و جانی به بار آمده از آن همواره در تاریخ بشریت غم و اندوه فراوانی به همراه داشته است.

یکی از مهم‌ترین رویدادهای مهم تاریخی استان قزوین که همواره داغ فراوانی را بر دل مردم به یادگار گذاشت زلزله سال 41 منطقه بوئین‌زهرا است.

زلزله بوئین‌زهرا یکی از تلخ‌ترین حوادث طبیعی تاریخ ایران است. حادثه‌ای که هزاران نفر در پی آن جان خود را از دست دادند.

ـ مرکز اصلی زلزله سال 41 بوئین‌زهرا بود

محمدحسن سلیمانی یکی از محققین قزوینی است که در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: سال 1341 زلزله‌ای به قدرت 2/7 ریشتر ساعت 55/22 دقیقه بخش وسیعی از ایران را لرزاند که مرکز اصلی این زمین لرزه که تا آن هنگام در نوع خود در یک قرن اخیر منحصر به فرد بشمار می‌رفت بلوک زهرا یا بوئین‌زهرای امروز از توابع شهرستان قزوین بود.

وی اضافه می‌کند: گستره این زلزله 45 هزار مترمربع بود که طبق اسناد رسمی 12 هزار و 255 نفر طی این زلزله جان خود را از دست دادند.

این کارشناس تصریح می‌کند: ازبین رفتن قنوات، نبود آب و تغذیه مسئله‌ای بود که مردم را بیش از پیش دغدغه‌مند می‌کرد.

وی ادامه داد: روزنامه عصرگاهی «اطلاعات» حدود 14 ساعت پس‌ از زلزله درحالی‌که هنوز ابعاد زلزله به‌درستی هویدا نشده بود؛ تیتر نخست خود را به زلزله بوئین‌زهرا اختصاص داد «زلزله دیشب چند هزار نفر را مقتول و مجروح کرد.»

با توجه به اینکه مردم ایران از گذشته‌های دور همواره یاری‌گر یکدیگر بودند و در این میان نقش پهلوانان و جوانمردان پررنگ‌تر احساس می‌شد گفته می‌شود که پهلوان تختی نیز از جمله کسانی بود که به یاری مردم شتافت.

سلیمانی درخصوص ورود پهلوان تختی به بوئین‌زهرا می‌گوید: پهلوان تختی برای جمع‌آوری کمک برای زلزله‌زدگان از تجریش تا راه‌آهن تهران را پیاده طی کرد و در بین راه برای زلزله‌زدگان کمک جمع‌آوری کرد.

حاج یوسف نظری از جمله ساکنین منطقه بوئین‌زهرا است که از زلزله خاطراتی به یادگار دارد. او در خصوص وقوع زلزله می‌گوید: ما باغی را به نام بنان السلطنه اجاره کرده بودیم و شب را همراه دایی خود برای نگهبانی از باغ سپری می‌کردیم و باتوجه به گرمی هوا تصمیم گرفتیم روی پشت بام خانه باغ بخوابیم.

ـ زلزله برای ما رویدادی عجیب و دور از باور بود

وی اضافه می‌کند: ناگهان طی فرآیندی با یک تکان شدید منقلب شدیم و گمان کردیم توسط اجنه مورد اذیت قرار گرفتیم که البته باور اغلب افراد روستا نیز همان بود چرا که تابه‌حال تجربه وقوع زلزله را نداشتیم.

این روستایی عنوان می‌کند: تکان‌ها شدیدتر شد و سقف خانه فرو ریخت ناگهان از دور و از چهار جهت فریاد یاحسین بلند شد و ما به سوی روستا حرکت کردیم.

وی ادامه می‌دهد: برخی از مردم منقلب شده و از خانه بیرون آمده بودند و برخی دیگر زیرآور مانده بودند به کمک همسایه‌ها رفتیم. پدرم گوشش را روی زمین می‌گذاشت و از هرکجا که صدای ناله‌ای بلند می‌شد همانجا را می‌کندیم.

نظری تصریح می‌کند: تا صبح اجساد و مجروحین یکی پس از دیگری از دل خاک خارج می‌شدند و ما اجساد را روی شانه‌های خود با نردبان حمل می‌کردیم و با توجه به آمار بالای اجساد، گاهی اجساد همراه خانواده و بدون کفن در یک جا دفن می‌شدند.

وی تاکید می‌کند: پهلوان تختی از جمله اشخاصی بود که به فریاد زلزله‌زدگان رسید. آیت‌ا… طالقانی نیز از دیگر اشخاصی بودند که در این محل حاضر شدند و همراه با گروهی از دانشجویان در امور جهادی کمک‌رسان بودند.

ـ تخریب 100 درصدی خوزنین در زلزله سال 41

روستای خوزنین یکی از روستاهای بوئین‌زهرا است. این روستا از جمله روستاهایی بود که به صورت 100 درصد تخریب شد.

سلیمانی در ادامه گفت‌وگو با مهر می‌گوید: روزنامه اطلاعات در شماره 18 شهریور خود نوشت؛ یک هفته پس از فاجعه زلزله، در شرایطی که دیگر کسی امیدی نداشت روستایی زنده‌ای از زیر خروارها آوار بیرون کشیده شود و هزاران جان‌باخته به گورهای سرد سپرده‌شده بودند، ناگهان خبر رسید که دو کودک سه و هفت‌ساله زلزله‌زده از زیر آوار زنده خارج شدند.

این کارشناس می‌گوید: جراید پایتخت و روزنامه اطلاعات نیز چنین نوشته‌اند که اولین کلنگ برای ساخت واحدهای مسکونی برای زلزله‌زدگان را بازاریان و روحانیون تهران آن هم به مسئولیت حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی بر زمین زدند.

آذرپور یکی از اهالی خوزنین در وصف زلزله چنین می‌گوید که آمار خرابی‌ها در خوزنین صد در صد بوده اما مراحل ساخت و ساز روستا در کمتر از یکسال آغاز شده است.

ـ تزریق روحیه در زمان زلزله تلخی ماجرا را کاهش می‌داد

وی در اظهارات خود چنین می‌گوید که دلداری و تزریق روحیه مردم به یکدیگر در زمان زلزله بیشتر از هرلحظه احساس می‌شد اما بار روانی این وقایع روح مردم را خدشه‌دار کرده بود.

وی تاکید می‌کند: یکی از اهالی روستا که پیرزنی تنها است در وصف زلزله می‌گوید که حالا پس از گذشت سال‌ها از زلزله و ازدست دادن دو فرزند هنوز هم صدای کودکانم را در جای جای خانه احساس می‌کنم.

وی بیان می‌کند: انتشار اخبار و تصاویر از زلزله سال 41 سبب شد تا کمک‌های مردمی در سطح بین المللی جمع‌آوری و در اختیار مردم قرار گرفت.

حاجیه خانم که در زمان زلزله کودکی بیش نبوده در ادامه می‌گوید: آن زمان چهارسال سن داشتم اما بخاطر دارم که در طبقه فوقانی خانه خواب بودیم که پس از زلزله پدرم ما را به جای دیگری منتقل کرد و من در این بین می‌شنیدم که بچه‌های همسایه حین وقوع زلزله داخل چاه افتاده و جان خود را از دست دادند که البته در این میان شنیدن خبر مرگ سایر بستگان نیز بسیار بود.

امروز 60 سال از این فاجعه تلخ می‌گذرد اما مردم بوئین‌زهرا هنوز از رنج و غم آن روزهای تلخ ناله سر می‌دهند. بوئین‌زهرا همچنان داغدار عزیزانی است که طبیعت از مردمان این شهر گرفت.

گفتنی است بوئین زهرا روی گسل قرار دارد و با توجه به این امر زلزله به جزئی از وقایع زندگی در این شهرستان تبدیل شده است.