رکود فناورانه قطعه‌سازان خودرو
- شناسه خبر: 49529
- تاریخ و زمان ارسال: 26 آذر 1403 ساعت 07:30
- بازدید :
آرش صالحی ـ صنعت خودرو به‌عنوان یکی از صنایع پیشران کشور بیش از ۶۰ سال پیش پایه‌گذاری شده و باوجود پیشرفت‌هایی که داشته، با چالش‌هایی مواجه است. این صنعت ریشه‌دار می‌تواند در صورت بهبود شرایط، زمینه‌ساز صادرات نیز باشد. مسائل مهمی مانند افزایش قیمت‌ها، ترخیص قطعات از گمرک، و تخصیص ارز نیازمند اقدام فوری هستند. افزایش قیمت قطعات، گرچه مشکلاتی ایجاد کرد، اما می‌تواند محرک تولید و کاهش اختلاف قیمت خودرو از کارخانه تا بازار باشد. همچنین با کاهش ۶ درصدی تولید خودرو نسبت به سال گذشته، نیاز است تا نقدینگی مورد نیاز قطعه‌سازان به‌موقع تامین شود. خودروسازان قول داده‌اند تا پایان ماه جاری حدود ۱۰۰ «همت» از مطالبات قطعه‌سازان را پرداخت کنند، اما بیش از ۳۰ همت از این مطالبات بالای ۱۲۰ روز تاخیر دارد. با این حال آنچه همچنان در صدر توجه صنایع قطعه‌سازی بومی و ملی است، بحث بدهی خودروسازان به آنها است و موضوع به‌روزرسانی فناوری و خطوط تولید برای مواجهه با نیاز آینده بازار به قطعات خودروهای برقی و هیبریدی چندان از سوی قطعه‌سازان جدی گرفته نمی‌شود.
اختلاف قیمت بین بازار و کارخانه
فرهاد به‌نیا، سخنگوی انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو چندی پیش با بیان اینکه شرایط دشوار قطعه‌سازی سخت‌تر هم شده است، گفته بود: اگر مدیریت افزایش قیمت‌ها به‌درستی انجام نشود، ممکن است نارضایتی عمومی ایجاد شود. اختلاف قیمت بین بازار و کارخانه نیز یکی از مشکلات جدی است.
وی با اشاره به اقدامات مثبت فرشاد مقیمی رئیس هیات عامل ایدرو، افزوده بود: در جلسه ۷ آذرماه تخصیص ۸ همت به خودروسازان برای کنترل واردات قطعات و بهبود شرایط قطعه‌سازی مطرح شد. اما هنوز اجرای کامل این تصمیمات در هاله‌ای از ابهام است.
منابع ارزی که می‌توانست ایران خودرو و سایپای جدیدی خلق کند
اما آرمین اوسطی، کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با بیان اینکه افزایش قیمت‌ها در چرخه‌ای باطل قرار گرفته و نهایتاً فشار آن به مصرف‌کننده وارد می‌شود، گفت: طی ۱۸ ماه گذشته هیچ افزایش قیمتی در خودرو صورت نگرفت، درحالی‌که مواد اولیه به‌طور متوسط ۲۰۰ درصد گران شده‌اند. این موضوع موجب نارضایتی عمومی و اختلال در تولید شده است.
وی اضافه کرد: مشکلاتی مانند گران‌تر بودن مواد اولیه داخلی نسبت به نرخ جهانی و ایجاد رانت ارزی سبب شده خرید قطعات از چین مقرون‌به‌صرفه‌تر از تولید داخلی باشد. این موضوع مستلزم بازنگری در سیاست‌های ارزی و حمایتی است.
این کارشناس با اشاره به زیان‌های مونتاژ خودروهای چینی گفت: چینی‌سازی و مونتاژ خودرو هیچ منفعتی برای صنعت خودرو کشور ندارد و تنها منجر به خروج ارز می‌شود. نیمی از ارز تخصیص‌یافته به صنعت خودرو به مونتاژی‌ها اختصاص یافته است، درحالی‌که می‌توانستیم این منابع را برای تقویت خودروسازان داخلی استفاده کنیم. منابع ارزی که برای مونتاژ خودروهای چینی صرف شده، می‌توانست سبب ایجاد ایرانخودرو و سایپا دیگری شود.
اوسطی با اشاره به مشکلات ساختاری در تامین مواداولیه توضیح داد: در کشور ما، برخلاف کشورهای چین، کره جنوبی، هند، و ترکیه، مواد اولیه با قیمت‌های یارانه‌ای به تولیدکنندگان عرضه نمی‌شود. این سیاست نادرست باعث شده توان رقابتی قطعه‌سازان داخلی کاهش یابد و امکان صادرات از دست برود.
عقب‌ماندگی فناورانه قطعه‌سازان خودرو
در ادامه سجاد سلیمانی، طراح صنعتی و کارشناس خودرو در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت عقب‌ماندگی در فناوری را بزرگ‌ترین مشکل صنعت قطعه‌سازی قطعات خودرو در ایران دانست و گفت: واقعیت این است که صنایع قطعه‌سازی خودرو به خاطر اینکه به جز خودروسازان داخلی مشتری ندارند، هیچ‌گاه مجبور به روزآمدسازی فناوری و افزایش کیفیت قطعات نشدند.
وی افزود: امروز تمام حیات و ممات قطعه‌سازان خودرو در ایران در دست شرکت‌های خودروساز داخلی به ویژه ایرانخودرو و سایپا است و این شرکت‌ها هم به خاطر مسائل مالی خود همیشه به قطعه‌سازان بدهکار هستند و این بدهکار نگه‌داشتن قطعه‌سازان به یک سنت و رسم در صنعت خودروی کشور تبدیل شده است.
این کارشناس خودرو با اشاره به انتقادات صورت‌گرفته درباره مونتاژ خودروهای چینی در کشور و تخصیص ارز به مونتاژکاران گفت: واقعیت این است که در سه دهه گذشته به اندازه کافی فرصت و ارز در اختیار قطعه‌سازان داخلی گذاشته شد، اما این فرصت برای ارتقای فناوری و رقابت با قطعه‌سازان برتر دنیا به کار گرفته نشد.
فقدان نگاه ارزش‌گرا و توسعه‌محور
سلیمانی اضافه کرد: حلقه مفقوده صنعت خودروی ما به ویژه در بحث قطعه‌سازی فقدان نگاه ارزش‌گرا و توسعه‌محور است، چرا که قطعه‌سازان فقط دغدغه ماندن و کسب سود دارند و چندان به ارتقای کیفی و فناورانه فکر نمی‌کنند و به همین خاطر به کندی به سمت به‌روزرسانی خطوط تولید حرکت می‌کنند.
وی ادامه داد: به هر حال امروز قطعه‌سازان ما می‌توانند با واردات فناوری از کشور چین و ساخت قطعات مورد نیاز خودروهای چینی به بحران کمبود قطعات خودروهای چینی در کشور پایان داده و از این رهگذر کم‌کم فناوری ساخت خودروهای مدرن‌تر را به دست آورند تا خودروسازان هم بتوانند گام‌های جسورانه‌تری برای تولید مدل‌های جدید بردارند.
این طراح صنعتی تصریح کرد: در ضمن قطعه‌سازان باید به سمت ارزان‌سازی بروند و با توجه به اینکه در کیفیت و فناوری هم عقب هستند، این هم چالش تازه‌ای برای آنها به وجود می‌آورد. بنابراین بهتر است که دولت با دیپلماسی اقتصادی از کشورهایی مانند چین برای به‌روزرسانی خطوط تولید قطعه‌سازها کمک بگیرد.
نقش تحریم‌ها در روزآمد نشدن فناوری قطعه‌سازان
علی رویایی، کارشناس اقتصادی هم در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با اشاره به اثرات تحریم بر صنایع قطعه‌سازی خودرو گفت: دردسرهای ناشی از تحریم موجب رخوت و رکود قطعه‌سازان در حوزه بازارسازی و بازاریابی شده و به همین خاطر قطعه‌سازان به صنایع خودروسازی ملی وابسته شده‌اند.
وی افزود: البته قطعه‌سازان خودروی ما در سال‌های پیش از تحریم هم کج‌سلیقگی زیادی داشتند و بیشتر تمایل به جذب فناوری از کشورهای درجه دو در صنعت خودرو تمایل داشتند تا کشورهای درجه یک مثل ژاپن و حتی کره‌جنوبی. به نظر می‌رسد فرصت‌سوزی در صنعت قطعه‌سازی خودرو در حوزه واردات فناوری کم نداشتیم.
این کارشناس با بیان اینکه کشورهایی مانند چین در حوزه صادرات فناوری بسته عمل می‌کنند، گفت: بنابراین اگر به طریقی بتوانیم قفل تحریم‌ها را باز کرده و به سمت شرکت‌های بزرگ قطعه‌سازی خودرو در ژاپن و کره برویم، به نظر می‌رسد حتی می‌توانیم در فناوری از چینی‌ها هم جلو بیفتیم.
قطعه‌سازان به سمت تولید قطعات خودروهای برقی بروند
رویایی اضافه کرد:البته با توجه به اینکه دنیا به سمت خودروهای هیبریدی و الکتریکی حرکت می‌کنند، ماهیت خودروسازی و قطعه‌سازی با توجه به همه‌گیر شدن خودروهای برقی به کلی در حال متحول شدن است و این می‌تواند بزرگ‌ترین ضربه برای قطعه‌سازانی باشد که به این روزآمدسازی بازار خودرو بی‌تفاوت هستند.
وی ادامه داد: به هر حال روزی خواهد رسید که مردم بیشتر از اینکه به دنبال قطعات خودروهای مکانیکی باشند، بیشتر به دنبال تهیه باطری و مواردی از این دست برای خودروهای برقی خود خواهند بود و بنابراین قطعه‌سازان باید سرمایه‌گذاری در این حوزه را از همین امروز شروع کنند تا باز هم دچار غافلگیری نشوند.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به قرارگرفتن در انقلاب صنعتی چهارم تصریح کرد: انقلاب صنعتی پنجم هم به سرعت از راه خواهد رسید و یکی از بازیگران این انقلاب خودروهای برقی و هیبریدی خواهند بود و اگر قطعه‌سازان کماکان نگاه سنتی داشته باشند، نابودی صنعت قطعه‌سازی خودرو دور از انتظار نیست. قطعه‌سازان هم باید یاد بگیرند در این شرایط بیشتر از آنکه روی دولت حساب کنند، روی همیاری همکاران خود برای باز کردن گره‌های فناورانه حساب باز کنند.
لزوم یکسان‌سازی نرخ ارز
در نهایت به نظر می‌رسد لزوم یکسان‌سازی نرخ ارز، ارائه یارانه به مواد اولیه داخل برای تولیدکنندگان صنایع و کاهش وابستگی به واردات خواسته‌های اساسی قطعه‌سازان خودرو از دولت است، اما قطعه‌سازان همچنان به نقش خود در به‌روزرسانی فناوری و ورود به تولید قطعات خودروهای هیبریدی و الکتریکی در بازار آینده این حوزه بی‌توجه هستند و به نظر می‌رسد بسته نگه داشتن درهای مملکت به روی خودروهای ارزان برقی و هیبریدی می‌تواند به تنبل شدن قطعه‌سازان در زمینه روزآمدسازی خطوط تولید منجر شده و در نهایت اقتصاد آینده این صنعت را از آنها دریغ کند.
