دردهای درهم‌تنیده نساجان

آرش صالحی- صنعت نساجی یک صنعت بسیار قدیمی به شمار می‌رود. بر اساس سند چشم‌انداز سال 1404 ایران این صنعت باید به رتبه سوم منطقه خاورمیانه و رتبه پنجاهم جهان دست پیدا کند. همچنین در رده‌بندی صنایع استراتژیک ایران صنعت نساجی بعد از خودرو و فولاد در رده سوم قرار دارد که نشان‌دهنده اهمیت این صنعت در کشور و همچنین پتانسیل ارزآوری آن است. اما با وجود اینکه این صنعت در رده سوم است، میزان توجه و اهمیت و حمایت دولت از این صنعت متناسب با جایگاه آن نیست و با توجه به اینکه نگاه دولت به ویژه در چند سال اخیر به صنایع خام فروش از جمله فولاد و پتروشیمی معطوف شده، با این‌حال صنایع کوچک‌تری مانند نساجی و سایر صنایع مثل صنعت تولید لوازم خانگی مغفول واقع شده‌اند. مشکلاتی که در مسیر توسعه این صنعت قرار دارند کم نیستند و با وجود اینکه پتانسیل بالایی برای اشتغال دارد اما تلاشی برای حل مشکلات این صنعت زمین‌گیر شده، وجود ندارد.

هزینه بالای مواد اولیه

یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با بیان اینکه ایران پتانسیل تبدیل شدن به یکی از کشورهای مهم تولیدکننده پوشاک را دارد، گفت: اما مشکلاتی که طی سال‌های اخیر برای کل صنعت کشور ایجاد شد گریبان صنعت نساجی و پوشاک را گرفت و آن را در مسیر افول و سراشیبی قرار داد.

مسعود کثیری‌فر هزینه بالای مواد اولیه، بالا بودن نرخ سود بانکی برای دریافت تسهیلات، قوانین و مقررات دست و پاگیر دولتی، واردات بی‌رویه و یا قاچاق را از مشکلات اصلی این صنعت دانست و اضافه کرد:‌ البته اینها تنها بخشی از مشکلاتی است که این صنعت با آن روبروست.

وی ادامه داد: طبق آمارهای منتشرشده بیش از یک میلیون نفر در این صنعت مشغول به کار هستند و حتی پتانسیل‌های بالاتر هم وجود دارد، اما وابستگی این صنعت به واردات مواد اولیه و عدم تامین ارز مورد نیاز عملا باعث شده این صنعت از دور خارج شود.

بر اساس گفته‌های نایب رئیس هیات مدیره انجمن صنایع نساجی ایران در حال حاضر حدود 600 هزار نفر مستقیما در صنعت نساجی مشغول به کار هستند که نشان‌دهنده درصد قابل توجهی از اشتغال است. همچنین این صنعت درصد بالایی از ارزش افزوده کشور را هم تامین می‌کند.

مشکل تصفیه تسهیلات ارزی

از سوی دیگر، حسن فلک‌فرسایی مدیرعامل شرکت کارخانجات دسترنج رضابافت نحوه تصفیه تسهیلات ارزی با بانک را تنها مشکل شرکت خود عنوان می‌کند. فلک‌فرسایی با بیان اینکه مشکل به وجود آمده به دلیل این است که موضوع تفهیم نشده، گفت: زمانی که اعلام شد کمبود برق داریم و به تولید برق در قالب نیروگاه‌های سی‌اچ‌پی نیاز است، نیروگاه دیگری درست کردیم.

وی افزود: برای این موضوع در بانک صنعت و معدن ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار یورو گشایش اعتبار کردیم و طبق قراردادمان از روزی که بهره‌برداری را شروع کردیم، ۶۰ درصد فروش برق ما به بانک پرداخت شد و ما هم ۴۰ درصد را دریافت کردیم. بانک بعدها اعلام کرد که ما ۷۰ درصد و دسترنج رضابافت ۳۰ درصد دریافت کند که ما قبول کردیم و پولمان در بانک صنعت و معدن ماند.

مدیرعامل دسترنج رضابافت با ذکر اینکه بعدها گفتند که گشایش از طریق بند دال قانون بودجه بوده و حجم گشایش اعتبار بند دال یک‌میلیارد دلار است، گفت: اما تسهیلات ما ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار بوده است و این پول را به بانک داده‌ایم و بانک خودش هم دریافت مستقیم دارد.

فلک‌فرسایی تصریح کرد: در حال حاضر به ما می‌گویند بایستی از بازار تهیه کنید و بیاورید پول ما را بدهید که این اقتصادی نیست و این کار به ضرر کارخانه ما تمام می‌شود. واقعیت این ظلم به ماست، چون ما برق را به صورت ریالی فروختیم و اگر از ما ارزی می‌خریدند، حق با آنها بود.

وی ادامه داد: در نهایت ۲۴ میلیارد تومان پول فروش برق این واحد نیروگاهی کوچک نزد بانک ماند و به حساب برق منطقه‌ای زنجان ریخته شده و در واقع خرید برق از نیروگاه مادر قالب خرید تضمینی ۵ ساله صورت می‌گیرد.

نباید در پیک مصرف برق صنایع تعطیل شوند

اما محمدمهدی برادران معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با تقسیم‌بندی مشکلات صنایع نساجی به دو بخش عمومی و تخصصی گفت: یکی از مشکلات بحث تامین برق واحدهای صنعت نساجی است که مانند سایر واحدهای صنعتی در فصل تابستان در مضیقه هستند.

وی تصریح کرد: در همه جای دنیا صنعت اولویت نخست برای تامین برق است و بخش‌های خانگی و تجاری اولویت‌های دوم و سوم هستند، اما متاسفانه در کشور ما صنعت اولویت سوم، بخش تجاری اولویت دوم و بخش خانگی اولویت نخست است. امسال نباید در ایام پیک مصرف فروشگاه‌های بزرگ و پاساژها باز باشند و کارخانجات تعطیل شوند و این رویه باید اصلاح شود.

فرسودگی صنایع نساجی تا حدی برطرف شد

معاون صنایع عمومی وزیر صمت در ادامه این گفتگو به مشکلات تخصصی صنایع نساجی اشاره کرد و گفت: فرسودگی صنایع نساجی با سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته در ۲.۵ سال اخیر تا حد زیادی رفع شده و در ادامه هم واحدهای زیادی خواهید دید با آخرین فناوری‌های برتر دنیا و بهره‌وری بالا واحدهای با حدود ۳۰ درصد ضایعات داشتیم.

برادران با اشاره به اینکه که امروز کارخانه‌های نساجی با ضایعات زیاد نداریم و به سمت بازار رقابتی و صادراتی رفتیم، افزود: در روزهای پایانی دولت گذشته سندی توسط رئیس‌جمهور وقت رونمایی شد که در این سند وضعیت صنعت نساجی به صورت سه‌رنگ قرمز پررنگ، قرمز میانه و قرمز کم‌رنگ ترسیم شده بود و اعلام کردند نمی‌توانیم در این صنعت رشد چندانی داشته باشیم.

وی افزود: در این سند علت عدم رشد را هم فرسودگی صنایع نساجی و نبود ارتباطات بین‌المللی ذکر کرده بودند و در نهایت نتیجه گرفته بودند که اگر بتوانیم صنعت نساجی را در همین وضعیت نگه داریم، یک دستاورد است.

ورود خط تولید چینی به 400 کارخانه

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه در همین ۲.۵ سال اخیر ۱۷ درصد رشد سالیانه در صنعت نساجی کشور داشتیم، گفت: در آخرین نمایشگاه صنعت نساجی ایران در چین ۴۰۰ واحد تولیدی ما راه‌اندازی خطوط جدیدی را سفارش دادند تا نسبت به نوسازی صنعت نساجی اقدام کنیم.

برادران اضافه کرد: چالشی که در صنعت نساجی داریم، این است که زنجیره این صنعت از الیاف، نخ، تا، بافت و دوخت تشکیل شده، در عرصه رقابت با محصولات نهایی با کشورهای دیگر دچار چالش می‌شویم و بعضی‌وقت‌ها جنس‌های بی‌کیفیت و قاچاق و فاقد استاندارد جای کالاهای اصیل ایرانی که باکیفیت بالا هستند را می‌گیرند.

وی ادامه داد: خوشبختانه شرکت‌های خوبی در حوزه تحقیق و توسعه و دانش‌بنیان در همین استان توانستند پروانه فعالیت بگیرند و در حوزه نساجی هم عمق‌بخشی به تولید داشتیم.

معاون صنایع عمومی وزارت صمت افزود: امیدواریم بتوانیم در روزهای پیش رو هم جشن خودکفایی در تولید پلی‌استر و سایر نخ‌های دارای تراز صادراتی را برگزار کنیم و بنا داریم به صورت ماهانه تا پایان سال جشن‌های خودکفایی برگزار کنیم که به این ترتیب مردم جهش تولید را از نزدیک لمس خواهند کرد.

لزوم بومی‌سازی مواد اولیه صنعت نساجی

در نهایت به نظر می‌رسد که کنترل ورود پوشاک قاچاق و همچنین تخصیص مقدار کافی ارز برای نوسازی خطوط تولید می‌تواند به احیا و رشد بیش از پیش صنعت نساجی منجر شود و در ضمن باید موضوع تامین مواد اولیه مورد نیاز نساجان را از طریق تقویت صنایع بالادستی صنعت نساجی در حوزه تولید مواد اولیه مورد نیاز این صنعت پیگیری کرد و اگر صنایع نساجی بتوانند در میان‌مدت وابستگی خود به خرید مواد اولیه خارجی را به حداقل برسانند، می‌توان شاهد جهش خیره‌کننده صنایع نساجی در ایران و به تبع آن در استان قزوین بود.