خوب و بد «تنهایی»

فرزانه افشار ـ کارشناس علوم و تربیتی

تنهایی چیست و چطور می‌توان بر آن غلبه کرد؟

تنهایی پاسخی پیچیده و عمدتا ناخوشایند به انزوا یا کمبود هم‌صحبت است.

انواع تنهایی: تنهایی با بعد منفی ـ تنهایی با بعد مثبت.

تنهایی با بعد منفی: در بخشی از شخصیت فرد ضعف یا ناتوانی وجود دارد که باید برای غلبه بر این‌گونه تنهایی حتما آموزش دید و مهارت کسب کند.

تنهایی با بعد مثبت: در این نوع تنهایی که در واقع مرحله‌ای از رشد طبیعی انسان است و قدمی در جهت ارتباط روانی که بیشتر انسان‌ها در مرحله‌ای خاص از عمر خود، آن را تجربه می‌کنند. یونگ روانشناس سوئیسی رشد انسان را در دو مرحله‌ی جداگانه تعیین کرده است: 1ـ مرحله‌‌ی اجتماعی شدن 2ـ مرحله‌ی یگانگی و بی‌همتا شدن.

انسان‌ها در مرحله‌ی اجتماعی شدن یاد می‌گیرند با دیگران معاشرت داشته و در فعالیت‌های گروهی شرکت کنند و با فراگیری مهارت‌های لازم به افرادی که پیرامون آنها هستند انرژی مثبت داده، مورد توجه و احترام متقابل قرار گیرند و این حس خوب و انرژی مثبت حاصل این رفتار خوب و مناسب می‌باشد.

در مقابل هستند افرادی که به محض مواجه شدن با مرحله‌ی تنهایی و نداشتن رشد اجتماعی خوب دچار مشکلات فراوانی در زندگی و کار خواهند شد.

به عنوان مثال: افرادی که شخصیت ضد اجتماعی دارند، در روابط خود با دیگران همواره نفع شخصی را در نظر گرفته و بدون رعایت قواعد اجتماعی با مشکلات بسیاری روبه‌رو خواهند شد و آسیب فراوانی خواهند دید یا افرادی که دچار بیماری پارانوئید می‌باشند و به افراد پیرامون خود و زمین و زمان شک داشته و قدرت ناامنی درونی آنها باعث ناسازگاری آنها شده و نهایتا منجر به انزوای آنها می‌شود که باید مهارت اجتماعی لازم را فرا گرفته و درمان شوند.

در مقابل افرادی هستند که رشد روانی و اجتماعی مطلوبی دارند و هنگام رسیدن به مرحله‌ی تنهایی، روابط خوبی با اطرافیان برقرار می‌کنند که وارد مرحله‌ای به نام «تفرد» می‌شوند و لازم است سفری به درون خود داشته که همانا باعث بازیابی خویشتن و خلاقیت می‌شود.

روان‌شناسان معتقدند که انسان قادر است در خلق خویشتن مشارکت داشته باشد و حاصل این تنهایی نه تنها مضر نیست بلکه برای برقراری ارتباط با بخش معنوی درون بسیار ضروری و لازم می‌باشد. در قرن بیست و یکم تنهایی به طور فزاینده‌ای به عنوان یک معضل اجتماعی شناخته شده است؛ به گونه‌ای که سازمان‌های دولتی و غیر دولتی سعی در رفع این موضوع داشته‌اند. زیرا تنهایی به مدت طولانی زیانبار تلقی می‌شود و باعث اختلال در زندگی روزمره خواهد شد.

آری گاهی دلت می‌خواهد چنان تنهایی‌ات را تنگ بغل کنی که هیچ‌کس متوجه نشود. بدترین جنبه‌ی تنهایی هنگامی است که مجبوری تحملش کنی و سخت تلاش کنی تا ذهن گرسنه‌ات را از نگاه به گذشته باز داری تا نابودی نشوی.

بهترین راهکارهای و غلبه بر تنهایی

1ـ پذیرش تنهایی به عنوان یک احساس

2ـ حفظ و بهبود روابط

3ـ غلبه بر استرس و اضطراب و نگرانی

4ـ سِیر کردن در شبکه‌های اجتماعی به مدت کوتاه و محدود

5ـ متمرکز شدن بر ارزش‌ها و اولویت‌های زندگی

6ـ آموزش و کسب مهارت لذت بردن و هم‌نشینی با خویشتن

7ـ پذیرش و کنار آمدن با اتفاق یا احساس تلخ و ناگوار

8ـ تغییر و جابجایی مکان قبلی

9ـ شروع یک زندگی جدید بر اساس تجارب بدست آمده

سینه مالامال درد است ای دریغا مرهمی

دل ز تنهایی به جان آمد خدا را همدمی

چشم آسایش که دارد از سپهر تیزرو

ساقیا جامی به من ده تا بیاسایم دمی