خاطرات یک کتاب‌فروش

مها دیبا

نمی‌توانم بگویم کدام فصل کتاب‌فروشی قشنگ‌تر است یا من کدامش را دوست دارم. هر فصل حال و هوای خودش را دارد.

الان پاییز است و به زعم خودم فصل خواندن. اصلا نیمه‌ی دوم سال که روزهایش کوتاه و شبهایش یلدایی هستند، می‌طلبد بنشینی و بخوانی. این‌ها را به مشتری قدیمی‌ام می‌گویم که بعد از مدتها دیدار تازه کرده‌ایم. چند ماهی است ندیدمش، البته به گفته‎ی خودش آمده ولی من شیفت نبودم. می‌گویم که چند روزی است در فکرش بودم و مشتاق دیدار. با لبخندی خوشحالی‌اش را نشان می‌دهد. بعد برایش می‌گویم که یکی از دلایل اشتیاقم به دیدنش چه بوده، بازهم می‌خندد و درخواستم برای تعریف مجدد رمان “پترزبورگ” از “آندره بیه‌لی” را اجابت می‌کند.

برایم از فضای مه آلود کتاب می‌گوید. از بمبی که از اول تا آخر رمان هست و قرار است پسری با آن پدرش را بکشد. از پدر می‌گوید که شخص دوم روسیه است و اینکه اتفاقات آن به قبل انقلاب 1905 بر می‌گردد. سیر و پر می‌گوید و غرق لذتم می‌کند از یادآوری رمان مهمی که جزو سخت‌خوانترین کتاب‌هایی هست که دیدم و هنوز نتوانسته‌ام شاخش را بشکنم.

بحث کتاب‌های خوانده و نخوانده‌مان داغ می‌شود و من نام کتابی را می‌شنوم که نخوانده‌ام. ششدانگ می‌شوم. برایم از “کمونیست رفت ما ماندیم و حتی خندیدیم” می‌گوید که حاصل تجربه‌های شخصی “اسلاونکا دراکولیچ” روزنامه‌نگار اهل کرواسی است. از تم طنزی که نویسنده با تیزهوشی از آن استفاده کرده تا انتقادات و افکارات خود را در مواجهه با حضور کمونیسم در اروپای شرقی و تاثیر آن بر زندگی زنان بنویسد. برایم گفت بخش‌های زیادی از کتاب را می‌توانیم به اوضاع و احوال تمام کشورهای جهان تعمیم بدهیم و ببینیم که چقدر حوادث جهان مشابه و مشترک هستند. بخشهایی از متن کتاب را برایتان می‌گذارم، بخوانید و قضاوت کنید:

“جلوی فروشگاه دیدم فعالیت عجیبی در جریان است. مردم همین‌طور می‌آمدند و اتوموبیل‌هایشان را پر می‌کردند از کارتن‌های آرد، شکر، روغن، برنج و ماکارونی. در این مملکت این فقط می‌توانست نشانه بالا رفتن ناگهانی و فاحش قیمت ارزاق عمومی باشد ـ مثلا 300 درصد ـ اگر این نبود می‌توانست نشانه آن باشد که خطر بزرگ‌تری در کمین است”.