حیاط خلوت سعدالسلطنه!
- شناسه خبر: 19091
- تاریخ و زمان ارسال: 1 شهریور 1402 ساعت 08:00
- بازدید :
نفیسه کلهر
شهر قزوین تا پیش از این و پس از مرمت کاروانسرای بزرگ «سعدالسلطنه»، محلی داشت که می‌شد زیر سایه درختان قدیمی و بلندش و در خنکای یک بعدازظهر تابستانی نشست و خوراکی‌های سنتی شهر قزوین را با کیفیت و سرویس‌دهی مناسب و در شأن یک شهر با گردشگران داخلی و خارجی سفارش داد. مطمئنا آمار تورهای گردشگری که در دهه گذشته و اوج رونق این سرا به قزوین سفر کرده‌اند شاهد این مدعاست که مسافران زیادی از دیگر شهرها و کشورها آنجا خاطره ساخته‌اند و با خود یادی از این تجربه دلنشین در این کاروانسرای سنتی را به یادگار برده‌اند.
یک صبح در هفته گذشته بود که وقتی صفحه‌های اخبار قزوین در فضای مجازی را بالا و پایین می‌کردم، خبر مشترکی را در همه آنها دیدم؛ خبری که حاکی از بسته شدن تعدادی از کافه‌های پر رونق سعدالسلطنه بود. همان کافه‌هایی که فضایی باز برای نشستن در اختیار داشتند و در حیاط‌های دنج‌تر این سرا میز و صندلی چیده بودند.
همان موقع صفحه دادگستری استان طی اطلاعیه‌ای در کانال ایتای خود این خبر را تایید کرده و می‌نویسد: «پایانی بر 8 سال هنجارشکنی کافه‌های سعدالسلطنه».
مقابله با هنجارشکنی
همان روزها که خبر داغ است به سعدالسلطنه سری می‌زنم و درب کافه‌های حیاط سعدیه و حیاط اصلی سعدالسلطنه را بسته می‌بینم. کارکنان کافه‌ای در حال جمع کردن وسایلشان هستند. به چهار کافه در این سرا گفته شده تا 72 ساعت مهلت دارند که حجره‌هایشان را تخلیه کنند.
مدیر یکی از این کافه‌ها می‌گوید: «واقعا انتظارش را نداشتم. من در روزهای اوج کاری‌ام بودم. 15 نفر را در این کافه نان می‌دادم. همیشه اینجا پر از میهمان بود و مردم خیلی این کافه و این حیاط را دوست داشتند.»
متن خبری که در صفحه دادگستری قزوین آمده است این اقدام را اجرای طرح مقابله با ناهنجاریهای اجتماعی نامیده است و در این خبر به نقل از سید جمال حسینی نماینده دادستان مرکز استان قزوین اینطور آمده: «در قدم اول این طرح نسبت به جمع‌آوری کافه‌هایی اقدام شد که پاتوق حضور افراد هنجارشکن بوده‌اند.»
همینطور در ادامه خبر اشاره شده: «حسینی با بیان اینکه مقابله با هنجارشکنی در سعدالسلطنه سومین گام از طرح انتظام‌بخشی و مبارزه با ناهنجاریهای اجتماعی است، تصریح کرد: «این طرح در گام نخست در شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی استان، در گام دوم در منطقه باراجین و در گام سوم هم در مجموعه تاریخی و فرهنگی سعدالسلطنه به اجرا گذاشته شد.» او همینطور تصریح کرد: «مقابله با هنجارشکنی در سعدالسلطنه پایان این طرح محسوب نمی‌شود و برای خشکاندن ریشه هنجارشکنی طرح موصوف در سایر نقاط و نواحی شهر قزوین هم به اجرا درخواهد آمد.»
سعید زارع‌پور فعال اجتماعی در صفحه اینستاگرام خود در پاسخ به این خبر این‌چنین واکنش نشان داد: «پس از قضایای سعدالسلطنه که با دستور جمع‌آوری میز و صندلی‌ها از محوطه آغاز گردید و با حکم تعطیلی دائمی تعدادی از کافه‌ها به سرانجام رسید، نمی‌توانم ذهن مشوش خود را از آن ماجرا دور کنم.»
او به بر هم خوردن کاسبی و بیکار شدن افرادی اشاره کرده که با چنگ و دندان می‌خواستند در شرایط دشوار اقتصادی قامت راست کنند؛ اما این فعال مدنی آزار دهنده‌ترین بخش ماجرا را نشاطی می‌داند که کشته شد: «فضاهایی دلنشین که بارها شاهد بودم افراد مذهبی، امروزی و معمولی را بدون کوچک‌ترین تنشی در کنار هم جای داده بودند، به یک‌باره نابود شدند و امروز چیزی جز سکون و سکوت حکم‌فرما نیست.»
او همینطور در ادامه نوشته است: «وقتی در چنین مواردی از کلیدواژه هنجارشکنی استفاده می‌شود ناخودآگاه ذهن به سمتی می‌رود که بپرسد کدام هنجار شکسته شد؟»
آسیب به بنای تاریخی
پس از واکنش‌ها به استفاده از لغت «هنجارشکنی» بود که بحث آسیب به میراث تاریخی از سوی مقامات به صورت غیررسمی مطرح شد. منابع غیررسمی خبر از این موضوع می‌دادند که لوله‌کشی گاز و آب و سیم‌کشی برق که در این کافه‌ها صورت گرفته بود، موجب تخریب این بنای ارزشمند شده. در این باره نظر یکی از حجره‌داران این سرا قابل تامل است. او که نخواست نامش در این گزارش ذکر شود به ولایت گفت: «می‌خواستند کافه‌ها نباشند. کافه‌های حیاط خیلی در چشم بودند. همه چیز بهانه بود تا آنها را ببندند.»
او توضیح می‌دهد: «به یکی از این کافه‌دارها گفته‌اند که دلیل حکم تخلیه‌اش تخریب بنای تاریخی بوده است. در صورتی که فقط کمی دوده روی آجرهای آشپزخانه‌ی او نشسته بود. در حالی که همه می‌دانند که آجرهای این بنا بازسازی شده است و اصالت تاریخی ندارد. دوده هم با کمی سمباده و یک فرچه به راحتی پاک می‌شود.
این در حالی است که همین حالا حجره‌دارانی در همین سرا هستند که دیوارهایشان را گچ کرده‌اند. یعنی روی آجرها یک لایه گچ کشیده‌اند. یا دیوار بین حجره‌ها را برداشته‌اند.
کسی حتی چندین خاور خاک از زیر حجره‌اش خالی کرده و آنجا یک زیرزمین درست کرده است. کسی دیگر در تک‌تک آجرهای حجره‌اش با دریل میخ فرو کرده است و قفسه‌هایی ساخته که به خاطر آن قفسه‌ها همه آجرها سوراخ شده‌اند. همین‌ها نشان می‌دهد که این حرف‌ها بهانه است.»
او معتقد است قسمت ناخوشایند ماجرا عدم تذکر دادن تا پیش از ابلاغ حکم تخلیه است: «شما فکرش را بکنید تا به حال برای این دلایل به هیچ‌کس اخطار نداده بودند. یعنی به کسی نگفتند اگر اینجا پخت‌وپز کنی و دیوارهایت سیاه شوند قراردادت را تمدید نمی‌کنیم. در حالی که درستش این بود بعد از سه بار تذکر این اتفاق می‌افتاد و بعد از تذکر دادن وسایل کسبه را با این همه سابقه بیرون می‌ریختند.»
از او درباره گازکشی و انشعابات آب و برق می‌پرسم و توضیح می‌دهد: «در مورد گازکشی ما حجره‌هایی دیگری هم داریم که گازکشی کرده باشند؛ حتی یکی از کسبه در راسته اصلی کوره در داخل حجره کار گذاشته. ولی به هیچکدام از آنها نه تذکری داده شده نه حکم تخلیه‌ای. از طرفی کسی خودش که این انشعابات را نکشیده است. بالاخره برای همه اینها مراحل کار اداری طی شده، مجوز داده شده و سازمان‌های مربوطه زیر نظر میراث فرهنگی اقدامات لازم را انجام داده‌اند، مستاجران حجره‌ها که خودشان به طور خودمختار اقدام به این کارها نکرده‌اند که حالا به خاطرش مقصر شناخته شده‌اند.»
*
یکی از راهنمایان گردشگری استان در گفتگو با ولایت از اهمیت سرای سعدالسلطنه برای گردشگری اینطور می‌گوید: «بسیاری گردشگران اصلا برای دیدن سعدالسلطنه به قزوین می‌آیند. خیلی خوششان می‌آید که در حیاط‌ها بنشینند و چیزی میل کنند. من چندین میهمان معروف هم به این سرا آورده بودم که بسیاری از بناهای تاریخی شهر را دیده بودند ولی در صفحات فضای مجازی از حیاط سعدالسلطنه و نشستن در این محیط و خوردن شیرینی و باقلوای سنتی شهر، به عنوان بهترین خاطره‌شان از قزوین گفته بودند. متاسفانه حالا حتی روزهای جمعه هم سعدالسلطنه تا ظهر بسته است و این زمان مهمی است برای ما که گردشگران می‌توانستند وقت خود را در این مکان بگذرانند.»
این فعال حوزه گردشگری همینطور اشاره می‌کند: «امیدواریم مسئولان تمهیداتی بیندیشند تا گردشگری در استان قزوین و فعالان این حوزه و کسانی مثل کافه‌داران که معیشتشان به آن وابسته است کمتر دچار آسیب و زیان شوند.» و این درخواست همه اهالی شهر از مسئولانی است که تدابیری برای شهر و آسایش مردمش می‌اندیشند، اینکه امکان حفظ اصالت و اهمیت به مکان‌های شاخص و مورد علاقه شهروندان و همینطور رونق بازار شهروندان هم در نظر گرفته شود.
