جوانی جمعیت، اسیر شعارزدگی

آرش صالحی ـ با وجود گذشتن نزدیک به 3 سال از ابلاغ قانون جوانی جمعیت توسط رئیس‌جمهور شهید آیت‌ا… سیدابراهیم رئیسی به نظر می‌رسد پرداختن به موضوع جوانی جمعیت در سطح دستگاه‌های اجرایی تا حدودی جا افتاده، اما موضوع این است که همچنان پرداختن به این موضوع در سطح جامعه و مردم با گیر و گرفت‌های جدی روبه‌رو است و همچنان شرایط اقتصادی بی‌ثبات و نگرانی از تأمین اقتصادی آینده فرزندان، خانواده‌ها را با یک تردید جدی برای فرزندآوری روبه‌رو کرده است و این نگرانی‌ها که ناشی از اخبار اقتصادی و مشاهده بی‌واسطه وضع بازار اقلام عمومی و مایحتاج اساسی خانوار است، با بروز تنش‌های مختلف سیاسی تشدید می‌شود. در این شرایط و طی حداقل دو سال اخیر در استان قزوین پرداختن به موانع توسعه جمعیتی بیشتر به سمت شعارزدگی و تبیین مواضع غیرکارشناسی رفت و همین موضوع سبب شد که بخش زیادی از جامعه هدف که در فضاهای انتخاباتی از آنها به عنوان قشر خاکستری نام برده می‌شود، نسبت به اهداف و ضرورت رشد و جوان‌سازی جمعیت همچنین بی‌اعتنا و بی‌توجه باقی بمانند.

اظهارنظر غیرواقعی درباره نقش اندک اقتصاد

مسعود سعادتی، کارشناس ارشد جامعه‌شناسی در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با بیان اینکه تبدیل اهداف یک قانون به رفتار اجتماعی امری پیچیده و زمانبر است، گفت: میزان این پیچیدگی و زمانبر بودن در جوامع مختلف فرق می‌کند و هر چه‌قدر سطح اعتماد از فواید اجرای یک قانون بین مردم بیشتر باشد، زمان رفتارسازی مورد نیاز حاکمیت از چنین قوانینی کمتر می‌شود.

وی اضافه کرد: یکی از موضوعاتی که در بحث رشد و جوانی جمعیت برای مردم چالش ذهنی درست کرده، بی‌اعتنایی به برخی دغدغه‌ها به ویژه در حوزه اقتصاد و معیشت است؛ چرا که شاهد بودیم برخی کارشناسان و مسئولان به صورت غیرواقعی و یک‌طرفه موضوعات اقتصادی را در زادآوری کم ‌اثر تلقی می‌کنند و این نوع اظهارنظرها موجب دلسردی جوانان می‌شود.

سبک زندگی لاکچری مدیران دردساز شد

این کارشناس جامعه‌شناسی با ذکر اینکه فرزندآوری نیازمند شرایط آرمانی نیست، گفت: با این‌حال توقع‌هایی که برای ایجاد یک خانواده مطلوب در سال‌های اخیر در سطح رسانه‌ها به مردم تزریق شده، ناخودآگاه جمعی ایرانیان را نسبت به آینده ازدواج و فرزندآوری حساس کرده است.

سعادتی ادامه داد: در این میان دست‌یابی خانواده‌های برخی مدیران و مسئولان دولتی به سبک زندگی پرزرق و برق که به هیچ‌وجه قابل مقایسه با وضعیت زندگی آنها در دهه‌های 60 و 70 نیست، این انتظار را در بین جمعیت جوان ایجاد کرده است که توزیع امکانات اقتصادی باید طوری باشد که همه به این سبک زندگی نزدیک شوند.

وی با اشاره به جمله مشهور حضرت علی(ع) که هر چه برای خود می‌پسندی، برای دیگران بپسند، تصریح کرد: امروز نمی‌توان از یک زوج تحصیل‌کرده انتظار داشته باشیم زندگی خود را مانند یک زوج روستایی در یک فضای ایزوله رسانه‌ای شروع کنند و البته نباید فراموش کرد که با وجود گسترش فضای مجازی دیگر هیچ زوجی نسبت به موضوعات سبک زندگی ایزوله و کم‌اطلاع نیست.

قیمت ارز و تورم امور ترویجی را بی‌اثر کرد

این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه بین سبک زندگی‌های ترویج‌شده و واقعیت‌های زندگی اقتصادی امروز دره‌ عمیقی وجود دارد، افزود: ازدواج به معنی دست یافتن به زندگی بهتر است و تا زمانی که خریداری یک خانه کوچک و یک خودروی معمولی برای بخش زیادی از جوانان رویا باشد، نمی‌توان این دره عمیق را پر کرد.

سعادتی ادامه داد: اینجاست که هر چه‌قدر هم کار ترویجی انجام دهیم، اما باز هم قیمت ارز و میزان تورم که هر روز برای خانواده‌ها قابل لمس است،‌ کمیت ترویج فرزندآوری و جوان‌سازی جمعیت را لنگ می‌کند و به نظر می‌رسد حداقل نباید به کارشناسان بی‌مسئولیت و ناآگاه اجازه داد که درباره مؤلفه‌های کاهش رشد جمعیت شعاری صحبت کنند.

لزوم تقویت هماهنگی‌های بین بخشی

از سوی دیگر،‌ فاطمه محمدبیگی، رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ولایت با بیان اینکه نسبت به گذشته هم اکنون در جایگاه بسیارخوبی در حوزه جمعیتی قرار داریم، گفت: البته هنوز تا رسیدن به مقصود فاصله بسیار است و باید همت مسئولان مضاعف شود.

وی با بیان اینکه ضرورت دارد که هماهنگی‌های بین بخشی برای تسریع در انجام امور مربوط به اجرای بندهای قانونی و مشوق‌های جمعیتی تقویت شود، گفت: باید قبول کرد که می‌توان بسیاری از چالش‌ها را در بین بخش‌ها و دستگاه‌ها درون دولت حل کرد، بدون اینکه کار به قوه مقننه، قضائیه و وزارتخانه‌ها کشیده شود.

افزایش غیرقانونی تضامین پرداخت وام ازدواج

نماینده مردم قزوین، آبیک و البرز در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه خانواده‌های چندقلویی همچنان با مشکلات زیادی در زمینه تسهیلات از جمله دریافت زمین رایگان مصوبه قانون جوانی جمعیت مواجه هستند، اضافه کرد: اجرای بندهای قانونی مربوط به خانواده‌های چندفرزندی و و چندقلوها در اسرع زمان و با فوریت انجام شود.

محمدبیگی ادامه داد: زمین‌هایی که در قالب اجرای مشوق‌های قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده به خانواده‌های حائز شرایط داده می‌شود باید با کیفیت و بدون مشکل زیرساختی و قانونی باشد و در پیرامون آن برای رفاه حال این خانواده‌ها زمین‌های دارای شرایط اولیه لازم از جمله ساخت پارک، مسجد، درمانگاه و مدرسه وجود داشته باشد.

وی تصریح کرد: باید در زمینه تخصیص زمین به خانواده‌های چند فرزندی بهتر و جهادی‌تر عمل کرد، در ضمن بانک‌ها می‌بایست در زمینه پرداخت وام ازدواج همکاری کرده و از مردم و جوانان در شرف ازدواج تضامین سخت نخواهند.

وی بیان کرد: برخی بانک‌ها تعداد تضامین را به شکل غیرقانونی افزایش می‌دهند و به شدت شرایط پرداخت تسهیلات ازدواج را سخت می‌کنند و این در حالی است که متاسفانه گزارشی از برخی بانک‌ها داریم که حتی تا ۷۰ درصد منابع خود را به شکل داخلی به کارمندان خود بانک اختصاص داده‌اند که باید اصلاح شود.

امکانات درمان ناباروری در قزوین توسعه یابد

رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس با یادآوری اینکه ۳۴ ماده از بندهای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در حوزه سلامت است، گفت: جمعیت ابرچالش کشور در قرن حاضر است و باید در این زمینه تخصیص بودجه‌ها مطلوب و به صورت ۱۰۰ درصدی باشد.

محمدبیگی افزود: سازمان برنامه و بودجه باید حوزه جمعیت را در اولویت کارهای خود قرار دهد، چراکه این موضوع از سوی مقام معظم رهبری، مجلس و شخص رئیس جمهور شهید آیت‌ا… رئیسی مورد تاکید بوده است. باید امکانات و تجهیزات مربوط به درمان ناباروری در استان قزوین توسعه یافته و تقویت شود و در این حوزه می‌توان از ظرفیت خیران بهره‌مند شد.

وی ادامه داد: باید مراکز دولتی درمان ناباروری در استان بیشتر شود. اگر ما بتوانیم در حوزه توریسم درمانی و سلامت موفق عمل کنیم و راهبری مناسبی داشته و بخش درمان ناباروری دولتی را در استان از جمله در بیمارستان ولایت و جهاد دانشگاهی را به خوبی تجهیز کرده و ارتقا ببخشیم می‌توانیم مرجع توریسم درمانی برای ۱۴ استان مجاور و همچنین خارج از کشور باشیم.

گره ذهنی مدیران

از سوی دیگر، عباس کاظمی معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار قزوین با بیان اینکه در حوزه ابرچالش جمعیت همچنان مساله گره ذهنی مسئله مهمی است، گفت: برخی مدیران در برخی سطوح نسبت به این بحران جمعیتی هنوز گره ذهنی دارند. بنابراین ابتدا باید گره ذهنی مدیران باز شود و اهمیت موضوع برای همه روشن شود تا شاهد به ثمر رسیدن اقدامات صورت ‌گرفته باشیم.

وی با تاکید بر اینکه اقدامات زیادی در حوزه جمعیت صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: البته هنوز با ایده‌آل‌ها فاصله داریم و با وجود اینکه در حوزه تخصیص منابع، مدیران با مشکلات جدی روبه‌رو هستند، با این حال اقدامات ماندگاری صورت گرفته است.

جانشین ریاست ستاد جمعیت استان قزوین ادامه داد: انتظار می‌رود در ادامه اقدامات آغاز شده سریع‌تر تکمیل شود، چراکه در مسئله ابرچالش جمعیت زمان طلایی بسیار مهم است و باید با جهش حرکت‌ها را پیگیری کنیم.

کاظمی با اشاره به اقدامات صورت گرفته در استان قزوین عنوان کرد: یکی از چالش‌های اساسی استان قزوین مساله زمین و مسکن است، حدود دو دهه است که در استان قزوین با مشکل تامین زمین برای مسکن روبه‌رو هستیم و موانع مختلفی در این بخش وجود دارد که با تدابیر انجام‌شده بخشی از این مشکلات حل شده است.

وی تصریح کرد: امروز در موضوع جمعیت موانع شناسایی شده است و بر اساس زیست‌بوم استانی که به صورت کارشناسی و دقیق فهرست شده وجود دارد، برای بعضی از این موانع اقدامات اساسی شکل گرفته است و به طور قطع در ادامه نیز با تداوم این مسیر شاهد اتفاقات خوبی در این زمینه خواهیم بود.

دغدغه جوان‌سازی جمعیت هنوز دولتی است

با این همه به نظر می‌رسد که موضوع جوانی جمعیت باید از سطح دغدغه دستگاهی و دولتی خارج شده و با اعتمادسازی بیشتر به دغدغه عمومی بین مردم به ویژه جوانان تبدیل شود. البته این اعتمادسازی زمانی رخ می‌دهد که شاخص‌های اقتصادی مورد انتظار مردم برای حرکت به سمت زادآوری حداقل به شاخص‌های اقتصادی دهه‌های 60 و 70 نزدیک شود که مردم با وجود کم‌توقع بودن اما از زندگی کم‌مسئله و کم‌دغدغه‌ای از نظر معیشتی برخوردار بودند.