جایگاه دانش اقتصادی در جامعه
- شناسه خبر: 42193
- تاریخ و زمان ارسال: 17 شهریور 1403 ساعت 07:30
- بازدید :
وحید حاجسعیدی
فقدان یا کمبود دانش اقتصادی در بین آحاد جامعه یکی از دلایل نابسامانی اقتصادی محسوب میشود؛ چرا که قاطبه مردم در تصمیمگیریهای اقتصادی با مشکلات عدیده روبهرو هستند و بیاطلاعی از مفاهیم و رویکردهای اقتصادی باعث میشود ناخواسته در بروز یا تشدید برخی تبعات اقتصادی سهیم شوند. با وجود چنین رویکرد و نگاه در جامعه، با گران شدن یک کالا حمله به سوی مغازهها و فروشگاهها آغاز میشود و خریدی معادل مصرف یک سال شاید هم فراتر، نشان از نبود سواد اقتصادی یا عدم توان در تصمیمگیری صحیح در اقتصاد خانوار است.
ناگفته نماند توسعه چنین فرهنگی در جامعه نیازمند آموزش و صرف هزینه و زمان است و شاید وقت آن فرارسیده باشد که در کتب درسی بخشی از فرهنگ اقتصادی و مقولات مربوط به آن گنجانده شود.
در چنین شرایطی انجام جراحیهای اقتصادی و تلاش جهت سر و سامان دادن به مقوله اقتصاد بر اساس شرایط اقتصاد جهانی یا علم حقیقی اقتصاد میسر نخواهد بود.
در واقع تفاوت در نوع نگاه مردم و دولت به مقوله اقتصاد و کاهش چشمگیر میزان تحملپذیری مردم در برابر فشارهای اقتصادی، باعث شده تا انجام تغییرات اساسی اقتصادی پایدار در کشور به کندی صورت پذیرد یا حتی انجام این تغییرات به آیندهای نامعلوم موکول شود. از سوی دیگر با وجود چنین تنگناها و شرایط ناعادلانه اقتصادی، دولت با اجرای طرحهای موقتی نظیر توزیع سهام عدالت و یارانه، بستههای حمایتی، تعیین دستوری نرخ ارز، بالا و پایین بردن نرخ سود بانکی، صدور بخشنامههای متعدد اقتصادی، مسدود کردن برخی حسابها، اعطای وام به بیکاران، راهاندازی بنگاههای زودبازده و یا حتی استفاده از نیروی انتظامی برای برقراری نظم و انضباط اقتصادی در جامعه تلاش میکند که تاثیر چنین رویکردی قطعا موضعی و موقتی خواهد بود و ممکن است در آینده منجر به تشدید وخامت اوضاع و به هدر رفتن سرمایههای ملی نیز شود. ادامه این سیکل معیوب و تجویز مسکنهای موقتی و احساسی و به زبان سادهتر اداره دستوری اقتصاد، روز به روز کلاف سردرگم اقتصاد را پیچیده تر و باز نشدنیتر میکند. افزایش شکاف طبقاتی ایجاد شده، بالا رفتن خط فقر، روند صعودی شاخص فلاکت ناشی از بیکاری، کاهش ارزش پول ملی در سالهای اخیر و …، حجت ادعای فوق است.
هرچند بخشی از این دشواریها ممکن است ریشه در تصمیمات دولتهای ادوار مختلف، نفوذ، توطئهچینی مخالفان حاکمیت، تحریمها، یا حتی شرایط لامحاله اقتصادی و سیاسی داخلی و بینالمللی داشته باشد، ولی ضعف عملکرد و برنامهریزی دولتها در طول سال های اخیر نیز در تشدید بحران شرایط پیش رو بیتاثیر نبوده و نیست. تا جایی که رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران معتقد بود «۷۰ درصد اقتصاد در اختیار کسانی است که جز ضرر چیزی برای اقتصاد نداشتهاند!»
با این وجود توقع بهبود اوضاع اقتصادی در دولت فعلی در کوتاه مدت و حتی دولتهای آتی توقعی غیرمنطقی است؛ چرا که ساختاری که در طول چند دهه دچار اختلال و نابسامانی شده است، یک شبه اصلاح نخواهد شد و نیاز به زمانی طولانیتر از آنچه تصور میکنیم، دارد. اما شاید بتوان با ترمیم زیرساختهایی نظیر بورس یا الزام بانکها به ورود به عرصه تولید به جای بنگاهداری در کنار آموزش مفاهیم اقتصاد به مردم، مانع از بروز رفتارهای هیجانی مردم در بازار شد و با هدایت سرمایهها به سمت تولید، به آینده اقتصاد امیدوار بود.